حق، وسیله نجات

▪ قال الکاظم (ع: ) “ قل الحق وان کان فیه هلاکک ،‌فان فیه نجاتک،‌و دع الباطل و ان کان فیه نجاتک فان فیه هلاکک . “( ۱)
امام کاظم (ع) فرمود : ( حق را بگو،‌هر چند نابودی تو در آن باشد ولی در واقع نجات تو در گفتن حق است و باطل را فروگذار اگر چه نجات تو درآن باشد، ولی در حقیقت نابودی تو در آن است.)
▪ نکته‌ها :
۱) “ حق “ و “باطل “ دو واژه متضاد یکدیگرند . حق وسیله نجات و هماهنگ با نظام خلقت و فطرت است ولی باطل وسیله گمراهی و هلاک و برخلاف نظام آفرینش و فطرت می‌باشد .
۲) کسی که حق را بگوید و بجوید پیروز است اگر چه به ظاهر شکست بخورد و کسی که باطل را پذیرا شد حتی اگر به ظاهر نجات پیدا کند و پیروز شود شکست خورده است .
۳) حق با عقل همراه است و باطل با نفس .
۴) هواهای نفسانی در مقابل با حق قرار می‌گیرند و جدالی پر دامنه دارند و شاید رمز این که گفته‌اند حق ثقیل و سنگین است این باشد که باید با نفس و نفسانیات مبارزه کند، علی(ع) فرمود :” حق سنگین است و گوارا و باطل سبک است و آسان “ ان الحق ثقیل مری و ان الباطل خفیف وبیء” (۲)
۵) علی (ع) در معرفی “ حق” می‌فرماید : حق در مقام توصیف و بیان بسیار وسیع و آ‌سان است ولی در مقام عمل و انصاف بسیار تنگ و مشکل می‌باشد . “ الحق اوسع الاشیاء فی‌التواصف و اضیقها فی التناصف “( ۳)
۶) یکی از عوامل رشد و پیشرفت داشتن روحیه حق پذیری است .انسان‌های رشد یافته و مکتب‌های فکری جامع ،‌نسبت به جق تعصبی از خود نشان نمی‌دهند آنها از حق استقبال می‌کنند از زبان هر کس که بشنوند پذیرایش می‌شوند در تعلیمات اسلامی از زبان حضرت مسیح(ع) بیان شده است که آ‌ن حضرت فرمود : حق را هر چند از اهل باطل بپذیرید و باطل را هر چند از اهل حق نپذیرید . “ خذوا ا لحق من اهل الباطل ولا تاخذوا الباطل من اهل الحق “(۴)
۷) حق را باید گفت حتی اگر به ضرر انسان باشد .امام باقر(ع) فرمود : بر قبضه شمشیر پیامبر خدا این جمله نوشته شده بود که: حق را بگو هر چند به زیان تو تمام شود . “ قل الحق و لو تملی نفسک”( ۵)
۸) حق را باید فارغ از عواطف و احساسات درونی ابراز کرد و لذا در بیان حق نباید خشم و خشنودی تاثیرگذار باشد . علی ( ع) به فرزندش فرمود : فرزندم! تو را به تقوای الهی دعوت می‌کنم وهمچنین به بیان کلمه حق در حالت خشنودی باشی و یا در حالت خشم . “یا نبی! اوصیک بتقوی الله... و کلمه الحق فی الرضا و الغضب . “( ۶)
۹) باید از درگیری با حق به شدت پرهیز کرد زیرا نظام خلقت با هر موجودی که بخواهد بر خلاف مسیر حق حرکت کند او را نابود خواهد کرد . حق راه فطرت است وهر کس با حق در افتد ور افتد . علی (ع) فرمود : هر کس با حق درگیر شود به زمین خواهد خورد “ من صارع الحق صرع”(۷)
۱۰) علی (ع) فرمود : هر شکستی که در جهت دفاع از حق انجام بگیرد پیروزی است . “ المغلوب بالحق غالب “ ( ۸)
۱۱) آنان که به خیر وبرکت حق آ‌گاهی ندارند زیربار حق نمی‌روند . علی ( ع) فرمود: حق را تحمل نمی‌کند مگر کسی که امتیاز آ‌ن را بشناسد . “ لا یبصر للحق الا من یعرف فضله “( ۹)
۱۲) انسان‌هایی که ظرفیت روحی کوچکی دارند قدرت پذیرش حق را ندارند. علی(ع) فرمود :( کسی که سینه‌اش تنگ باشد بر پذیرش وادای حق تحمل نمی‌کند. “ من ضاق صدره لم یبصر علی اداءحق “( ۱۰)

‌حجت‌الاسلام والمسلمین سید رضا تقوی
پی‌نوشتها :
۱ تحف‌العقول، ص ۴۰۸، بحارالانوار، ج ۷۸، ص ۳۲۰
۲ نهج‌البلاغه،‌حکمت ، ۳۷۶
۳ همان،‌خطبه ۲۱۶
۴ بحارالانوار، ج۴،ص ۹۴
۵ همان،‌ج ۷۴، ص ۱۵۷
۶ تحف العقول، ص ۸۸
۷ بحارالانوار، ج ۷۷،ص ۴۲۰
۸ غررالحکم شماره ۱۰۶۶
۹ همان ۱۰۷۴۸
۱۰ بحارالانوار،‌ج ۷۸، ص ۹۰

منبع : روزنامه رسالت