نگاهی به زندگی و آثار «فرد زینه مان»

«فرد زینه مان» از جمله كارگردانان معروف سینمای آمریكاست كه توانسته بعد از سه دهه فیلمسازی موفق، آثار به یاد ماندنی و مهمی از خود بر جای بگذارد. هنوز هم بعد از گذشت نزدیك به پنج دهه، بسیاری از آثار این كارگردان اتریشی الاصل جزء منابع مهم درسی سینما محسوب می شود. معروفترین دانشگاههای سینمایی جهان بخشی، از دروس مهمشان را با تأكید بر سینمای «زینه مان» تدریس می كنند.
زینه مان ۲۹ آوریل سال ۱۹۰۷در وین- اتریش به دنیا آمد و در رشته حقوق دانشگاه وین نیز به تحصیل پرداخت. وی پس از اتمام تحصیلات به دلیل علاقه فراوانی كه به عكاسی و قاب دوربین داشت در مدرسه عكاسی و فیلمبرداری ثبت نام كرد و در سال ۱۹۲۸ توانست اصول اولیه این رشته هنری را فرا بگیرد. «فرد» ۲۱ ساله با علاقه فراوان عكاسی می كرد و همین تجربیات، زمینه آشنایی و استفاده خلاقه وی از قاب دوربین را فراهم كرد. شاید همین تجربیات بود كه بعدها به عنوان مهمترین پیش زمینه های حرفه ای در سینما به كارش آمد. او بعد از تجربیات این دوران، فعالیتهای سینمایی اش را با دستیار كارگردانی و فیلمنامه نویسی ادامه داد. این زمینه ها در مدت زمانی كوتاه، او را با دنیای سینما آشنا كرد.
«زینه مان» در سال ۱۹۲۹ به هالیوود رفت و دستیار كارگردانی را تا سال ۱۹۳۳ ادامه داد. یك سال بعد، از همه تجربیات پیشینش استفاده كرد و به صورت مشترك یك فیلم مستند را با كارگردانی آمریكایی جلوی دوربین برد. از دیگر فعالیتهای او ساخت فیلمهای كوتاه بود. «زینه مان» از سال ۱۹۳۷ تا ۱۹۴۲ تعدادی فیلم كوتاه مهم برای مترو گلدوین مایر كارگردانی كرد و این كار را تا سال ۱۹۴۸ برای این كمپانی ادامه داد.
بعد از این دوران، كارگردان جوان دیگر به راحتی با شركتهای مختلف قرارداد می بست و تجربیاتش به حدی رسیده بود كه بتواند به صورت مستقل هم كار كند. او از سال ۱۹۴۹ به صورت كارگردان مستقل، چندین فیلم، را برای شركتهای مختلف تولید كرد و سرانجام توانست نخستین فیلم مهمش -پیرمرد و دریا- را در سال ۱۹۵۶ جلو دوربین ببرد اما امكان اتمام ساخت این فیلم به دلایلی توسط خود او وجود نداشت. بنابراین «جان استرجر» ساخت آن را ادامه داد و به پایان رساند.
«زینه مان» توانست برای فیلم كوتاه «آن مادرها باید زندگی كنند» در سال ۱۹۳۸ جایزه اسكار دریافت كند و در ۱۹۵۲ یكی از مهمترین آثارش را با عنوان ماجرای نیمروز (۱۹۵۲) بسازد.«ماجرای نیمروز» یك فیلم ۸۵ دقیقه ای بود كه «گری كوپر» و «گریس كلی» در آن بازی كردند. این فیلم در مورد «ویل كیل» كلانتر شهر «هادلی ویل» است كه بعد از ازدواج در آخرین روز خدمتش با خبر می شود كه «فرانك میلر» تبهكاری كه سالها پیش خودش او را دستگیر كرده و به زندان فرستاده آزاد شده و حالا با سه تن از افرادش در صدد انتقام گرفتن از او برآمده است.
از ویژگیهای این فیلم انطباق زمان روایت فیلم با زمانی است كه داستان در آن اتفاق می افتد. «ماجرای نیمروز» در مراسم اسكار سال ۱۹۵۳ در ۷ رشته نامزد دریافت جایزه گردید و در نهایت موفق شد در ۴ رشته: بهترین بازیگر نقش اول مرد (گری كوپر)، بهترین آهنگ (دیمیتری تیومكین و واشینگتون)، بهترین موسیقی متن (دیمیتری تیو مكین) و بهترین تدوین (المو ویلیامز و هری گرستاد) اسكار دریافت كند.
از دیگر فیلمهای «فرد زینه مان» می توان به: بنجی (۱۹۵۱)، از اینجا تا ابدیت (۱۹۵۳)، مردی برای تمام فصول (۱۹۶۸)، موج (۱۹۳۴)، وقتی آمریكا می خوابد (۱۹۳۹)، گذرگاه ممنوع (۱۹۴۱)، خانم یا ببر؟ (۱۹۴۲)، هفتمین صلیب (۱۹۴۴)، آقای جیم كوچولو (۱۹۴۶)، جستجو (۱۹۴۸)، عمل خشونت (۱۹۴۸)، مردان (۱۹۵۰)، تدزا (۱۹۵۱)، اوكلاهما (۱۹۵۵)، كلاهی پر از باران (۱۹۵۷)، داستان راهبه (۱۹۵۹)، غروبی ها (۱۹۶۰)، اسب كهر را بنگر (۱۹۶۳)، روز شغال (۱۹۷۲) و جولیا (۱۹۷۷) اشاره كرد.«فرد زینه مان، از كارگردانان صاحب سبك سینمای وسترن آمریكاست كه به خاطر نگاه متفاوت و آثار جدیدی كه در این ژانر ساخته در میان همكاران آمریكایی اش شهرت و معروفیت زیادی دارد.
«آندره با زن» در یكی از مقالاتش كه در مورد سینمای وسترن نوشته شده است به ابر وسترن اشاره می كند و می گوید: «ماجرای نیمروز فیلمی است كه جهش در گونه وسترن را به خوبی نشان می دهد. جهشی كه حاصل آگاهی این گونه به خودش و محدودیتهایش است. ]در این فیلم[ «فرد زینه مان» تأثیر درام اخلاقی را با زیبایی باوری كادربندی اش تلفیق می كند. من جزو كسانی نیستم كه از فیلم ماجرای نیمروز با اكراه رو بر می گردانند. فرد زینه مان در سال ۱۹۹۷ و در سن نود سالگی درگذشت.

آی سان نوروزی

منبع : روزنامه قدس