اهمیت عناصر و ویژگی‌های ساختاری واژه در گزینش واژگان شعر

آفرینش هر اثر هنری مبتنی بر دو عنصر اساسی است:
۱) ”کمیته محتوا“ئی که به منزلهٔ مادهٔ اولیه و هسته، شکل هنری را متبلور می‌سازد؛
۲) ”واژه“ که تبلور یافتن و پدیدآمدن شکل هنری وابسته به آن است.
کمیته محتوا عاطفه یا احساس است که شاعر در برخورد با محیط پیرامون خود آن را حس می‌کند و علاقه دارد دیگران را نیز به‌وسیلهٔ آن تحت‌تأثیر قرار دهد. به‌گفتهٔ کروچه (Croce)، ”عاطفه مادهٔ خام یا مادهٔ اولیه‌ای است که هنرمند از آن کمک می‌گیرد و از طریق آفرینش هنری آن را به ماده‌ای دیگر جز با ماده عواطف و افکار تغییر می‌دهد... و به شکل خیال و تصویر و نه به‌صورت ناله و آه ارائه می‌دهد و در پس نقاب الهام و پیچیدگی پنهان می‌نماید.“ عاطفهٔ شاعرانه تا از پشتوانهٔ فکری برخوردار نباشد، بدون تأثیر است یا حداقل از تأثیر چندانی برخوردار نیست. به همین لحاظ، شعرا عواطف خود را در هاله‌ای از معانی ـ که همان پشتوانهٔ فکری است ـ به‌وسیلهٔ واژگانی که ابزار بروز اندیشه است، متجلی می‌سازند. بنابراین، واژه اولین و مهمترین ابزار عینی کردن و بروز عواطف و اندیشه‌های شاعرانه است.
علاوه بر این، یکی از شرایط مهم ارتباط با متن و هرگونه دریافت از یک اثر ادبی وابسته به شناختی است که خواننده نسبت به اجزا و سازه‌های کوچکتر متن از قبیل واژه دارد. شناخت واژه مهمترین نقش را در شناخت و تفسیر متن دارد، زیرا واژگان اندوخته در ذهن شاعر است که هر کدام بر شیئی یا مفهومی که شاعر نسبت به آن آشنائی دارد، دلالت می‌کند.

دکتر محمدرضا عمرانپور

منبع : گوهر گویا