وقت نماز

●دلیل مذهب شیعه در مورد وقت نمازهای روزانه چیست؟ همانگونه كه می‏دانید اهل سنت، با داخل شدن وقت نماز عشاء، نماز مغرب را قضا می‏دانند و همچنین در مورد نماز ظهر و عصر هم به همین ترتیب است. لذا معتقدند وقتی وقت نماز عشاء داخل شد و امام جماعت برای خواندن آن بپاخاست، مأموم نمی‏تواند همراه او، نماز مغرب را بخواند و نماز مغرب و عشاء را در یك زمان بجا آورد.
▪ دلیل شیعه اطلاق آیات قرآنی و سنّت شریف است به اضافه روایاتی كه بخصوص دلالت بر جواز جمع دارند. نزد اهل سنت هم روایاتی وجود دارد كه دلالت بر جواز جمع بین دو نماز در وقت یكی از آن دو می‏كند.
● با توجه به این كه آخر وقت نماز عصر، مغرب است و آخر وقت نماز ظهر نزدیك مغرب است به مقداری كه برای خواندن نماز عصر به آن نیاز است، می‏خواهم سؤال كنم كه منظور از مغرب چیست؟ آیا مراد زمان غروب خورشید است یا زمانی كه اذان مغرب طبق افق هر مكانی گفته می‏شود؟
▪ وقت نماز عصر تا غروب آفتاب است.
● فاصله زمانی بین غروب خورشید و اذان مغرب چند دقیقه است؟
▪ ظاهر این است كه با اختلاف فصل‏های سال تفاوت می‏كند.
● من تا دیر وقت سر كارم هستم بطوری كه ساعت یازده شب به منزل بر می‏گردم و در هنگام كارهم بخاطر كثرت مراجعه كنندگان وقت خواندن نماز مغرب و عشاء را ندارم. آیا خواندن نماز مغرب و عشاء بعد از ساعت یازده شب صحیح است؟
▪ اگر از نصف شب به تأخیر نیفتد، اشكال ندارد ولی تلاش كنید كه از ساعت یازده شب به تأخیر نیفتد بلكه تا می‏توانید نماز را در اول وقت آن بخوانید.
●چه مقدار از نماز اگر در وقت اداء واقع شود، نیت اداء صحیح است؟ و در صورت شك در این كه این مقدار، داخل وقت واقع شده یا خیر، وظیفه چیست؟
▪ وقوع یك ركعت نماز در آخر وقت برای این كه نماز، اداء محسوب شود كافی است و در صورت شك در این كه وقت لااقل به مقدار یك ركعت باقی است یا خیر، باید به قصد مافی‏الذمّه نماز بخوانید و نیت اداء یا قضا نكنید.
● سفارتخانه‏ها و كنسولگری‏های جمهوری اسلامی ایران در خارج، جدول‏های زمانی برای تعیین اوقات شرعی پایتخت‏ها و شهرهای بزرگ تهیه می‏كنند. سؤال این است كه اولا تا چه مقدار می‏توان به این جدولها اعتماد كرد؟
ثانیا: در شهرهای دیگر آن كشورها، وظیفه چیست؟
▪ معیار در احراز دخول وقت، حصول اطمینان برای مكلّف است، و اگر برای او اطمینان به مطابقت این جدولها با واقع حاصل نشود، باید احتیاط نموده و صبر كند تا یقین به داخل شدن وقت شرعی نماید.
● نظر شما درباره فجر صادق و كاذب چیست؟ و نمازگزار در این مورد چه تكلیفی دارد؟
▪ معیار شرعی در مورد وقت نماز و روزه، فجر صادق است و احراز آن موكول به تشخیص مكلّف است.
● مسئولین یكی از دبیرستان‏های تمام وقت، نماز جماعت ظهر و عصر را ساعت دو بعد از ظهر، كمی قبل از شروع درسهای شیفت عصر اقامه می‏كنند. علت تأخیر، این است كه درسهای شیفت صبح، چهل و پنج دقیقه قبل از ظهر شرعی تعطیل می‏شود و نگهداشتن دانش‏آموزان تا ظهر شرعی مشكل است. با توجه به اهمیت اقامه نماز در اول وقت، نظر شریف خود را در این باره بیان فرما یید.
▪ تأخیر نماز جماعت برای این كه نمازگزاران در نماز حاضر شوند، با این فرض كه در اول وقت در مدرسه نیستند، اشكال ندارد.
● آیا باید نماز ظهر بعد از اذان ظهر و نماز عصر بعد از دخول وقت آن خوانده شود؟ و همچنین نماز مغرب و عشاء هم باید هر كدام در وقت خود خوانده شوند؟
▪ بعد از داخل شدن وقت دو نماز، مكلّف در خواندن هر دو نماز پشت سر هم به صورت جمع و یا خواندن هر یك در وقت فضیلت خود مخیّر است.
● با توجه به این كه امروزه با فراوانی ساعت، یقین به طلوع فجر ممكن است، آیا باید در شبهای مهتابی برای خواندن نماز صبح به مدت پانزده تا بیست دقیقه صبر كرد؟
▪ فرقی بین شبهای مهتابی و غیر مهتابی در طلوع فجر، وقت فریضه صبح و وجوب امساك برای روزه گرفتن نیست، هر چند احتیاط در این زمینه خوب است.
● آیا مقدار اختلاف اوقات شرعی میان استان‏ها كه بر اثر اختلاف افقهای آنها بوجود می‏آید، در اوقات سه گانه نمازهای یومیه به یك اندازه است؟ مثلا بین دو استان در وقت ظهر بیست و پنج دقیقه تفاوت است، آیا در بقیه وقت‏های نماز هم این اختلاف وجود دارد و به همین مقدار است؟ یا این كه مقدار آن در وقت نماز صبح و مغرب و عشاء تفاوت می‏كند؟
▪ مجرّد یكی بودن مقدار تفاوت بین دو منطقه در طلوع فجر یا زوال آفتاب یا غروب خورشید، مستلزم اتحاد در سایر اوقات نیست، بلكه غالبا مقدار اختلاف بین شهرها در اوقات سه گانه با هم تفاوت دارد.
● اهل سنّت نماز مغرب را قبل از غروب شرعی می‏خوانند، آیا جایز است در ایام حج و غیر آن به آنها اقتدا كرده و به همان نماز اكتفا كنیم؟
▪ معلوم نیست كه نماز آنها قبل ازداخل شدن وقت باشد و شركت در نماز جماعت آنها و اقتدا به آنان اشكال ندارد و مجزی است، ولی درك وقت نماز ضروری است، مگر این كه خود وقت هم از موارد تقیه باشد.
● خورشید در دانمارك و نروژ ساعت هفت صبح طلوع نموده و تا عصر در آسمان به مقدار دوازده ساعت می‏درخشد در حالی كه در كشورهای دیگر شب است، تكلیف من درباره نماز و روزه چیست؟
▪ مكلف باید در مورد اوقات نمازهای یومیه همان افق محل سكونت خود را رعایت كند، ولی اگر روزه گرفتن بر اثر طولانی بودن روز، غیر مقدور یا حرجی باشد، ادای آن ساقط و قضای آن واجب است.
● رسیدن نور خورشید به زمین تقریبا هفت دقیقه طول می‏كشد. آیا ملاك پایان وقت نماز صبح، طلوع خورشید است یا رسیدن نور آن به زمین؟
▪ ملاك طلوع خورشید، دیدن آن در افق مكان نمازگزار است.
● رسانه‏های گروهی اوقات شرعی هر روز را یك روز قبل از آن اعلام می‏كنند، آیا اعتماد بر آن و بنا گذاشتن بر دخول وقت نماز بعد از پخش اذان از رادیو و تلویزون جایز است؟
▪ اگر برای مكلّف اطمینان به دخول وقت از طریق مذكور حاصل شود می‏تواند بر آن اعتماد كند.
● آیا وقت نماز به مجرد شروع اذان آغاز می‏شود؟ یا این كه باید صبر نمود تا اذان تمام شود و سپس شروع به خواندن نماز كرد؟ آیا روزه‏دار جایز است به مجرد شروع اذان افطار نماید یا این كه باید صبر كند تا اذان تمام شود؟
▪ اگر اطمینان حاصل شود كه اذان از هنگام داخل شدن وقت شروع شده، صبر كردن تا پایان اذان لازم نیست.
● آیا نماز كسی كه نماز دوم را بر اوّلی مقدّم داشته مثلا نماز عشاء را جلوتر از مغرب خوانده، صحیح است؟
▪ اگر بر اثر اشتباه یا غفلت نماز دوم را مقدم داشته و بعد از تمام شدن نماز متوجه شده، نماز او صحیح است. ولی اگر عمدی بوده باطل است.
● با عرض سلام و تحیت، در آستانه ماه شریف و مبارك رمضان و با توجه به توسعه شهرها وعدم امكان تشخیص دقیق لحظه طلوع فجر، خواهشمند است نظر شریف خود را در مورد زمان امساك برای روزه و اقامه نماز صبح اعلام فرمائید.
▪ مقتضی است م ؤمنین محترم ایّدهم اللّه تعالی جهت رعایت احتیاط در مورد امساك روزه ووقت نماز صبح همزمان با شروع اذان صبح از رسانه‏ها برای روزه امساك نمایند و حدود پنج الی شش دقیقه بعد از اذان شروع به ادای فریضه صبح نمایند.
● وقت نماز عصر تا اذان مغرب است یا تا هنگام غروب آفتاب؟ نیمه شب شرعی برای نماز عشاء و بیتوته در منی چه وقت است؟
▪ آخر وقت نماز عصر تا غروب آفتاب است، و احتیاط آن است كه برای نماز مغرب و عشاء و مانند اینها شب را از اول غروب تا اذان صبح حساب كنند، بنابراین تقریبا ً یازده ساعت و یك ربع بعد از ظهر شرعی آخر وقت نماز مغرب و عشاء است، ولكن برای بیتوته در منی از غروب تا طلوع آفتاب حساب كنند.
● اگر كسی در بین نماز عصر متوجه شود كه نماز ظهر را نخوانده است، چه تكلیفی دارد؟
▪ اگر به خیال این كه نماز ظهر را خوانده است به نیت نماز عصر مشغول نماز شود و در بین نماز بفهمد كه قبلا ً نماز ظهر را نخوانده است، در صورتی كه در وقت مشترك نماز ظهر و عصر است، باید بلافاصله نیت خود را به نماز ظهر برگرداند و نماز را تمام كند و پس از آن، نماز عصر را به جا آورد. و اگر این اتفاق در وقت مخصوص به نماز ظهر ( ) افتاده باشد، احتیاط واجب آن است كه نیت را به نماز ظهر برگرداند و نماز را تمام كند ولی بعدا ً هر دو نماز (ظهر و عصر) را به ترتیب به جای آورد، و همین تكلیف در مورد نماز مغرب و عشاء نیز هست.

منبع : ستاد اقامه نماز