سفر سیزدهم رایس به منطقه با چمدان های خالی؟

کاندوایزا رایس برای سیزدهمین بار در طول دوران وزارتش راهی منطقه شده است تا شاید بتواند در آخرین لحظات گفت و گوهای صلح خاورمیانه را به جایی برساند. جورج بوش، رئیس جمهور آمریکا، گفته است که او هنوز امیدوار است پیش از پایان دوره ریاست جمهوری اش شاهد دستیابی طرفین مناقشه خاورمیانه به توافق صلح باشد.
رایس در حالی پا به خاورمیانه می گذارد که کشتار فلسطینیان در غزه توسط ارتش اسراییل از یک سو و تداوم حملات موشکی حماس به مناطق اسراییلی تمامی معادلات سیاسی مذاکرات صلح خاورمیانه را برهم زده است.
به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران، حماس با حملات موشکی خود به اسراییل نشان داد که هرگاه اراده کند می تواند روند گفت و گو های صلح خاورمیانه را تحت تأثیر قرار دهد. زیرا واکنش نطامی شدید اواخر هفته گذشته اسراییل در تلافی حمله موشکی حماس به شهر عسقلان، منجر به حمله سنگینی علیه نوار غزه شد. که طی آن بیش از ۱۲۰ فلسطینی که حدود نیمی از آنان غیر نظامی از جمله زن و کودک بودند، کشته شدند. همین مسأله موجب شد که محمود عباس تمامی مذاکرات با طرف اسراییلی را که روی آن حساب های ویژه ای را باز کرده بود ، به حالت تعلیق درآورد.
درگیری های چند اخیر در غزه نشان می دهد که این مذاکرات تا چه حد آسیب پذیر است به خصوص که حماس که با تحریم اسرائیل و چند کشور دیگر مواجه است نفعی در به نتیجه رسیدن گفتگوها ندارد. بنابراین در وضعیت موجود گزینه های محدودی پیش روی محمود عباس قرار دارد.
آمریکا پس از تسلط حماس بر غزه، برای تقویت موضع عباس وی را تخت حمایت کامل قرار داد تا بتواند حماس را منزوی کند. اما به نظر می رسد فشارهای سیاسی، اقتصادی و نظامی برای انزوای حماس ناکام مانده است.
مجله آمریکایی "ونیتی فیر" نیز نوشت، رییس‌جمهور آمریکا و وزیر امور خارجه این کشور پس از پیروزی حماس در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۰۶ فلسطین، به طور مخفیانه تلاش کرده بودند تا این جنبش را بر کنار کنند. مجله آمریکایی "ونیتی فیر" اعتراف کرد که اسناد طبقه‌بندی شده‌ای بدست آورده که نشان می‌دهد واشنگتن در سال ۲۰۰۶ تلاش کرده تا با مسلح کردن یک نیروی از فتح، تحت رهبری محمد دحلان، رییس سابق نیروهای امنیتی فتح و مشاور امنیتی سابق محمود عباس، گروه حماس را از قدرت بر کنار کند. اما این طرح مخفیانه نتیجه عکس داد و باعث شکست بیشتر سیاست خارجی آمریکا در دوره جورج بوش شد.
ولی خانم رایس که تلاش می کند نقشه جورج بوش برای صلح جامع خاورمیانه قبل از پایان دوره ریاست جمهوری اش به نتیجه برسد، می داند که با وجود جنگ در نوار غزه، این تلاش ها به جایی نخواهد رسید. به همین منظور وزیر خارجه آمریکا به منطقه سفر کرده، تا شاید این مذاکرات از سرگرفته شود.
بسیاری دیدار کنونی کاندی رایس به خاورمیانه را با سفر وی در جریان حمله اسراییل به لبنان تشبیه می کنند، که با وارد کردن فشار از طریق کشورهای عربی به حزب الله، قصد داشت اسراییل را از حملات موشکی که به عمق خاکش رسیده بود، نجات دهد. اسراییل شکست در آن جنگ را پذیرفت. نیویورک تایمز نیز در تحلیلی سفر رایس به منطقه را سفری بسیار بد و فاقد برنامه توصیف کرد که نتیجه ای در بر نخواهد داشت.
سناریوی جنگ های اسراییل در لبنان و غزه تا اندازه ای به هم شبیه است که تنها بازیگران آن عوض شده است، به این صورت که این بار محمود عباس جای فؤاد سینیوره نخست وزیر لبنان را و حماس جای حزب الله را گرفته است.
رایس پیش از سفر به کرانه باختری رود اردن، در دیدار با حسنی مبارک رئیس جمهور مصر در قاهره، حماس را مسئول بروز درگیری های اخیر دانست و از این گروه خواست حملات موشکی به سوی شهرهای اسرائیل را متوقف کند.
به اعتقاد بسیاری از ناظران اظهارات رایس در توجیه حملات اسراییل به غزه که آن را «دفاع از خود» خوانده، تبعیض آمیز و یکجانبه است و در واقع جای جلاد و قربانی را عوض کرده است.
آرون دیوید میلر، نویسنده کتاب "دو سرزمین موعود؛ تلاش های بیهوده آمریکا در تحقق صلح اعراب و اسراییل" معتقد است نمی توان برای برقراری صلح در خاورمیانه با نیمی از فلسطینیان به جنگ رفت و با نیمی دیگر به مذاکره نشست.
بنابراین، در حالی که غزه روزانه قربانی می دهد، نمی توان انتظاری زیادی از مذاکرات کندالیزا رایس با محمود عباس رییس تشکیلات خودگردان فلسطین و ایهود اولمرت نخست وریز اسراییل برای پیشبرد صلح خاورمیانه داشت. آن هم در شرایطی که حماس بازیگر اصلی از این مذاکرات غائب است.
همانطور که برخی از مقام‌های اسرائیلی از جمله اهود باراک وزیر دفاع این کشور گفته‌اند، دولت اسرائیل یک استراتژی سه مرحله‌ای را در برابر نوار غزه در پیش گرفته است. هدف کوتاه مدت اسرائیل، قطع حملات موشکی از نوار غزه به شهرک‌هاست. هدف میان مدت، متزلزل کردن حکومت حماس در نوار غزه و یا سرنگونی آن است و هدف بلند مدت نیز قطع پیوندهای اقتصادی نوار غزه با اسرائیل است.
از سویی اسرائیل که می خواهد پای ایران را به میان کشد، ادعا می کنند که ایران موشک هایی دارای برد بیشتری را در اختیار حماس قرار می دهد. که این موضوع وضعیت را وخیم تر می کند. اسراییل که برنامه هسته ای ایران را خطری جدی برای امنیت ملی خود تلقی می کند، با این ادعا می خواهد نشان دهد که در خط مقدم جبهه مناقشه جهان غرب با اسلامگراهای منطقه مانند حزب الله،حماس و غیره به رهبری ایران قرار دارد.
به همین جهت در صورت ادامه حملات موشکی به عسقلان، با خروج کندولیزا رایس از منطقه، باید انتظار عملیات نظامی بیشتری از جانب اسرائیل را داشت ولو این که کمتر اسرائیلی باور دارد که این عملیات راه حل درستی است.
● زمستان گرم غزه
لحظاتی پیش از سفر رایس به منطقه اسراییل ، پایان مرحله اول عملیات ارتش علیه نوار غزه موسوم به «زمستان گرم» رااعلام کرد و همگی نیروهای زمینی و تانک های این رژیم به طور مؤقت، به داخل قلمرو خود بازگشتند.
عملیاتی که بیش از ۱۲۰ کشته و ۳۵۰ زخمی به جا گذاشت، که در میان این تعداد کشته و زخمی ۳۹ کودک به چشم می خورد. البته اعلام پایان مرحله‌ اول حملات نظامی علیه غزه به معنای پایان کامل این حملات نیست و احتمال می‌رود طی ۴۸ ساعت آینده حملات گسترده‌تری علیه این منطقه از سر گرفته شود. اسراییل چهارشنبه گذشته به منظور پایان دادن به حملات موشکی گروه فلسطینی حماس از غزه به داخل خاک اسرائیل دستور حمله صادر کرد.
به دنبال عقب‌نشینی سربازان اسراییلی از نوار غزه حماس با اعلام پیروزی، قول داد به حملات موشکی خود به سرزمین‌های اشغالی ادامه دهد.
احتمال می‌رود دلیل توقف موقت حملات اسراییل علیه نوار غزه سفر رایس و سولانا به منطقه و همچنین موضع‌گیری محمود عباس، رییس تشکیلات خودگردان فلسطین مبنی بر لغو مذاکرات صلح با اسراییل، نگرانی اسراییل از بازتاب فجایع و جنایات این رژیم در غزه در رسانه‌ها و همچنین انتظار جهت برگزاری نشست کمیته امنیتی کابینه اسراییل برای اتخاذ موضع قطعی این رژیم در خصوص حمله گسترده‌ زمینی علیه غزه بوده باشد.
● سکوت سرد اعراب
این درگیری ها در حالی روی می دهد که تهدیدهای معاون وزیر جنگ اسراییل مبنی بر تبدیل غزه به یک کوره آدم سوزی بزرگ با سکوت بی سابقه ای از سوی سران عراب مواجهه شده است. تنها در برخی کشورهای عربی در حمایت از مردم غزه راهپیمایی هایی خود جوش برگزار شده است.
ابوزهری، سخنگوی حماس ضمن محکوم کردن سکوت مرگبار سران عرب در قبال کشتارهای وحشیانه‌ای که اسراییل در نوار غزه به راه انداخته است از ملت های عربی و اسلامی خواست تا از فلسطینیان؛ به ویژه ساکنان نوار غزه حمایت کنند.
از سوی دیگر مصطفی برغوثی، نماینده مستقل پارلمان فلسطین نیز گفت است که همان گونه که اشغالگران مدعی هستند حمله صهیونیست‌ها به غزه در پاسخ به حملات موشکی مقاومت نیست، بلکه این حمله یکی از نتایج کنفرانس آناپولیس است که پوششی برای جنایت‌های صهیونیست‌ها علیه ملت بی دفاع فلسطین فراهم کرد.
از این رو بعید به نظر می‌رسد که اسراییل محاصره غزه را کاهش دهد؛ واقعیتی که می‌تواند به افراط گرایی منجر شود و نفرت از تشکیلات خودگردان فلسطین را که از طرف آمریکا حمایت می‌شود، افزایش دهد.
اسراییل نیز ثابت کرده که برای رسیدن به اهدافش از هیچ چیزی چشم پوشی نخواهد کردو به افکار عمومی جهان توجهی نمی‌کند، و تاکنون نیز به هیچ یک از توافق‌نامه‌های صلح عمل نکرده است .که این مساله روند صلح را با مانع جدی رو به رو می‌سازد.

نویسنده : بهمن کورونی

منبع : دیپلماسی ایرانی