دیدگاه روسیه نسبت به مشکل هسته ای ایران

خلاصه موضع رسمی روسیه در رابطه با مشکل هسته ای ایران این است: مسکو دلیلی برای تنش زایی پیرامون مشکل هسته ای ایران نمی بیند. وظیفه اصلی جامعه جهانی این است که به ایران اجازه تخطی از رژیم منع گسترش سلاح هسته ای را ندهد و نه چیزی بیش از این.
اما اکثریت کارشناسان مستقل روسیه هوادار مواضعی رادیکالی تر هستند.
"ولادیمیر یفسیف" کارشناس مرکز امنیت بین المللی انستیتو اقتصاد جهانی و روابط بین الملل آکادمی علوم روسیه که همین روزها نماینده روسیه در همایش سیاسی مشکل هسته ای ایران در انستیتوی سیاست خاورمیانه واشنگتن بود معتقد است که "امروز هیچ گونه اساس واقعی نه تنها برای استفاده از نیروی نظامی علیه ایران، حتی برای اعمال تحریم اقتصادی نیز وجود ندارد. در این شرایط آغاز کردن جنگ علیه ایران، بیدادگری بین المللی است".
این تا حدی یادآور کره شمالی است که از قرارداد منع گسترش سلاح هسته ای (ان پی تی) خارج شد و اعلام نمود که سلاح هسته ای ساخته است، اما این سبب استفاده از نیروهای نظامی علیه این کشور نشد. برای چه در این صورت نیروی نظامی باید علیه ایران استفاده شود؟ تنها به دلیل سوء ظن؟
علاوه بر این، آمریکا و غرب در کل می خواهند برای ساخت زنجیره کلیدی چرخه کامل سوخت هسته ای در ایران مانع ایجاد کنند. اما بر چه اساسی؟ چرا که پایه های حقوق بین المللی موجود که اساس آن قرارداد منع گسترش سلاح هسته ای (ان پی تی) و ضمانت های آژانس بین المللی انرژی اتمی است، اجازه می دهند که تنها پروسه ایجاد چرخه را کنترل نمود.
همانطور که یفسیف خاطر نشان نمود، برخی از کارشناسان، که بدون علت نیز نیست، معتقدند که سیاست واشنگتن در زمینه منع گسترش سلاح هسته ای، تا حد بسیاری بر اساس "استانداردهای دوگانه" است.
بالاخص که این هراس ها پس از امضای قرارداد توافق در زمینه هسته ای بین آمریکا و هندوستان مشخص شدند، که بالواقع (هر چند نه کاملاً رسمی) جایگاه هند را بعنوان کشوری هسته ای تایید می نمود. این در حالی است که هند عضو قرارداد منع گسترش سلاح هسته ای (ان پی تی) نیست و در سال ۱۹۹۸ آزمایش سلاح هسته ای خود را نیز انجام داد. در این جا چنین برداشت می شود که آمریکا می خواهد به کمک دهلی سیاست بازداری پکن و طرد تهران را اجرا کند. این نیز اتفاقی نیست که واشنگتن بطور غیر رسمی اما مصرانه خواهان متوقف نمودن قرارداد ساخت خط لوله انتقال گاز از ایران به پاکستان و بعد به هند است.
آیا راه خروجی از این بن بست وجود دارد؟ کارشناسان روسی معتقدند که این شکل از مذاکرات ایران- انگلیس، فرانسه، آلمان دیگر مثمر ثمر نیست. طرفین آماده توافق نیستند و مسئله اعطای ضمانت های "منفی" به ایران (عدم حمله به ایران) و یا عضویت در سازمان تجارت جهانی، بدون حضور آمریکا نمی تواند حل شود. از سوی دیگر، مسکو و پکن بخاطر محدود بودن قدرت نفوذ خود نمی توانند بطور مستقل مشکل هسته ای ایران را حل کنند و واشنگتن نیز آماده انجام مذاکره دوجانبه با تهران نیست.
تنها یک راه خروج از این اوضاع وجود دارد: بسط دادن شرکت کنندگان در مذاکرات با حضور روسیه، چین و آمریکا و اینکه تمامی طرفین مجموعه ای از پیشنهادات توافق شده را آماده کنند. چیزی تقریباً همانند مذاکرات شش جانبه با کره شمالی، که هر چند تا بحال نتیجه ای نداشته است، اما حداقل اوضاع را در چارچوب صلح آمیز حفظ می کند.
آنچه که باید از سوی آمریکا انجام شود، طبق اظهارات "الکسی ارباتوف" مدیر مرکز امنیت بین المللی انستیتو اقتصاد جهانی و روابط بین الملل آکادمی علوم روسیه بدین ترتیب است: "خیلی وقت است زمان آن فرا رسیده است که از ترشرویی نسبت به ایران دست برداشت و لازم است که با او سر میز مذاکره نشست" و در اینجا نیاز به اعطای ضمانت های "منفی" به ایران برای حفظ امنیت و ضمانت عادی ساختن روابط متقابل است.
از سوی اتحادیه اروپا نیز، نقشی که می توانست داشته باشد، این است که سرمایه و فناوری و در وحله اول برای صنایع نفت و گاز و پالایش نفت به تهران ارائه کند.
آنچه که روسیه می تواند انجام دهد، ساخت نیروگاه های اتمی، عرضه سوخت و خارج ساختن سوخت مصرف شده و فروش تسلیحات دفاعی است.از سوی چین نیز تضمین خریداری میزان قابل توجهی نفت می تواند به حل اوضاع کمک کند.
و بالاخره آنچه که از سوی ایران می تواند انجام شود به عبارت زیر است: تصویب پروتکل الحاقی به ان پی تی تالیف شده در سال ۱۹۹۷، توقف موقت کار در زمینه غنی سازی اورانیوم در مقیاس صنعتی، توقف طولانی مدت در انجام هر فعالیتی در زمینه برنامه های مربوط به پلوتونیوم، ارائه اطلاعات کامل به آژانس بین المللی انرژی اتمی در رابطه با کلیه فعالیت هایی که سابق در زمینه هسته ای انجام شده بودند.
ارباتوف و یفسیف، بررسی چنین شکلی از همکاری ها را که در چارچوب آن تمامی مجموعه های جدید چرخه سوخت هسته ای (غنی سازی اورانیوم، پالایش سوخت مصرف شده و تفکیک پلوتونیوم) تنها تحت اداره ای بین المللی ایجاد شوند را نیز مصلحت آمیز می دانند. در آینده نیز می توان به تدریج زنجیره های اصلی چرخه کامل سوخت هسته ای تمامی کشورها را (چه کشورهای هسته ای و چه غیر هسته ای) تحت همین اداره بین المللی در آورد که کنترل کامل آن را نیز آژانس بین المللی انرژی اتمی برعهده داشته باشد، و همچنین کنوانسیونی در رابطه با ممنوعیت تولید تمامی مشتقاتی که در ساخت سلاح هسته ای استفاده می شوند، منعقد نمود.
و در خاتمه اینکه هر گونه فناوری های چرخه کامل سوخت هسته ای نیز که توسط کشورهای غیر هسته ای در چارچوب قرارداد منع گسترش سلاح هسته ای (ان پی تی) ایجاد می شوند، به آژانس بین المللی انرژی اتمی بازگردند و یا در صورت خروج این کشور فرضی از قرارداد ان پی تی، تحت کنترل آژانس قرار بگیرند.
تنها چنین تدابیری هستند که اجازه می دهند تا حد قابل توجهی از تنش پیرامون مشکل هسته ای ایران کاهش داده و از بوجود آمدن چنین بحران هایی با سایر کشورهای عضو قرارداد منع گسترش سلاح هسته ای (ان پی تی) دوری گزید.

منبع : خبرگزاری نووستی روسیه