عوامل عبادی در خوشبختی

● عبادت خداوند سبحان
۱) رسول اللَّه(ص): طُوبی لِلعُبّادِ، وَیلٌ لأهلِ الأسواقِ. (۱)
خوشا به حال عبادت پیشگان، بدا بر أهل بازار.
۲) اللَّه تبارکَ و تعالی فی الصحیفهٔ العشرین من صُحفِ إدریسَ النبیّ(ع): طُوبی لِقَومٍ عَبَدونِی حُبّاً، و اتَّخذُونِی إلهاً و رَبّاً، سَهَرُوا اللیلَ و دَأبُوا النَهارَ طَلَباً لِوَجْهِی، مِن غَیرِ رَهبهٍٔ و رَغبهٍٔ ، و لا لِنارٍ و لا جنّهٍٔ، بَل للمَحبّهِٔ الصَحیحهِٔ ، و الإرادهِٔ الصَریحهِٔ، و الانقِطاعِ عن الکُلِّ إلیَّ، و الاتِّکالِ من بینِ الجَمیعِ عَلَیَّ. (۲)
خداوند تبارک وتعالی در بیستمین صحیفه ادریس پیامبر(ع) می فرماید: خوشا به حال آنان که مرا از روی محبت و عشق می پرستند و مرا خدا و پروردگار خویش برمی گزینند، شب را به عبادت می گذرانند و روز به سعی و تلاش می پردازند، (و تمام این کارها) به خاطر خشنودی من است، نه از روی ترس و نه از روی میل، نه برای بهشت و نه برای دوزخ، بلکه به خاطر عشق و محبتی واقعی و ارادتی صریح و آشکار، و به خاطر گسستن از همه و روی آوردن به سوی من و به خاطر توکل بر من در میان دیگران.
● ذکر و یاد خداوند سبحان
۱) (الَّذِینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلاَ بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ ... طُوبی لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآبٍ) (۳)
(کسانی که ایمان آورده اند و دلهایشان به یاد خدا آرام گیرد؛ بدانید که با یاد خداست که دلها آرام می گیرد ... خوشا به حالشان و نیکو باد فرجامشان).
۲) رسول اللَّه(ص): طُوبی لِمَن ماتَ و لِسانُه رَطبٌ مِن ذِکِر اللَّهِ. (۴)
خوشا به حال کسی که بمیرد، در حالی که زبانش از یاد و ذکر خدا تر و تازه باشد.
۳) الإمام علیّ(ع): طُوبی لِمَن شَغَلَ قَلْبَهُ بالفِکْرِ، و لِسانَهُ بالذِکْرِ. (۵)
خوشا به حال کسی که قلبش به اندیشیدن (در مخلوقات و قدرت الهی) و زبانش به ذکر و یاد (خدای تبارک و تعالی) مشغول باشد.
۴) الإمام علیّ(ع): جُمِعَ الخَیرُ کُلُّه فی ثلاثِ خِصالٍ؛ النَظرُ، والُسکوتُ، و الکَلامُ، فکلُّ نظرٍ لیسَ فیهِ اعتِبارٌ فهو سَهوٌ، و کلُّ کلامٍ لیسَ فیه ذِکرٌ فهوَ لَغوٌ، و کلُّ سکوتٍ لیسَ فیهِ فِکرهٌٔ فهو غَفلهٌٔ. فطُوبی لِمَن کانَ نَظَرُهِ عِبَراً، و سُکوتُه فِکرهًٔ، و کلامُه ذِکْراً. (۶)
تمام نیکیها در سه ویژگی جمع شده است؛ نگاه، سکوت، سخن. پس هر نگاهی که در آن عبرتی نباشد، خطاست و هر سخنی که یادآور خداوند نباشد بیهوده است و هر سکوتی که همراه اندیشه و فکر نباشد، غفلت است. پس خوشا آنان که نگاهشان عبرت، سکوتشان اندیشه و سخنشان ذکر و یاد خداست.
۵) رسول اللَّه(ص): إنّ للَّهِ عزّوجلّ سیارهٌٔ مِن الملائکهِٔ یَبْتَغونَ حِلَقَ (۷) الذِکْرِ، فإذا مَرُّوا بحِلَقِ الذِکرِ قالَ بَعضُهم لبَعضٍ: اقعُدُوا، فإذا دَعا القَومُ أمّنوا علی دعائهم، فإذا صَلّوا علی النبیِّ(ص) صَلُّوا مَعهُم حتّی یَفرَغُوا، ثُمّ یَقولُ بَعضُهم لِبَعضٍ، طُوبی لَهم لا یَرجعُونَ إلّا مَغفُوراً لَهم. (۸)
خداوند عزّوجلّ کاروان سیّاری از فرشتگان دارد که در پی محافل ذکر (و یاد خدا) می روند، آنگاه که (به جمعی از مردم) بر می خورند که به دور هم محفل ذکر تشکیل داده اند، گروهی از آنان به گروه دیگر می گوید: فرود آیید وهر گاه که این جمع دعا می کنند، شما آمین بگویید و وقتی بر پیامبر درود و صلوات می فرستند، شما نیز با آنان صلوات و درود بفرستید تا اینکه آنان دست کشند، سپس فرشتگان به یکدیگر می گویند: خوشا به حال اینان، (ازمجلس ذکر) برنمی گردند مگر اینکه آمرزیده شده اند.
۶) الإمام علیّ(ع): طُوبی لِمَن... لَم یُشغَلْ قَلْبُه بِما تَری عَیناهُ، ولَم یَنْسَ ذِکرَ اللَّهِ بِما تَسمعُ اُذناه. (۹)
امام علی(ع) می فرمود: خوشا به حال آنان که با هر چه که چشمانشان می بیند، قلب خود را مشغول نسازند و با آنچه گوشهایشان می شنود، ذکر و یاد خدا را فراموش نکنند.
۷) رسول اللَّه(ص) - فی فضلِ شهرِ رَجَب -: إنّ اللَّهَ تعالی نَصَبَ فی السَماءِ السابعهِٔ مَلَکاً یُقالُ لَه «الداعِی»، فإذا دَخَلَ شَهرُ رَجب یُنادِی ذلکَ المَلَکُ کلَّ لَیلهٍٔ مِنهُ إلی الصَباحِ؛ طُوبی للذاکِرینَ. (۱۰)
رسول خدا(ص) - در بیان فضیلت ماه رجب - فرمود: خداوند تبارک و تعالی در آسمان هفتم، فرشته ای را مأمور کرده است که او را داعی (دعوت کننده) می نامند؛ پس هنگامی که ماه رجب حلول می کند، آن فرشته همه شب را تا به صبح ندا سر می دهد؛ خوشا به حال ذکر گویان.
۸) رسول اللَّه(ص): طُوبی لِمَن أکثَرَ فی الجِهادِ فی سَبیلِ اللَّهِ مِن ذِکِر اللَّهِ تعالی ، فإنّ لَه بکُلِّ کَلِمهٍٔ سَبعینَ ألفَ حَسَنهٍٔ، کُلّ حَسَنهٍٔ منها عَشرهُٔ أضعافٍ مَع الذی لَه عِندَ اللَّهِ مِن المَزِیدِ. (۱۱)
خوشا آن که در صحنه کارزار و جهاد، بیشتر به یاد خدا باشد، که در مقابل هر کلمه، هفتاد هزار حسنه برای او نوشته شود، که هر حسنه آن دهها برابر گردد، به همراه ثواب زیادی که در نزد خدا دارد.
۹) اللَّه تبارک و تعالی فی الصَحیفهِٔ الرابعهِٔ مِن صُحُفِ إدریسَ النبیّ(ع): سُبحانِی، سُبحانِی و طُوبی لِمَن سَبَّحَنِی، و قُدُّوسٌ أنا و طُوبی لِمَن قَدَّسَنِی، جلّت عَظَمتِی فلا تُحدُّ، و کُثرتْ نِعمَتِی فَلا تُعدُّ، وأنا القَویُّ العَزیزُ. (۱۲)
خداوند تبارک و تعالی در چهارمین صحیفه ادریس پیامبر(ع) می فرماید: من پاک و منزّه ام، پاک و منزّه ام و خوشا به حال آنان که مرا تسبیح و تنزیه کنند و حال آن که من از عیب و نقص منزّه ام و خوشا به حال کسی که مرا از عیب و نقص پاک شمارد، عظمتم برتر است و حدّ و نهایتی ندارد، نعمتهایم بسیار است و قابل شماره نیست و من قوی و عزیز هستم.
۱۰) رسول اللَّه(ص): أتانی جَبرَئیلُ(ع) بینَ الصَفا و المَروَهٔ، فقالَ: یا مُحمّدُ، طُوبی لِمَن قالَ مِن اُمَّتِکَ «لا إلهَ إلّا اللَّهُ» مُخلِصاً. (۱۳)
بین صفا و مروه جبرئیل بر من وارد شد و گفت: محمّد، خوشا به حال کسی از امت تو که ذکر «لا إله إلّا اللَّه» را با اخلاص بگوید.
۱۱) الإمام علیّ(ع) - فی دعاءٍ تَعلَّمَهُ من جَبرئیلَ(ع) -: یا مَن عَفا عن السَّیّئاتِ فَلَم یُجازِ بِها، ارحَم عَبْدَکَ یا اللَّهُ، نَفْسِی نَفْسِی ارحَمْ عَبدَکَ... إلهی تَعلَمُ هذا کُلَّهُ فَکَیفَ أنتَ صانِعٌ بِی، لَیتَ شِعرِی و لا أشعُرُ کیفَ تَقولُ لِدُعائی، أتقول «نَعمْ» أو تَقولُ «لا»، فإنْ قُلتَ «لا» فیا وَیلِی یا وَیلِی یا وَیلِی... و إنْ قُلتَ «نَعم» کما أظُنُّ فطُوبی لِی، أنا السَعیدُ. طُوبی لِی، أنا التَقِیُّ. طُوبی لِی. (۱۴)
امام علی(ع) - در مناجاتی که آن را از جبرئیل آموخته بود - می گوید: ای (خداوندی) که از گناهان می گذری و به خاطر آنان کیفر نمی دهی، بر بنده ات رحم کن، خدایا بر من، بر من، بر بنده ات رحم کن... خدایا تو که همه چیز را می دانی، چگونه با من رفتار می کنی ؟ ای کاش می دانستم، امّا نمی دانم در برابر دعای من چه می گویی ؟ آیا می گویی: آری، یا اینکه می گویی: نه، اگر بگویی «نه»، وای بر من، وای بر من... و اگر بگویی «آری»، چنانکه من چنین گمان می کنم، خوشا به حالم، دیگر سعادتمند شدم، خوشا به حالم پرهیزگار شدم، خوشا به حالم.
● قرائت قرآن
۱) کُلیب: سَمعَ علیُّ بن أبی طالِب(ع) ضَجَّهًٔ فی المَسجِدِ، یَقرؤونَ القُرآنَ و یَقرؤون، فقالَ: طُوبی لِهؤلاءِ، هؤلاءِ کانُوا أحبُّ الناسِ إلی رسولِ اللَّهِ. (۱۵)
کلیب می گوید: علی بن ابی طالب(ع) صدای همهمه گروهی را در مسجد شنید که قرآن می خواندند، سپس فرمود: خوشا زندگیشان، اینان محبوبترین مردم نزد رسول خدا(ص) هستند.
۲) رسول اللَّه(ص): طُوبی لِمَن یُبعثُ یَومَ القِیامهِٔ و جَوفُه مَحْشُوٌّ بالقُرآنِ و الفَرائضِ (۱۶) و العِلْمِ. (۱۷)
خوشا به حال آنکه روز قیامت برانگیخته شود در حالی که دل و جانش از قرآن و احکام الهی و دانش لبریز باشد.
۳) رسول اللَّه(ص): إنّ أکرمَ العِبادِ إلی اللَّهِ بعدَ الأنبیاءِ العُلَماءُ ، ثمّ حَمَلهٔ القرآنِ، یَخرجُونَ مِن الدُنیا کما یَخرجُ الأنبیاءُ، و یُحشَرونَ مِن القُبورِ معَ الأنبیاءِ، و یَمُرُّونَ علی الصِراطِ مع الأنبیاءِ، و یُثابُونَ ثوابَ الأنبیاءِ. فطُوبی لطالِبِ العِلْمِ و حامِلِ القُرآنِ مِمّا لَهم عندَاللَّهِ مِن الکَرامَهِٔ و الشَرفِ. (۱۸)
پس از انبیا گرامیترین بندگان نزد خدا، علما و پس از ایشان، حاملان قرآن (۱۹) هستند، اینان همچون پیامبران از دنیا می روند و به همراه انبیا از قبرهایشان برانگیخته می شوند و از صراط می گذرند و پاداش انبیا برای آنان نوشته می شود، پس خوشا به حال جوینده علم و حامل قرآن، از آن کرامت و شرفی که نزد خداوند دارند.
۴) رسول اللَّه(ص): کنتُ أخشی العَذابَ باللیلِ و النهارِ حتّی جاءَنِی جَبرَئیلُ بسُورَهِٔ «قُلْ هُو اللَّهُ أحَد» فعَلِمْتُ أنّ اللَّهَ لا یُعذِّبُ اُمّتِی بَعدَ نُزولِها... فطُوبی لِقارِئها، فإنّه ما مِن أحدٍ یَقرأُها إلّا وَکَّلَ اللَّهُ عزّوجلّ بهِ مائهَٔ ألفِ مَلَکٍ یَحفَظُونَه مِن بَینِ یَدَیِه و مِن خَلْفِه... طُوبی لِمَن أحبَّ قِراءَتَها. (۲۰)
شب و روز ترس آن را داشتم که عذاب الهی بر امتم فرو ریزد تا اینکه جبرئیل سوره «قل هو اللَّه احد» را نزد من آورد و دانستم که خداوند پس از این سوره، امتم را عذاب نخواهد کرد... پس خوشا به حال آنان که این سوره را می خوانند، زیرا کسی نیست که این سوره را بخواند مگر آن که خداوند عزّوجلّ حفاظت او را به صد هزار فرشته که در اطراف او هستند می سپارد... خوشا به حال کسی که خواندن این سوره را دوست بدارد.
۵) رسول اللَّه(ص): إنّ اللَّهَ تَبارکَ و تَعالی قَرأ «طه» و «یس» قبلَ أنْ یَخلُقَ السَماواتِ و الأرضَ بألفِ عامٍ، فَلمّا سَمعتْ المَلائکهُٔ القرآنَ قالُوا: طُوبی لاُمّهٍٔ یَنزلُ هذا علیها و طُوبی لأجوافٍ تَحملُ هذا، و طُوبی لألسُنٍ تَتَکلّمُ بهذا. (۲۱)
خداوند تبارک و تعالی سوره های «طه» و «یس» را هزار سال پیش از آفریدن آسمانها و زمین خواند، و آن هنگام که فرشتگان آن را شنیدند، گفتند: خوشا به حال امتی که این آیات بر آنان نازل شود و خوشا به حال سینه هایی که این آیات را در خود جای دهد و خوشا به حال زبانهایی که به این آیات تکلّم نماید.
۶) عیسی بن مریم(ع): طُوبی لِمَن قَرأَ کتابَ اللَّهِ ثُمَّ عَملِ بما فیه. (۲۲)
خوشا زندگی آنان که کتاب خدا را بخوانند و به آنچه در آن است عمل کنند.
● نماز در مسجد
۱) رسول اللَّه(ص): إجابهُٔ (۲۳) المؤذّنِ رَحمَهًٔ و ثُوابُه الجَنّهُٔ، ومَن لَم یُجِبْ خاصَمْتُه یومَ القیامهِٔ، فطُوبی لِمَن أجابَ دَاعِیَ اللَّهِ و مَشی إلی المَسجدِ، ولا یُجیبُه و لا یَمشِی إلی المَسجد إلّا مُؤمنٌ من أهلِ الجَنّهِٔ. (۲۴)
اجابت مؤذّن (و رفتن به مسجد پس از شنیدن صدای اذان) رحمت، و ثواب آن بهشت است. هر کس (صدای اذان را بشنود و) اجابت نکند، روز قیامت او را دشمن خود می شمارم، پس خوشا بر آنان که دعوت کننده خدا را پاسخ گوید و به سوی مسجد برود. و جز مؤمن بهشتی، کسی (مؤذّن را پاسخ نمی دهد و) به سوی مسجد گام بر نمی دارد.
۲) رسول اللَّه(ص): قالَ اللَّهُ تبارکَ و تعالی : ألا طُوبی لِمَن کانَتْ المَساجدُ بُیوتَه، ألَا طُوبی لِعَبدٍ تَوضّأ فی بَیتِه ثُمّ زارَنِی فی بَیتِی. (۲۵)
خداوند تبارک و تعالی می فرماید: آگاه باشید! خوشا به حال آنان که مسجدها را خانه خویش بدانند (پیوسته به مسجد بروند). بدانید ! خوشا به حال بنده ای که در خانه اش وضو ساخته، و پس از آن مرا در خانه ام (مسجد) زیارت کند.
۳) رسول اللَّه(ص) - فیما أوصی به أبا ذرّ -: یا أباذَر، طُوبی لأصحابِ الألویهِٔ (۲۶) یَومَ القِیامهِٔ، یَحمِلُونَها فَیسبِقونَ الناسَ إلی الجَنّهِٔ، ألَا و هُمُ السابِقونَ إلی المَساجدِ بالأسحارِ و غَیرِها. (۲۷)
رسول خدا(ص) - در وصیت خود به ابوذر - فرمود: ابوذر ! خوشا به حال پرچمداران روز قیامت که پرچمها را بر دوش دارند و در راه بهشت، از دیگر مردم سبقت می گیرند، بدانید ! آنان کسانی هستند که در سحر گاهان و اوقات دیگر، پیش از دیگران به سوی مسجدها می شتافتند.
۴) رسول اللَّه(ص): إنّ فی التَوراهِٔ مَکتُوباً: إنّ بیوتِی فی الأرضِ المساجدُ، فطُوبی لِعَبدٍ تَطَهَّرَ فی بَیتِه ثُمّ زارَنی فی بَیتِی، ألَا إنّ علی المَزورِ کَرامهَٔ الزائرِ، ألَا بَشِّرِ المَشّائینَ فی الظُلُماتِ إلی الَمساجدِ بالنُورِ الساطِعِ یَومَ القِیامَهِٔ. (۲۸)
در تورات نوشته شده است که (خداوند فرمود): خانه های من در زمین مسجدها هستند، پس خوشا زندگی بنده ای که در خانه اش خود را باطهارت سازد سپس مرا در خانه ام (مسجد) زیارت کند. بدانید! که بزرگداشت مهمان بر عهده میزبان است، آری ! کسانی را که در تاریکی شب به سوی مسجدها می روند، به نوری درخشنده و تابان در روز قیامت بشارت ده.
● تهجّد و شب زنده داری
۱) رسول اللَّه(ص): إذا کان أوّلُ لیلهٍٔ مِن شهرِ رَمضانَ أمرَ اللَّهُ تبارکَ و تعالی سَبعهًٔ من الملائکهِٔ... مَعَ کُلِّ مَلَکٍ مِنهم لِواءٌ من نُورٍ... مع جَبرَئیلَ لِواءٌ من نُورٍ یَضرِبُ فی السَماءِ السابعهِٔ، مکتوبٌ علی ذلک اللواءِ؛ لإ؛ه ه إلهَ إلّا اللَّهُ محمّدٌ رسولُ اللَّهِ، طُوبی لاُمّهِٔ محمّدٍ یُنادُونَ بالأسحارِ بالبُکاءِ و التَضرُّعِ، اُولئکَ هُم الآمِنونَ یومَ القیامهِٔ... و فی یدِ کوکیائیلَ لِواءٌ مِن نورٍ یَضربُ فی السَماءِ الرابعهِٔ، مَکتوبٌ علیه؛ لا إلهَ إلّا اللَّهُ، مُحمّدٌ رَسولُ اللَّهِ، طُوبی لاُمّهِٔ مُحمّدٍ یَتَصَدَّقونَ بالنَهارِ، و یَقومُونَ فی اللیلِ بالدُعاءِ والاستِغفارِ، یَنظُرُ اللَّهُ إلیهم و یَرضی عنهم. (۲۹)
هنگامی که شب اول ماه رمضان فرا می رسد، خداوند تبارک و تعالی به هفت فرشته (۳۰) دستور می دهد... با هر یک از فرشتگان پرچمی از نور همراه است... جبرئیل نیز پرچمی از نور در اختیار دارد و آن را در آسمان هفتم بر افراشته می سازد، بر آن پرچم نوشته شده است: «لا اله الا اللَّه محمّد رسول اللَّه، خوشا به حال امّت محمد که سحرگاهان با گریه و زاری، راز و نیاز می کنند، آنان روز قیامت در امان هستند»... و در دست کوکیائیل نیز پرچمی از نور قرار دارد که در آسمان چهارم به اهتزاز در می آورد، بر آن نوشته شده است: «لا اله الا اللَّه محمّد رسول اللَّه، خوشا به حال امت محمّد، که در روز صدقه می دهند و شب را به دعا و آمرزش می گذرانند، خداوند به آنان توجه دارد و از ایشان راضی است.
۲) الإمام علیّ(ع): طُوبی لِنَفسٍ... هَجَرتْ فی اللیلِ غُمضَها، حتّی إذا غَلَبَ الکَری . (۳۱)
خوشا به حال آنان که... خوابِ شبانه را کنار گذارد تا آنگاه که خستگی بر او چیره شود.
۳) عیسی بن مریم(ع): طُوبی لِلّذینَ یَتَهجّدُونَ مِن اللیلِ، اُولئکَ الذینَ یَرِثُونَ النُورَ الدائمَ مِن أجلِ أنَّهم قامُوا فی ظُلْمَهِٔ اللیلِ علی أرجُلِهم، فی مساجِدِهم یَتَضرّعُونَ إلی رَبّهم رَجاءَ أن یُنْجِیهِم فی الشِدَّهِٔ غَداً. (۳۲)
خوشا زندگی آنان که پاسی از شب را به راز و نیاز و شب زنده داری می گذرانند، آنان کسانی هستند که همیشه نورانی اند، چرا که در تاریکی شب برپا خواسته، در جایگاه عبادتشان به درگاه پروردگار خویش گریه و زاری کرده اند، به امید آن که خداوند ایشان را از شداید و سختیهای فردا(ی قیامت) نجات دهد.
۴) عیسی بن مریم(ع): طُوبی لِلّذینَ یَتَهجَّدُونَ من اللیلِ، اُولئکَ یُؤتَونَ النُورَ الدائمَ مِن أجْلِ أنَّهم قامُوا فی ظُلَم اللیلِ، فَمَشَوا علی أرجُلِهم و التَمَسُوا بأیدِیهم، مَسَاجِدَهم فی بُیوتِهم یَتَضَرَّعُونَ فی سَوادِ اللیلِ إلی رَبِّهم عزّوجلّ، زَرَعُوا فی مَساجِدِهم و کانَ سَقْیُ زَرعِهم ماءُ أعْیُنِهم، أنْبَتُوا - أو أدرَکُوا - الحَصادَ لِیَومِ فَقْرِهم فوَجَدُوا عاقِبهَٔ ذلکَ. قُلُوبُهم عندَ رَبِّهم عزّوجلّ معَلَّقهًٔ، و أجسادُهم فی الدُنیا مُکْتَئبَهًٔ، قد غَلَبَهُم النَومُ فخَرُّوا علی وُجوهِهِم لِما رَهبُوا مِنه، یَرجُونَ رَحمَتَه و یَخافُونَ عذَابَه. (۳۳)
خوشا زندگی آنان که پاسی از شب را به تهجد و شب زنده داری می گذرانند، آنان کسانی هستند که پیوسته نورانی اند، چرا که در تاریکی شب بر پا خواسته و (برای مقدمات عبادت) براه افتاده و با دستهای خویش (در درگاه خداوند) به التماس و خواهش پرداخته اند.
سجده گاه آنان در خانه هایشان است، در دل شب به درگاه پروردگارشان زاری و تضرع می کنند، کشتزار سجده گاهشان را با اشک چشمان خویش آبیاری می کنند و ثمر آن (عبادت) را برای روز بیچارگی (در قیامت) پرورش می دهندو عاقبت آن را خواهند یافت. دلهای خویش را به پروردگارشان وابسته می بینند و بدنهایشان از شدت غم در دنیا افسرده و اندوهگین است. از (عبادت بسیار) خواب بر آنان چیره می شود، به خاطر ترسی که از خداوند دارند با صورت بر زمین می افتند، به رحمتش امیدوار و از عذابش بیمناک می گردند.
۵) اللَّه تبارک و تعالی فی الصحیفهِٔ العشرین من صُحفِ إدریسَ النبی(ع): طُوبی لِقَومٍ عَبَدونی حُبّاً، و اتَّخذُونِی إلهاً و رَبّاً، سَهرُوا اللیلَ و دَأبُوا النَهارَ طَلَباً لِوَجْهِی، مِن غَیرِ رَهْبَهٍٔ و رَغْبَهٍٔ و لا لِنارٍ و لا جَنّهٍٔ، بل للمَحَبّهِٔ الصَحیحهِٔ، و الإرادهِٔ الصَریحَهِٔ، و الانقِطاعِ عن الکُلِّ إلیَّ، و الاتِّکالِ مِن بینِ الجَمیعِ عَلَیَّ. (۳۴)
خداوند تبارک وتعالی در بیستمین صحیفه ادریس پیامبر(ع) می فرماید: خوشا به حال آنان که مرا از روی محبت و عشق می پرستند و مرا خدا و پروردگار خویش برمی گزینند، شب را به عبادت می گذرانند و روز به سعی و تلاش می پردازند، (وتمام این کارها) به خاطر خشنودی من است، نه از روی ترس و نه از روی میل، نه برای بهشت و نه برای دوزخ، بلکه به خاطر عشق و محبتی واقعی و ارادتی صریح و آشکار، و به خاطر گسستن از همه به سوی من و به خاطر توکل بر من از میان دیگران است.
۶) الإمام الصادق(ع): إنّ لَیلهَٔ الثالثِ و العِشرینَ مِن شَهرِ رَمضانَ هیَ لَیلهُٔ الجُهَنی، فِیها یُفرَقُ کُلُّ أمرٍ حَکیمٍ، و فِیها تُثبتُ البَلایا و المَنایا و الآجالُ و الأرزاقُ و القَضایا، و جَمیعُ ما یُحدِثُ اللَّهُ عزّوجلّ فِیها إلی مِثلِها مِن الحَولِ، فطُوبی لِعَبدٍ أحیاها راکِعاً و ساجِداً، و مَثَلُ خَطایاهُ بینَ عَینَیهِ و یَبْکِی عَلیها، فإذا فَعَلَ ذلکَ رَجوتُ أنْ لا یَخِیبَ إنْ شاءَاللَّهُ. (۳۵)
شب بیست و سوم ماه رمضان همان شب قدرست. در آن شب کارهای مهم مقدّر می شود و در آن شب بلاها و آرزوها و مرگها، رزق و روزیها، وقایع و تمام اتفاقاتی که خداوند عزّوجلّ در مثل این شب حادث می کند، تأیید می گردد، پس خوشا به حال بنده ای که آن شب را با رکوع و سجود احیاء بدارد و گناهانش را در برابر چشمانش تصور کند و بر آنان اشک بریزد، پس هنگامی که چنین کند، امیدوارم که ناامید نشود، ان شاءاللَّه.
● روزه
۱) رسول اللَّه(ص): طُوبی لِمَن أدرَکَ رَمضانَ، ثُمّ طُوبی لَه. (۳۶)
خوشا به حال کسی که ماه رمضان را درک کند، و خوشا به حالش.
۲) رسول اللَّه(ص): إذا کانَ أوّلُ لیلهٍٔ مِن شَهرِ رَمضانَ، أمَرَ اللَّهُ تَبارکَ و تَعالی سَبعهًٔ مِن المَلائکهِٔ... مَعَ کُلِّ مَلَکٍ مِنهم لِواءٌ مِن نُور... وفی یَدِ شَمْشائیلَ لِواءٌ مِن نورٍ یضرِبُ فی السَماءِ الثالثهِٔ، مَکتوبٌ علیهِ «لاإلهَ إلّا اللَّهُ، محمدٌ رَسولُ اللَّهِ، طُوبی لأُمّهِٔ مُحمّدٍ، صِیامُهم جُنّهٌٔ (۳۷) مِن النَار». (۳۸)
هنگامی که شب اول ماه رمضان فرا می رسد، خداوند تبارک و تعالی به هفت فرشته دستوری می دهد... با هر یک از فرشتگان پرچمی از نور همراه است... و در دست شمشائیل پرچمی از نور است که آن را در آسمان سوم برافراشته می سازد، که بر آن نوشته شده: «لا اله الا اللَّه، محمد رسول اللَّه، خوشا به حال امت محمد، روزه آنان سپری از آتش (جهنم) است».
۳) رسول اللَّه(ص): مَن صامَ مِن رَجَب خمسهَٔ عَشَرَ یَوماً وَقفَ یومَ القِیامهِٔ مَوقفَ الآمِنینَ، فَلا یَمرُّ بهِ مَلَکٌ مُقرَّبٌ و لا نَبیٌّ مُرسَلٌ و لا رَسولٌ إلّا قالَ: طُوباکَ، أنتَ آمِنٌ مُقرَّبٌ مُشَرَّفٌ، مَغبُوطٌ، ساکِنٌ للجِنانِ... مَن صام مِن رَجبَ ثَلاثهًٔ و عِشرینَ یَوماً نُودِیَ مِن السَماءِ: طُوبی لَکَ یا عبدَاللَّهِ، نَصبتَ (۳۹) قَلیلاً و نَعمتَ طَویلاً، طُوبی لَکَ إذا کُشِفَ الغِطاءُ عَنکَ، و أفْضَیتَ إلی جَسیمِ ثوابِ رَبِّکَ الکریمِ، و جاوَرْتَ الخَلیلَ فی دارِالسَلامِ. (۴۰)
رسول خدا(ص) - در بیان فضیلت ماه رجب - فرمود: هر کس پانزده روز از ماه رجب را روزه بگیرد، روز قیامت در جایگاه کسانی قرار می گیرد که در امان هستند، و هیچ فرشته مقرّب و پیامبر و رسولی نیست مگر اینکه به او می گوید: خوشا به حالت، تو در امان و نزدیک (به لطف الهی) و گرامی و مورد غبطه و از ساکنان بهشت هستی... و هر کس بیست و سه روز از ماه رجب را روزه بدارد، از آسمان ندا می دهند، خوشا به حال تو ای بنده خدا، کمی رنج بردی و از نعمتهای بسیاری بهره مند شدی، خوشا به حالت هنگامی که پرده (دنیا) از دیدگان تو برگرفته می شود و به سوی نعمتها و ثوابهای پروردگار کریمت روانه می شوی و با (ابراهیم) خلیل در بهشت برین همسایه می گردی.
۴) رسول اللَّه(ص) - فی فَضلِ شَهرِ شَعبانَ -: مَن صَامَ عِشرینَ یَوماً فبَخٍ بَخ، طُوبی لَهُ و حُسنُ مآبٍ، و یُعطِیهِ اللَّهُ عزّوجلّ من الکرامَهِٔ و الثَوابِ ما یَعجزُ عن صِفَتِه الخَلائقُ. (۴۱)
رسول خدا(ص) - در بیان فضیلت ماه شعبان - فرمود: هر کس بیست روز از ماه شعبان را روزه دارد، به به و خوشا به حالش و نیکو باد فرجامش، خداوند عزّوجلّ آنقدر کرامت و ثواب به او ارزانی می دارد که مردم از توصیف آن عاجز و درمانده شوند.

۱ . کنزالعمّال: ۱۰ / ۲۴۸ / ۲۳۳۲۹ به نقل از «الفردوس بمأثور الخطاب» و لیکن در نسخه موجودِ «الفردوس بمأثور الخطاب» یافت نشد.
۲ . بحارالأنوار: ۹۵ / ۴۶۷.
۳ . سوره رعد: آیه ۲۹ - ۲۷.
۴ . إختیار معرفهٔ الرجال (رجال الکشی): ۱ / ۲۱۲ در حاشیه کتاب.
۵ . غرر الحکم: ۴ / ۲۳۹ / ۵۹۴۲.
۶ . من لا یحضره الفقیه: ۴ / ۴۰۵ / ۵۸۷۶، الخصال: ۹۸ / ۴۷، ثواب الأعمال: ۲۱۲ / ۱، أمالی الصدوق: ۳۲ / ۲، تحف العقول: ۲۰۵، المحاسن: ۱ / ۶۵/ ۱۰، بحارالأنوار: ۷۱ / ۲۷۵ / ۲ به نقل از «أمالی الصدوق» در تمام کتابها به نقل از امام باقر از امام علی (ع).
۷ . الحِلَق : جمع الحلقه وهی الجماعه من الناس مستدیره (مجمع البحرین : ۵/ ۱۵۱)
۸ . کنزالعمّال: ۱ / ۴۳۴ / ۱۸۷۶به نقل از «ابن النجار».
۹ . الکافی: ۲ / ۱۶ / ۳، بحار الأنوار: ۷۰ / ۲۲۹ / ۵ به نقل از «الکافی» در هر دو کتاب به نقل از امام رضا(ع).
۱۰ . إقبال الأعمال: ۳ / ۱۷۴، بحارالأنوار: ۹۸ / ۳۷۷ / ۱ به نقل از «إقبال الأعمال».
۱۱ . المعجم الکبیر: ۲۰ / ۷۸ / ۱۴۳، کنزالعمّال: ۲ / ۲۴۳ / ۳۹۳۱ به نقل از «أمالی ابن الصصری»، مستدرک الوسائل: ۱۱ / ۱۳ / ۱۲۲۹۲ به نقل از «لب اللباب للراوندی».
۱۲ . بحارالأنوار: ۹۵ / ۴۵۸.
۱۳ . ثواب الأعمال: ۵ / ۲، التوحید: ۲۱ / ۱۱، بحارالأنوار: ۹۳ / ۲۰۶ / ۴ به نقل از «التوحید» و رجوع کنیدبه المحاسن: ۱ / ۹۹ / ۶۸ در تمام کتابها به نقل از امام باقر(ع) از رسول خدا(ص).
۱۴ . مصباح المتهجّد: ۴۲۰ / ۵۴۰، جمال الاُسبوع: ۱۰۹، بحارالأنوار: ۹۰ / ۳۲۸ / ۴۳ به نقل از «مصباح المتهجّد» و «جمال الاُسبوع».
۱۵ . المعجم الأوسط: ۷ / ۲۱۴ / ۷۳۰۸، کنزالعمّال: ۲ / ۲۸۸ / ۴۰۲۵ به نقل از «المعجم الأوسط».
۱۶ . فرائض، در روایات به معنی دستورات الهیِ واجب و سهمیه ارث آورده می شود که در این روایت، معنای اول مورد نظر است.
۱۷ . الفردوس بمأثور الخطاب: ۲ / ۴۴۸ / ۳۹۳۲، الجامع الصغیر: ۲ / ۱۳۸ / ۵۳۱۱، به نقل از «الفردوس بمأثور الخطاب».
۱۸ . جامع الأخبار: ۱۱۴ / ۱۹۷، بحار الأنوار: ۹۲ / ۱۹ / ۱۸ به نقل از «جامع الأخبار».
۱۹ . حاملان قرآن، کسانی را گویند که با قرآن اُنس و اُلفت دارند، یعنی قرآن در جانشان رسوخ نموده است. مصادیق آنها را با استفاده از روایات دیگر، قاریان، حافظان و تعلیم دهندگان قرآن می توان دانست.
۲۰ . المجتنی : ۸۹، بحارالأنوار: ۹۲ / ۳۶۱ / ۲۴ به نقل از «المجتنی ».
۲۱ . سنن الدارمی: ۲ / ۹۱۳ / ۳۲۹۰، المعجم الأوسط: ۵ / ۱۳۳ / ۴۸۷۶، شعب الإیمان: ۲ / ۴۷۷ / ۲۴۵۰، کنزالعمّال: ۱ / ۵۸۸ / ۲۶۸۱ به نقل از «سنن الدارمی»، تفسیر مجمع البیان: ۷ / ۳، مستدرک الوسائل: ۴ / ۳۴۴ / ۴۸۵۴ به نقل از «تفسیر مجمع البیان».
۲۲ . الدرّ المنثور: ۲ / ۲۰۳ به نقل از «الزهد لابن حنبل»، البدایهٔ و النهایهٔ: ۲ / ۸۹ با کمی اختلاف.
۲۳ . أجابه بجواب إجابهًٔ، وجواب الکلام: ردیده والجمع أجوبهٔ وجوابات (مجمع البحرین: ۲/ ۲۹).
۲۴ . جامع الأخبار: ۱۷۲ / ۴۰۸، بحار الأنوار: ۸۴ / ۱۵۴ / ۴۹به نقل از «جامع الأخبار».
۲۵ . ثواب الأعمال: ۴۷ / ۲، مکارم الأخلاق: ۲ / ۶۰ / ۲۱۴۶، المحاسن: ۱ / ۱۱۹ / ۱۲۴، عوالی اللآلی: ۱ / ۳۵۱ / ۵، بحارالأنوار: ۸۴ / ۱۴ / ۹۲ به نقل از «ثواب الأعمال».
۲۶ . اللوایهٔ: العَلَم الکبیر، واللواء دون ذلک، والعرب تضع اللواء موضع الشهرهٔ (مجمع البحرین: ۶/ ۳۸۱).
۲۷ . أمالی الطوسی: ۵۲۹ / ۱۱۶۲، مکارم الأخلاق: ۲ / ۳۶۶ / ۲۶۶۱، بحار الأنوار: ۸۳ / ۳۶۹ / ۳۰ به نقل از «أمالی الطوسی».
۲۸ . مستدرک الوسائل: ۱ / ۲۹۸ / ۶۶۹ به نقل از «الهدایهٔ للصدوق»، من لا یحضره الفقیه: ۱ / ۲۳۹ / ۷۲۰، ثواب الأعمال: ۴۵ / ۱، علل الشرائع: ۳۱۸ / ۲ بدون ذکر «ألا بشّر المشّائین...» در تمام کتابها به نقل از امام صادق(ع).
۲۹ . بحارالأنوار: ۹۶ / ۳۴۴ / ۷، مستدرک الوسائل: ۷ / ۴۲۰ / ۸۵۸۴ در هر دو کتاب به نقل از «نوادر الراوندی» و لیکن در نسخه موجودِ «نوادر» یافت نشد.
۳۰ . نام فرشتگان هفتگانه خداوند عبارتند از: جبرئیل، میکائیل، اسرافیل، کوکیائیل، شمشائیل، اسماعیل و دردائیل.
۳۱ . نهج البلاغهٔ، نامه ۴۵، بحار الأنوار: ۳۳ / ۴۷۶ / ۶۸۶. الکری: النوم (النهایهٔ ۴/ ۱۷۰).
۳۲ . تحف العقول: ۵۱۰، بحارالأنوار: ۱۴ / ۳۱۰ / ۱۷ به نقل از «تحف العقول».
۳۳ . التهجّد و قیام اللیل لابن أبی الدنیا: ۱۱۱ / ۲۲۶.
۳۴ . بحارالأنوار: ۹۵ / ۴۶۷.
۳۵ . الدعوات للراوندی: ۲۰۷ / ۵۶۱، بحارالأنوار: ۹۷ / ۴ / ۵ به نقل از «الدعوات».
۳۶ . بحارالأنوار: ۹۶ / ۳۴۵ / ۹، مستدرک الوسائل: ۷ / ۴۲۲ / ۸۵۸۶ در هر دو کتاب به نقل از «نوادر الراوندی» و لیکن در نسخه موجودِ «نوادر» یافت نشد.
۳۷ . الجُنّهٔ: السترهٔ... أی یتستّر به من دخول النار والمعاصی (مجمع البحرین: ۶/ ۲۲۹).
۳۸ . بحارالأنوار: ۹۶ / ۳۴۴ / ۷، مستدرک الوسائل: ۷ / ۴۲۱ / ۸۵۸۴ در هر دو کتاب به نقل از «نوادر الراوندی» و لیکن در نسخه موجودِ «نوادر» یافت نشد.
۳۹ . نَصَبَ الرجل: تعب واعیی (مجمع البحرین: ۲/ ۱۷۴).
۴۰ . أمالی الصدوق: ۴۳۲، ثواب الأعمال: ۸۱، فضائل الأشهر الثلاثهٔ: ۲۸، بحارالأنوار: ۹۷ / ۲۹ / ۱ به نقل از هر سه کتاب، روضهٔ الواعظین: ۴۳۸.
۴۱ . بحارالأنوار: ۹۷ / ۶۷ / ۳، مستدرک الوسائل: ۷ / ۵۳۷ / ۸۸۳۵ در هر دو کتاب به نقل از «نوادر الراوندی» و لیکن در نسخه موجودِ «نوادر» یافت نشد.

منبع : تبیان