پنجشنبه, ۲۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 16 May, 2024
مجله ویستا
ریشه های درونی غیبت
● ریشه های درونی غیبت
در این بخش، به بررسی ریشههای درونی و اموری که سرمنشأ غیبت هستند، پرداخته میشود. این امور عبارتند از:
۱) فرونشاندن خشم
برای فردی که از برادر مؤمنش خشمگین میشود و آتش غضب در درونش شراره میکشد، امکان پدید آمدن دو حالت وجود دارد: نخست آن که پشت سرش عیوب او را برشمرد و از این راه خشم خود را فرو نشاند و دیگر این که خشم خود را به صورت خشم و کینه و عقده فرو نشاند؛ ولی ریشه کن نکرده، هر جا مناسبتی پیش آید، عیوبش را به طور مستمر عنوان کند که هر دو حالت از رذایل است.
۲) همراهی با همنشینان و دوستان
گاه انسان برای گرم کردن مجلس دوستانه و به گمان عقب نماندن از دیگران، زبان به غیبت میگشاید؛ مثل آن که در مجلسی دوستانه، یکی از دوستان غیبت میکند و در این بین، فردی که قصد غیبت نداشته، از ترس این که مبادا جمع او را نپذیرد، بحث را پی میگیرد و زبان خود را به غیبت میآلاید.
۳) خنثی کردن اثر
گاهی شخصی برای پیشگیری یا خنثی کردن اثر حرفی که درباره او زده شده است، به غیبت آلوده میشود.
هرگاه انسان برای خنثی کردن اثر سخن کسی که میخواهد آبروی او را ببرد، یا بر ضد او شهادتی بدهد، پیش دستی کرده، نقایص و عیوب او را در غیابش عنوان کند، حتی اگر آن عیوب درست هم باشد، این فرد غیبت کرده است و اگر برای نفوذ کلامش به دروغ نیز توسل جوید، به افتراء نیز دچار شده است.
روشن است که این مسأله نیز به کوچکی نفس انسان یا به ترس او باز میگردد.
۴) توجیه یا رفع اتهام
گاه فرد، عمل زشتی انجام داده یا به آن متهم شده است و برای توجیه یا رفع اتهام، از برادر مؤمن خود غیبت میکند و او را به شرکت در این عمل زشت متهم میسازد یا حتی ارتکاب را فقط به او نسبت میدهد؛ به این ترتیب، عیبی دیگر بر عیب های خود میافزاید که این هم در ضعف نفس انسان ریشه دارد.
۵) کبر
گاهی شخص برای این که فضیلت خود را در مسألهای اثبات کند، عیب برادر ایمانیاش را ذکر میکند.
او نقصهای شخص دیگری را میگوید تا به صورت غیر مستقیم برتری خود را به رخ بکشد. این فرد به رذیله نفسانی یا خود بزرگ بینی دچار است.
۶) حسد
کسی که به بیماری نفسانی حسد مبتلا است، از ستایش برادر مؤمنش ناراحت میشود؛ به همین دلیل عیوب او را منتشر میکند.
بی هنران، هنرمند را نتوانند که بینند همچنان که سگان بازاری، سگ صید را. مشغله برآرند و پیش آمدن نیارند؛ یعنی سفله چون به هنر با کسی برنیاید به خبثش در پوستین افتد.
کند هر آینه غیبت، حسود کوته دست که در مقابله گنگش بود زبان مقال [۱]
۷) مزاح و شوخی
گاهی غیبت جنبه شهوانی و لهوی دارد؛ مانند آن که شخصی در جمع دوستان، برای شوخی و خنده؛ نقایص برادر یا خواهر ایمانی خود را یادآور میشود. این از جمله رفتارهای ناپسندی است که در نیروی درونی شهوت ریشه دارد و در باب شوخی و مزاح مورد گفتوگو است.
۸) تمسخر
گاه انسان برای استهزای دیگری به غیبت کردن او پرداخته، عیبهایش را فاش میسازد.
۹) دلسوزی بدون توجه
شخص غیبت کننده هنوز به آداب الاهی مؤدب نشده است؛ او دوست دارد در راه خدا قرار گیرد؛ ولی مسیر آن را نمیداند و به بیراهه میرود.
او با دیدن عیب مؤمنی، از روی دلسوزی به باز گفتن آن میپردازد؛ مانند آن که فردی خطای برادر مؤمنش را دیده یا متوجه نقصی در او، در بعد دینی یا ابعاد دیگر شده است و از روی دلسوزی، بیاختیار پشت سرش عیبهای او را برمیشمرد. دلسوزی و ناراحتی او واقعی است و چه بسا اگر آن عیب را فاش نمیساخت، پاداشی هم نصیب او میشد؛ ولی چون طرف صحبتش را معرفی کرده، ثوابش به عقاب تبدیل میشود؛ بنابراین در رحمت و شفقت و مهربانی هم باید معیار شرعی در نظر گرفته شود تا رحمت شخص مایه عذاب او نشود.
۱۰) خشم در راه حق
گاه انسان در برابر رفتار زشتی که از دیگری مشاهده میکند، چنان خشمگین میشود که ضمن اظهار نفرت از آن رفتار زشت، نام فرد انجام دهنده را نیز میآورد که در این جا هم او به غیبت دچار شده است؛ زیرا میتوانست بدون بردن نام فرد، فقط تنفر خویش را از آن رفتار زشت اظهار کند. این خشم ستوده و پسندیده است، ولی غیبت نکوهیده و ناپسند است.
حضرت صادق (ع) میفرماید:
اصل الغیبه یتنوع بعشره انواع: شفاء غیظ و مساعده قوم و تهمه و تصدیق خبر بلاکشفه و سوءظن و حسد و سخریه و تعجب و تبرم و تزین. [۲]
با این تفاسیر به خوبی روشن میشود که برای ایمن ماندن از عذاب الاهی باید از زبان به خوبی مراقبت کرد، همان گونه که امام صادق (ع) در ادامه سخن میفرماید:
فان اردت السلامه فاذکر الخالق لا المخلوق، فیصیر لک مکان الغیبه عبره و مکان الاثم ثوابا. [۳]
اگر میخواهی سالم بمانی، خدا را یاد کن، نه خلق خدا را. آن وقت به جای این که غیبت کنی، عبرت میگیری و به جای گناه، ثواب میکنی.
پاورقی:
[۱]. سعدی: گلستان، باب ۸، حکایت ۴۷.
[۲]. محدث نوری: مستدرک الوسائل، ج ۹، ص ۱۱۸، ح ۱۰۴۰۷.
[۳]. همان.
[۱]. سعدی: گلستان، باب ۸، حکایت ۴۷.
[۲]. محدث نوری: مستدرک الوسائل، ج ۹، ص ۱۱۸، ح ۱۰۴۰۷.
[۳]. همان.
منبع : معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
دولت مجلس شورای اسلامی تعطیلی شنبه ها ایران مجلس دولت سیزدهم قوه قضائیه شورای نگهبان رئیس جمهور رهبر انقلاب حسن روحانی مجلس یازدهم
مشهد سیل سیل مشهد قوه قضاییه تهران هواشناسی قتل پلیس شهرداری تهران فضای مجازی بارش باران سازمان هواشناسی
خودرو دلار مالیات قیمت دلار قیمت خودرو قیمت طلا بانک مرکزی بازار خودرو مسکن سایپا بورس ایران خودرو
نمایشگاه کتاب کتاب نمایشگاه کتاب تهران تلویزیون فردوسی سحر دولتشاهی شاهنامه سینمای ایران سریال مهران مدیری
وزارت علوم دانشگاه تهران شورای عالی انقلاب فرهنگی فضا تحقیقات و فناوری
رژیم صهیونیستی روسیه جنگ غزه فلسطین غزه ترکیه چین اوکراین نوار غزه طوفان الاقصی افغانستان یمن
فوتبال استقلال پرسپولیس لیگ برتر جواد نکونام بازی لیگ برتر ایران باشگاه استقلال رئال مادرید فولاد خوزستان مهدی طارمی فولاد
هوش مصنوعی گوگل عیسی زارع پور سرعت اینترنت تبلیغات تلفن همراه موبایل دوربین ناسا
دیابت خواب کاهش وزن چاقی زوال عقل کودک بارداری نمک