تولید یک میلیون تن آلومینیوم دور از دسترس نیست

«صنعت آلومینیوم ایران پس از گذشت ۳ دهه از آغاز فعالیت خود، نتوانسته آن طور كه شایسته اش بوده است، به پیشرفت قابل ملاحظه ای دست یابد. تغییرات پی درپی مدیران این صنعت، سیاسی كاری های موجود در آن و ترسیم نشدن دورنمایی از صنعت آلومینیوم، این فلز خاكستری را در بستری از نخوت خوابانده بود. با این حال رشد جهانی مصرف، افزایش قیمت ها و وجود پتانسیل هایی در اقتصاد كشورمان، مسئولان دولت را بر آن داشته است تا صنعت آلومینیوم را از نخوت چند ساله، بیرون كشند».
فرآیند پرشتاب توسعه صنعت آلومینیوم در كشورهای حاشیه خلیج فارس به همسایگان آن كشورها آموخت كه بهره گیری از امكانات موجود نظیر آب های آزاد، یكی از قوی ترین دلایل توسعه این صنعت به شمار می آید. این در حالی است كه كشورهایی نظیر بحرین و امارات مواد اولیه ای برای تولید آلومینیوم در اختیار نداشته اند.
در سال گذشته میلادی بحرین و امارات به ترتیب با تولید ۷۶۴ و ۷۲۲ هزار تن شمش آلومینیوم رتبه های دهم و یازدهم كشورهای تولیدكننده این فلز پایه را به خود اختصاص دادند.
هرچند با دورنمایی كه آن كشورها ترسیم كرده اند، در سال های آتی به ظرفیت ۳ میلیون تنی دست خواهند یافت. در این شرایط كشورمان با ۳۰ و اندی سال سابقه تولید، سال گذشته ۲۱۸ هزار تن شمش آلومینیوم تولید كرد. اكنون اما شرایط جدیدی در قسمت آلومینیوم كشورمان در حال
پا گرفتن است. این شرایط در طرح جامع آلومینیوم تعریف شده است.
در این طرح جهش در تأمین مواد اولیه و در نهایت شمش آلومینیوم مدنظر قرار گرفته است. برپایه برنامه ریزی های این طرح، با اجرای طرح های زیر پوشش دولت و بخش خصوصی، ظرفیت تولید این فلز به یك میلیون تن خواهد رسید.
از آنجایی كه نسبت تولید پودر آلومینا به شمش دو به یك است باید برای ظرفیت سازی یك میلیون تنی آلومینیوم، زمینه تولید ۲ میلیون تن پودر آلومینا مهیا شود.
● ظرفیت موجود
هم اكنون تنها یك كارخانه تولید پودر آلومینا از بوكسیت در كشور وجود دارد كه سالانه از ظرفیت نهایی ۲۵۰ هزار تن پودر آلومینا برخوردار است. هرچند این كارخانه در سال های اخیر چالشی برای رسیدن به حداكثر ظرفیت پیش روی خود می دید، اما به تازگی مدیران آن بدون كمك شركت های خارجی، توانستند گلوگاه های تولید را شناسایی كنند تا در سال آینده برنامه تولید ۲۵۰ هزار تنی خود را عملی سازند.
از سوی دیگر ۵۰۰ هزار تن آلومینا نیز از طرح تولید آلومینا از «نفلین سینیت» تأمین خواهد شد. هرچند این طرح تاكنون برای تولید ۲۰۰ هزار تن پودر آلومینا مجوز دریافت كرده است اما برای دستیابی به اهداف كلان برنامه چهارم توسعه، رقم مذكور به ۵۰۰ هزار تن خواهد رسید.
یك میلیون و ۲۵۰ هزار تن آلومینای مابقی نیز توسط طرح آلومینای خلیج فارس تأمین می شود. چرا كه كشورمان مدتی است كه با انعقاد قراردادی ۹۹ ساله با گینه كوناكری، چشم انداز روشنی برای در اختیار گرفتن ذخایر بوكسیت و تولید آن به آلومینا، پیش رو قرار داده است. بوكسیت آن كشور قرار است پس از انتقال به سواحل گینه كوناكری و حمل با كشتی، به خوراك طرح آلومینای جنوب كشورمان تبدیل شود.
این امر ریسك تأمین بوكسیت به عنوان مهم ترین ماده اولیه تولید آلومینا را به میزان قابل توجهی كاهش خواهد داد. به طوری كه كشورمان موقعیت مناسبی را برای توسعه صنعت آلومینیوم به دست آورده است.
صنعت آلومینیوم ایران با در اختیار داشتن امكانات فوق، جاده همواری برای رسیدن به ظرفیت یك میلیون تنی آلومینیوم ایجاد كرده است. این ظرفیت در كارخانه های مختلفی در اقصی نقاط كشور پیگیری می شود.مجموع ظرفیت هایی كه در این صنعت ایجاد خواهند شد به ۹۵۳ هزار تن می رسد اما مابقی (۴۷ هزار تن) از محل بهینه سازی خطوط فعلی تولید محقق خواهد شد.
● نیازسنجی ظرفیت ها
مقام های كشورمان نیك می دانند كه رشد روزافزون مصرف و پیش افتادن تقاضا نسبت به تولید، شرایط مناسبی را برای كشورمان مهیا كرده است.
طبق نیازسنجی های نشریه «متال بولتن» و شركت «بی.اچ.پی بیلیتون» (بزرگترین تولیدكننده مواد معدنی جهان)، تقاضای آلومینیوم در سال ۲۰۱۵ به ۴۷‎/۹ میلیون تن، ۲۰۲۵ به ۶۷‎/۹ میلیون تن و در سال ۲۰۵۰ به ۱۳۶ میلیون تن خواهد رسید.
در چنین شرایطی دورنمای ترسیم شده تولید آلومینیوم در جهان بیانگر آن است كه نواحی آمریكای شمالی، اروپای غربی و حتی چین درصدد كاهش ظرفیت های تولید خود هستند. در این میان مقام های چینی برای مهار نرخ رشد اقتصادی كشورشان و جلوگیری از افزایش نرخ تورم، به كاهش ظرفیت های تولید روی آورده اند. همچنین برخی دیگر از واحدهای تولید به سبب افزایش هزینه های برق و زیان ده بودن در مسیر تعطیل شدن قرار دارند. این واحدها عمدتاً مربوط به همان نواحی آمریكای شمالی و اروپای غربی است.
چنین پدیده ای فرصتی مناسب برای كشورهای حاشیه خلیج فارس و از جمله ایران قرار داده است.
حال در چنین شرایطی بوده كه محققان بین المللی به این نتیجه رسیده اند كه رشد تولید همگام با رشد مصرف نبوده و نخواهد بود. چرا كه با توجه به شرایط كشورهای فوق، ناتوانی تولیدكنندگان سابق برای پاسخگویی به نیاز آتی بازارهای جهانی، به اثبات رسیده است.
● نیاز آینده
در این شرایط مصرف جهانی آلومینیوم به طور روزافزون در حال رشد است.در سال گذشته میلادی مصرف آلومینیوم با ۵ درصد رشد به ۳۱‎/۳ میلیون تن رسید و پیش بینی ها حاكی از آن است كه این رقم در انتهای سال ۲۰۰۶ میلادی از ۳۲ میلیون تن نیز عبور خواهد كرد. این امر بر تلاش دوچندان برنامه ریزان و مجریان این صنعت در كشورمان، مهر تأیید و تأكید می زند.
واقعیت های منطقه خلیج فارس نیز نشان می دهد، ۲ كشور بحرین و امارات فرصت را از كشورهای همسایه خود ربوده و به سرعت در حال پیشروی در این صنعت هستند. هرچند وجود امكانات عنوان شده در ایران نشان می دهد كه ما نیز می توانیم در میدان توسعه صنعت آلومینیوم پیشرو باشیم.

سینا عبادی

منبع : روزنامه ایران