سوررئالیسم

جنبشی در هنرها و ادبیات که در پی ایجاد شکاف در دادا ] پاریس[، با بیانیه برُتُن آغاز شد (۱۹۲۴). در این بیانیه آمده بود که هدف سورئالیسم آن است که «تناقض پیشین رویا و واقعیت را در یک واقعیت مطلق، یک اَبَر-واقعیت، حل کند». واژه «سورئالیسم» را قبلاً شاگال- به کار برده بود. برُتُن آن را «خودکاری روانی ناب» به منظور بیان لفظی فرایند واقعی اندیشه، تعریف مناسب تر بود، ویژگیهای سورئالیسم در نقاشی- به خصوص در آثار دالی، آرپ، ماکس ارنست، میرو- بهتر از ادبیات شناخته شد.
انگارهای سورئالیست در نشریه های مختلف وابسته به این جنبش انعکاس یافت. انقلاب سورئالیست، نخستین مجله رسمی سورئالیست ها، در پاریس منتشر شد (۱۹۲۴)؛ که برتُن، آراگُن و اِلوار گردانندگانش بودند، و کسانی چون دِسنو، کی ریکو، من ری، ارنست، پیکاسو، و ماسُن با آن همکاری داشتند. سورئالیسم در خدمت انقلاب (۱۹۳۰-۱۹۳۳)، به زعم برتن، بهترین مجله سورئالیسم بود. بعداً، مجله مینوتور (۱۹۳۳-۱۹۳۹)، جای آن را گرفت. تا اواخر جنگ جهانی دوم، گروههایی در بلژیک، انگلستان، و آمریکا دست به انتشار مجله های سورئالیست زدند.
نقاشی سورئالیست بر دو نوع است: در نوع اول- که دالی آن را «اشیای رویایی نقاشی شده با دست» می نامید- از اسلوبهایی سنتی چون واقعنمایی برای نمایش دنیایی آشفته، وهم انگیز و رویایی استفاده می شود. دورنماهای خیالی که در آن چیزهای غیرمتجانس در کنار هم قرار گرفته اند، پاره های تشریح شده موجودات که به صورت پدیده هایی غریب از نو به ترکیب درآمده اند، دستگاهها و ساختارهای صنعتی، موجودات هیولاوار، صورآلی- انتزاعی، و تصویرهایی آشفته از این قبیل، در این نقاشیها به چشم می خوردند (مثلاً، آثار دالی و تانگی). در نوع دوم- که بر نوآوری فنی استوار است- خطها و شکلهای رنگی تحت تأثیر انگیزشهای درونی به گونه ای ترکیب می شوند که تصویرهای ذهنی را تداعی کنند (مثلاً، آثار آرپ، میرو، ماسن). این دسته از نقاشان سورئالیست، گهگاه، روند خودکاری را به مدد اسلوبهای تکه چسبانی، نقشبرگردانی، مالشکاری، مهرزنی و غیره به انجام می رسانند. نتیجه کار، غالباً، به نقاشی انتزاعی نزدیک است.
هر دو دسته از نقاشان سورئالیست قصد تلفیق امور معقول و غیر معقول را داشتند؛ و به منظور آفریدن واقعیتی جدید، از حالتهای رویازدگی، جلوه های تصادفی، عوامل تداعی کننده، جنبه های خودانگیختگی که ملاحظات زیبایی شناختی و اخلاقی و غیره مانع بروز آن نباشد، بهره می گرفتند. شعر سورئالیست نویسندگانی چون الوار و کرول، و نیز دو فیلم مهم سورئالیست (سگ اندلسی و عصر طلایی ساخته بونوئل و دالی)، هدفی همانند را دنبال کردند.
اوج جنبش سورئالیسم در دهه ۱۹۳۰ بود. در این سالها، گروههای مختلف سورئالیست در انگلستان، آمریکا، کشورهای اسکاندیناوی، ژاپن، و نقاط دیگر شکل گرفتند. در دوران جنگ، بسیاری از هنرمندان سورئالیست به ایالات متحده کوچیدند، و انگارها و هنرشان تأثیری مهم بر هنرمندان آمریکایی گذاشت. پس از جنگ، برخی از سورئالیست های فرانسوی فعالیت خود را به طور مستقل پیش بردند. نخستین نمایش آثار نقاشان سورئالیست (۱۹۲۵)، و نمایشگاه بین المللی سورئالیسم (۱۹۶۵)، در پاریس برپا شد.
سورئالیسم انفعال و نومیدی انسان غربی در یک دوره بحران اجتماعی را بازتابید؛ ولی در عین حال، تجربه گسترده شاعرانه ای بود که انسان را با جهان درونی اش مأنوس تر کرد. امروزه، اصطلاح سورئالیسم، در معنای وسیع تر، به تصاویر خیالی، غریب، و هولناک در همه ادوار تاریخ هنر اطلاق می شود؛ ولی آن را نمی توان یک روش هنری دانست.


منبع: دائره المعارف هنر - رویین پاکباز

منبع : مطالب ارسال شده