پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا


منطقه حفاظت شده‌ پارک ملی ، گرگان


این پارك در 19 مرداد ماه 1336 به نام منطقه حفاظت شده آلمه و یشكی تحت حفاظت قرار گرفت. در 23 بهمن 1340 با همان مساحت اولیه (890‚91 هكتار) به منطقه حفاظت شده آلمه موسوم گردید و در شهریور ماه سال 1342 عنوان پارك ملی و در سال 1343 نام پارك وحش را به خود اختصاص داد. بعد از تغییر نام سازمان شكاربانی و نظارت بر صید به سازمان حفاظت محیط زیست در شهریورماه 1350، منطقه‌ای در شرق این پارك به نام قرخت با مساحت 000‚34 هكتار به عنوان منطقه حفاظت شده به آن الحاق و در سال 1355 هر دو منطقه در یكدیگر ادغام گردیدند و در مجموع با مساحت 895‚125 هكتار، پارك ملی گلستان را تشكیل دادند كه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357، طی بررسی‌های مجدد و در نظر گرفتن مسائل اجتماعی و نیاز اهالی اطراف منطقه، مساحت آن به 890‚91 هكتار تقلیل یافت.
از نظر توپوگرافی، این پارك بی‌نظیر از صخره‌های مرتفع آهكی تا تپه‌ماهورهائی با شیب و فراز كم تشكیل گردیده و از نظر اقلیمی بین دریای خزر و مناطق خشك شرقی قرار گرفته است، و به همین لحاظ اقلیم‌های متفاوت از نواحی بسیار مرطوب تا قسمت‌های نیمه‌‌خشك را در بر می‌گیرد. نزولات آسمانی در این پارك برحسب منطقه متفاوت و میزان آن بین 1000 میلی‌متر تا كم‌تر از 200 میلی‌متر در سال متغیر است. درجه حرارت آن از 25- درجه تا 35+ درجه سانتی‌؛راد برحسب ماه‌های مختلف متفاوت است. شرایط طبیعی پارك موجب به وجود آمدن زیستگاه‌‌های مناسبی برای زندگی پستانداران وحشی شده و گوناگونی این جانوران را نیز تشدید كرده است. مناطق جنگلی این پارك را گونه‌‌هائی مانند مرال (گاو كوهی، بزرگ‌ترین گوزن ایران) و شوكا جلوه‌ای خاص بخشیده‌اند. در نواحی استپی نیز حیوانات مختلفی مانند آهو، قوچ و میش، كل و بز و یوزپلنگ زندگی می‌كنند. پلنگ، گراز، خرس قهوه‌ای،‌ گرگ، شغال،‌ گربه پالاس و گربه جنگلی (و نیز گونه‌های متعددی از پستانداران كوچك) نیز از جانورانی هستند كه در اكثر نواحی این پارك یافت می‌شوند. گفته می‌شود كه ببر نیز در پارك وجود دارد. از میان جمعیت پستانداران بزرگ وحشی این پارك،‌ قوچ و میش بیش‌‌ترین تعداد را دارند.
تنوع گونه‌های پرندگان این پارك نیز به بیش از 150 گونه پرنده وحشی می‌رسد. حدود 48 نوع پرنده در فصل بهار و تابستان در منطقه یافت شده و 62 گونه نیز بومی پارك می‌باشند. به این ترتیب حدود 110 نوع پرنده در این پارك زاد و ولد می‌كنند. علاوه بر این، 21 نوع پرنده دیگر نیز در زمستان‌ها مشاهده شده و 19 گونه دیگر نیز در مسیر مهاجرت خود در این پارك توقفی كوتاه می‌كنند. سار صورتی، شاهین بحری و بال لاكی از این دسته‌اند.
از انواع پرندگان قابل شكار این پارك به قرقاول، كبك، تیهو، زنگوله بال، كوكر سینه سیاه، ابیا و بلدرچین می‌توان اشاره كرد كه ابیا و بلدرچین مهاجر و بقیه بومی منطقه می‌باشند. از پرندگان شكاری و لاشخورهائی كه از سایر جانوران تغذیه نموده و در سرتاسر سال در پارك مشاهده می‌شوند، می‌توان به قرقی، دلیجه، سار، كپه، دال ساه، عقاب دریائی دم سفید، طرلان و بالابان اشاره كرد. این پرندگان در كنترل جمعیت انواع جانوری، بهداشت محیط و حفظ سلامت انواع جانوران دیگر نقشی حیاتی دارند. پارك ملی گلستان زیستگاه بسیاری از پرندگان و گنجشكان زیبا و آوازه‌خوان مانند داركوب سیاه،‌ بلبل، توكای باغی، انواع سهره‌ها، سسك‌ها، زرده پره‌ها، مگس‌گیرها، زنبور خورك‌ها و دم سرخم‌ها می‌باشد. این گروه از پرندگان نقش بسیار مهمی در كنترل آفات نباتی ایفا می‌كنند.
پارك ملی گلستان بین دو حوزه نیمه نم پسند و نیمه خشكی پسند قرار دارد و به تدریج در حركت به طرف شرق، سیمای طبیعی آن به حالت استپیك تغییر پیدا می‌‌كند، به همین جهت عناصر گیاهی نواحی سه گانه فوق را می‌توان در پارك مشاهده نمود. تنوع و رنگارنگی گیاهان این پارك چنان مناظر زیبائی را به وجود آورده است كه نظیر آن را در كم‌تر جائی از این سرزمین می‌‌توان دید. توسكای قشلاقی، كلهو، انجیر، توت، ملج، داغداغان، ازگیل، ولیك، زالزالك، سیامتو،‌ گوجه وحشی، شیرخشت، دغدغك، گردو، تمشك، انار وحشی،‌ گلابی وحشی و ... از گونه‌های مختلف گیاهی پارك محسوب می‌شوند. در كف جنگل گونه‌های بی‌شماری نظیر سرخس‌ها، متامتی و ... پراكنده‌اند. در نواحی خشك‌تر درختچه‌های زرشك، تغ، گز، كاروان‌كش‌، بوته‌های كلاه میر حسن،‌ گون، گدار، چوبك، درمنه، خارشتر و سایر گونه‌های استپی یافت می‌شود. در نواحی مرتفع گونه‌ ارس نیز به طور پراكنده دیده می‌شود.
پارك ملی گلستان می‌تواند مورد بازدید و گذران اوقات فراغت عموم مردم به ویژه مسافران عبوری در مسیر جاده تهران - مشهد قرار گیرد. پاركینگ‌ها و كمپینگ‌هایی جهت استراحت و اقامت شبانه در این پارك ایجاد شده است كه برخی از آنان مدت‌هاست مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. از آن جمله می‌‌توان پاركینگ‌های تنگ‌‌راه، گلستان و آبشار را نام برد كه امكان دسترسی به آن‌ها آسان و نیز از برخی جنبه‌های اساسی تفرجگاهی مانند ملاحظه مناظر زیبا و بدیع، بهره‌گیری از هوای پاك و لطیف،‌ امكان مشاهده انواع پرندگان و سایر جانوران حائز اهمیت است. این پاركینگ‌ها حداقل وسائل و تجهیزات تفرجگاهی از قبیل میز و نیمكت، اجاق، زباله‌دانی و سرویس‌های بهداشتی را دارند. ضمناً كمپینگی جهت اقامت شبانه در دست تهیه است كه پس از تكمیل مورد استفاده قرار خواهد گرفت. ساختمانی به منظور ارائه اطلاعات، نمایش فیلم‌ها و اسلایدهای مربوط به منطقه و نیز بیان مسائل زیست محیطی كه خود عامل مؤثری در ارتقاء سطح فرهنگ زیست محیطی بازدیدكنندگان به حساب می‌آید، ایجاد گردیده است.
با توجه به طبیعت زیبا و جذاب این پارك نمی‌توان بازدید نقاط خاصی از آن را توصیه نمود، بلكه مشاهده آن در صورت امكان حداقل برای یكبار به علاقمندان توصیه می‌شود. البته در محل پارك، مأمورین سازمان حفاظت محیط زیست جهت ارائه اطلاعات و راهنمایی‌های لازم در خدمت هم‌‌میهنان عزیز و جهانگردان هستند.