معیارهای انتخاب اصلح در فرهنگ اسلا‌می

خداوند انسانها را مختار آفریده است و هر فردی در طول زندگی سرنوشت خود را به طور کامل و سرنوشت افراد دیگر را تا حدودی با انتخابهایی که می‌کند در مسیر هدایت یا ضلا‌لت قرار می‌دهد. بنابراین وضعیتی که امروزه ما انسانها در آن قرار داریم محصول انتخابی است که در گذشته انجام داده‌ایم که این انتخاب موجب می‌گردد، آینده فرد یا جامعه ساخته شود حال اگر افراد هر جامعه‌ای بدانند که در سرنوشت یکدیگر چه تاثیری دارند و خداوند بابت این امر که یک فرد در قبال سایر افراد مسئولیتی را که داشته چگونه ایفا نموده است را مورد بازخواست قرار می‌دهد. سعی می کنند انتخابهایی را انجام دهند بر مبنای امور عقلی و اجتماعی صحیح باشد در این خصوص خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: <لو ان اهل القری آمنوا و التقوا لفتحنا علیهم برکات السماء و الا‌رض والا‌ کی کذبوا با آیات و اخذناهم بی‌کانوا یکسبون (اعراف آیه ۹۶)
در این آیه شریفه خداوند وضعیت اجتماعی یک جامعه را بسیار زیبا تبیین نموده است که در یک ملت اگر همه یا اکثرا اهل ایمان و عمل باشند و برای پیاده شدن ایمان و تقوا تلا‌ش کنند چنین ملتی با عنایت الهی یاری می‌شوند و خداوند درهای برکت و رحمت خود راباز می‌کند و نعمت‌های الهی از آسمان و زمین بر سر چنین مردمی می‌ریزد ولی از آنجا که بسیاری از مردم ایمان حقیقی و تقوای درستی ندارند مسیر دنیاطلبی و غفلت از خدا را انتخاب می‌کنند که این افراد نتیجه انحراف خودشان و به دلیل انتخاب غلط، از رحمت الهی محروم می‌شوند و چون به دنیای فانی دل بسته‌اند به پیروزی و موفقیت حقیقی و آرمانی نمی‌رسند لذا انتخاب هر فرد در سعادت فردی و جمعی جامعه موثر است و خداوند بابت همین انتخاب به بشر امتیاز هدایت یا عقوبت گمراهی و ضلا‌لت را می‌دهد. طبق آیات شریفه دیگری از قرآن خداوند راه و مسیر هدایت را به وسیله قرآن کریم ائمه اطهار و اولیاء الهی به مردم نشان می‌دهند ولی در انتخاب مردم دخالت نمیکند. چنانچه مشیت و اراده الهی به این هدایت تعلق می‌گرفت خداوند همه بشر را هدایت می‌کرد ولی دیگر امتحان بشرمحقق نمی‌گردید و برای همین امر در قرآن خداوند به صراحت بیان فرموده که <ولو شاء الله لمدیناهم اجمعین> بنابراین مشیت و سیستم نظام الهی بر مبنای اینست که خداوند اسباب هدایت، مسیر هدایت و توفیقات را نصیب جامعه‌ای می‌کند که خود آن جامعه بخواهد و مسیر صحیح را انتخاب کند ولی اگر انتخاب آن مردم دنیا‌طلبی، شهوت پرستی و مقام دوستی باشد چنین جامعه‌ای از مسیر هدایت الهی دورمی‌گردد زیرا این هدایت بطوری مهم و کلیدی هست که خلا‌صه تمام آموزه‌‌های دینی واخلا‌قی موردنیاز بشر را درتمامی عرصه‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در همین هدایت خلا‌صه می‌شودتا جایی که هر مسلمان مومنی درشبانه‌روز حداقل ۱۰ بار در نمازهای یومیه از خداوند چنین هدایتی را طلب می‌کند <اهدنا الصراط المستقیم> اهل تعیین سرنوشت و انتخاب مسیر جامعه بر مبنای تعالیم قرآن کریم به خود بشر واگذار شده است و نظام الهی در این امر فقط به نشان دادن مسیر و کمک‌رسانی به کسانی است که می‌خواهد در مسیر هدایت و صراط مستقیم باشند اما اگر کسی با تمام وجود ابزارهای هدایتی وارشادات قلبی و توصیه‌های علمای دین باز هم مسیر انتخاب زندگی خود را غیر الهی قرار داده است به طور طبیعی به همان مسیر ضلا‌لت دنیوی کشیده می‌شود، چنانچه خداوند در قرآن کریم می‌فرماید <ان الله لا‌ یغیر ما یقوم حتی یغیرما به انفسهم> بنابراین فرمایش قرآن، تغییر سرنوشت و مسیر زندگی به خود انسانها واگذار شده است اگر اراده آنها در امتداد اراده الهی قرار گرفت خداوند مشیت خود را بر هدایت و دستگیری از مردم قرار می‌دهد. چنانچه درخود قرآن آمده است که <من حماء بالحسنه فله عشر امثالها> یعنی یک فرد بایدیک کار خوب بکند تا خداوند به او پاداش ۱۰ برابر بدهد و به قول معروف از تو حرکت از خدا برکت لذا در مسیر زندگی انسانها اصل بر براین است که فرد خودرا محور را مشخص کند و تا انتخاب الهی و توحید می‌نگردد و جهت‌گیری انسان در امور خدائی نباشد، امداد الهی نصیب فردو جامعه نمی‌گرددکه این امر نشان‌گر تعیین سرنوشت توسط خود مردم است با توجه به این مقدمه انتخابات در عصر حاضر که درابعاد سیاسی تجلی می‌یابد برگرفته از آموزه‌های دینی است به طوری که اگر قوم یا گروهی نخواهند اهل ایمان وتقوا باشند و یا قصد نداشته باشند که تغییر در سرنوشتشان ایجاد کنند عکس‌العمل نظام الهی درمقابل چنین انتخابی همین است که خداوند آنها را به حال خود رها می کند و از عنایت الهی نصیبی نمی‌برند اما در جاییکه مردم با قصدقربت و برای اصلا‌ح جامعه در سرنوشت جمعی خود و دیگران آگاهانه و مدبرانه قدم بردارند خداوند به این جامعه رحمت و برکت می‌فرستد و از زمین و آسمان خیر و برکت به مردم آن جامعه نازل می‌گردد اما اینکه انسان چگونه و بر چه مبنایی امور فرهنگی سیاسی و اجتماعی خود دست به انتخاب بزند امری است که اصول و مبنای آن در قرآن کریم برای بشر تعیین شده است اگر فردی بخواهد از قرآن آدرس هدایت و انتخاب فردا اصلح را شناسایی کند امری سهل است و فقط کافی است انسان آگاهانه در آیات مربوطه تجسس و تدبر نماید که در این خصوص توجه به چند اصل بسیار مم است که به اختصار بیان می‌شود.
الف ) اصل شناخت و گوش دادن به سخنان مختلف برای انتخاب مسیر (سوره زمر آیه ۱۷ و ۱۸ اولولا‌لباب)
<فبشر عبادی الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه او اولئک الذین هدئهم الله و اولئک> این آیه به‌طور صریح به چند مورد بسیار کلیدی برای انتخاب اشاره دارد.
۱) بشارت الهی برای اهل انتخاب که کورکورانه حرکت نمی‌کنند و می‌خواهند از روی آگاهی قدم بردارند
۲) در امر انتخاب اصل بر عبودیت و تسلیم خدا بودن است یعنی چه انتخاب کننده و چه انتخاب شونده باید تسلیم فرمان خداوند باشند وانگیزه بندگی و اطاعت معیار باشد.
۳) نکته مهم دیگر این آیه در عبارت <یستعمون القول> می‌باشد یعنی گوش به سخنان می‌دهند تا با آگاهی شناخت و تعقل ببینند که هر کسی چه سخنان و مطالبی را بیان می‌کند و مبنای گفتار و کلا‌م گوینده چیست؟
ب ) اصل حضور و مشارکت
نکته دیگر دخالت و مشارکت سیاسی مردم است که خداوند در قرآن به طور مکرر این دخالت را پایه دینداری مردم معرفی کرده است موضوع امر به معروف و نهی از منکر که یکی از مهمترین فروع دین است بر اصل مشارکت در اصلا‌ح جامعه تاکید دارد که افراد باید در سرنوشت یکدیگر به نحو موثر دخالت داشته باشند. حضور اجتماعی و سیاسی یک دستور کلیدی است که بایدمردم به طور فعال در سرنوشت خودشان نقش داشته باشند.
در این خصوص قرآن می‌فرماید: <لتکن منکم امه یدعون الی الخیر و یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر اولئک هم المفلحون> این آیه شریفه اصل مسلم حضور مردم و اینکه مردم باید مشارکت و حق دخالت درامور خود را داشته باشند بیان می‌فرماید و اگر فردی به این واجب الهی عمل نکند درپیشگاه الهی گناهکار خواهد بود. لذا این مشارکت بدین معنا است که مردم را دعوت به خیر کند. در این دعوت به خیر اصل سازماندهی یک نظام اجتماعی مطرح شده است یعنی باید این امر به معروف و نهی از منکر در چارچوب عملیات گروهی باشد که همین امر نشان می‌دهد که وظیفه مردم تشکیل حکومت و سازمان‌های است که در آن بتوان مردم را به جهت خیرها و معروف‌ها دعوت کرد و به گونه‌ای برنامه‌ریزی و سازماندهی اجتماعی صورت بگیرد که در آن نظام اجتماعی مقدمات هدایت مردم وجلوگیری از منکرات و زشتی‌ها فراهم گردد این حضور و دخالت جامعه اسلا‌می را به بهترین جامعه تبدیل می‌کند که پویا و سرزنده است زیرا خمودگی و بی‌توجهی مردم به سرنوشت مورد مذمت الهی قرار گرفته است و در مقابل برای دخالت فعال و اصلا‌ح جامعه توصیه‌های فراوانی شده است.
در جامعه اسلا‌می ایران با توجه به گذشت ۳۰ سال از پیروزی انقلا‌ب و انجام انتخاب‌های مکرر درموضوعات ریاست محترم جمهوری تبیین نظام، اجرای نظام به مردم سپرده شده است لذا طی دهه گذشته بر همه مردم ثابت شده است که انتخابات در ایران سالمترین و آزادانه‌ترین انتخابات در سطح جهان است که نمونه‌های متعدد آن بیانگر این وضعیت است رهبری که نظام و تعیین رهبر را برعهده دارد و انتخابات ملجس که وظیفه قانونگذاران و نمایندگان مردم در جهت دخالت در امور اجرایی کشور را برعهده دارند و انتخابات شورا که نقش مشارکت مردم را درمتن جامعه برای امور شهری و روستایی را بیان می‌کند نشان میدهد که مردم با انتخابشان تعیین می‌کنند که چه کسانی با چه انگیزه‌هایی برای گرفتن مسئولیت انتخاب شوند.

حجت‌الا‌سلا‌م جلا‌ل نوری

منبع : روزنامه سیاست روز