پارچه های دوستدار زمین

برای انتخاب لباس باید فاکتورهای ریزی مثل اندازه، رنگ، شکل و قیمت را در نظر بگیریم. اما اگر کارخانه ها به همین منوال ادامه دهند، به زودی معیار جدیدی برای انتخاب پیدا خواهید کرد: میزان آسیب به محیط زیست.
در بعضی ازکشورهای دنیا پارچه های دوستدار زمین در دسترس هستند و مردم می توانند لباس هایی از بامبو و جوراب هایی از ذرت داشته باشند. فروشگاه های آینده حتی ممکن است لباس هایی از پر مرغ یا پوشال برنج عرضه کنند.
شرکت هایی که چنین پارچه هایی را تولید می کنند به توسعه ی پایدار علاقه مند هستند و این یعنی تولید موارد مورد نیاز مردم بدون آسیب رساندن به منابع طبیعی و تنوع زیستی.
گوردون رندز یکی از متخصصان تولیدات زیست محیطی در دانشگاه ایلی نویز است. او می گوید: "یک تجارت پایدار، تجارتی است که هیچ اثر منفی ای روی محیط زیست نداشته باشد." و اضافه می کند که "فکر نمی کنم در حال حاضر چنین تجارت و تولیدی وجود داشته باشد اما از لحاظ نظری رسیدن به چنین تجارتی ممکن است و شرکت های تولیدی در این مسیر حرکت می کنند."
بنابراین دانشمندان به دنبال یافتن راه های جدیدی هستند که هم به نظر شما مناسب باشند و هم به زمین آسیبی نرسانند.
● "به دنیا آمدن در آزمایشگاه"
لباس ها و کفش ها به طور سنتی از مواد شیمیایی خشن تولید می شوند و برای ساختن شان انرژی زیادی صرف می شود. بعضی جنس ها مثل کتان، چرم و پشم از گیاهان و یا حیوانات به دست می آیند اما این بدان معنی نیست که به محیط زیست صدمه نمی زنند. مثلا بوته های پنبه اغلب با مواد شیمیایی مضری سم پاشی می شوند تا از علف های هرز و آفت ها در امان باشند.
بقیه ی منسوجات در آزمایشگاه ها تولید می شوند، جایی که دانشمندان مولکول هایی به نام"پلیمر" می سازند و مواد مصنوعی به وجود می آورند. برای مثال پلی استر از پلیمری به نام پلی اتیلن ترپتالات (PET) ساخته می شود که می توان از آن برای ساختن بطری سودا و یا رشته ی نخ، استفاده کرد. کمپانی های منسوجات در PET پارچه هایی می بافند که به طرز شگفت آوری نرم و محکم هستند و به سرعت خشک می شوند.
از نظر محیطی مشکل این است که بیشتر الیاف مصنوعی از نفت به دست می آیند که باید از زمین استخراج شود. دسترسی به نفت، انتقال دادن اش و انجام فرایندهای شیمیایی روی آن هزینه بر است و از طرفی ذخیره ی نفت محدود است با این حال امروزه موادی که از نفت مشتق شده اند در لباس های ورزشی، کف کفش هآ، زیپ های پلاستیکی، دکمه ها، رنگ ها و هزارها محصول دیگر به کار می رود.
برای غلبه بر این وابستگی به نفت، بعضی از کمپانی های منسوجات، ساختن پلیمرهایی از ذرت را امتحان کردند و سپس الیاف به دست آمده را بافتند و به پارچه تبدیل کردند. بعضی دیگر از کمپانی ها از مواد بازیافتی برای تولیدات خود استفاده می کنند.
اگر چه تلاش ها برای استفاده از مواد قابل بازیافت، همیشه هم به نتایج خوبی نرسیده است. برای مثال در دهه ی ۱۹۹۰ پشم های بازیافتی ظاهر شدند و بعد از مدت کوتاهی به خاطر زبر و خشن بودن و بی دوام بودن از دور خارج شدند.
مغز بامبو از ساقه های گیاه بامبو به دست می آید و می توان آن را به الیافی نرم تبدیل کرد. گیاه بامبو سریع رشد می کند وبرای بزرگ شدن نیازی به آفت کش ندارد.
امروزه پیشرفت تکنولوژی امکان جایگزین کردن پوشاک های پلاستیکی قدیمی با لباس های بسیار راحت تر و سبک تر که قابل بازیافت هستند را ممکن ساخته است. مثلا پارچه ی کتان ظریف، بسیار نرم اما فاقد مواد شیمیایی است.
● "پوشاک، از ضایعات"
در چند سال گذشته "ییکی یانگ" که محقق منسوجات است، روش به دست آوردن نخ از پر مرغ و پوشال برنج (قسمتی از گیاه برنج) را پیدا کرده است. هر سه ی این مواد به همراه محصولات کشاورزی تولید می شوند و اغلب به زباله ها می پیوندند.
رشته هایی که از پر مرغ به دست می آید می تواند در تولید منسوجاتی به کار رود که شبیه پشم هستند.
یانگ می گوید: "در حال حاضر مشکل ما این است که چگونه از دست این ضایعات خلاص شویم. درحالی که می توانیم از آن ها برای تولید پارچه های زیبا استفاده کنیم."
این فرایند شامل واکنش های شیمیایی است که طی آن مواد خام به الیاف تبدیل می شوند و در ادامه تمیز می شوند. سپس دانشمندان الیاف را به نخ تبدیل می کنند تا بتوانند از آن در تولید منسوجات استفاده کنند.
یانگ بر اساس آنالیز شیمیایی الیاف به دست آمده پیش بینی می کند که الیاف، به دست آمده از پوشال برنج هستند، مثل یک کندوی عسل. او می گوید این یعنی اگر از این الیاف برای درست کردن یک ژاکت استفاده کنید، خیلی زیاد گرم تان خواهد کرد.
این کشباف رنگی ۵۰ درصد از الیاف پوشال برنج و ۵۰ درصد از کتان ساخته شده.
هنوز سال های زیادی در پیش رو داریم تا پوشاک تولیدی از ضایعات در مغازه ها پیدا شوند اما لباس هایی که از مواد قابل بازیافت مثل نارگیل، بامبو و نی شکر درست شده اند، الان هم در بسیاری از فروشگاه ها به فروش می رسند.


سحر حمیدی

منبع : تبیان