آزمونی برای غرب در ترکیه

در این ماه ملت ترکیه با شرکت در یک انتخابات سراسری و در یک رقابت نفس گیر روحیه ملی خود را به آزمایش می گذارد، با این تفاوت که این انتخابات پیکاری میان سکولارها و اسلام گرایان خواهد بود. اما همان طور که بسیاری از ما می پنداریم، این انتخابات به واقع یک جنگ قدرت تمام عیار میان دموکراسی و آزادی از یک سو و اقتدارگرایی از سوی دیگر است.
نتیجه این انتخابات نشان خواهد داد که آیا ترکیه مسیر مدرنیزاسیون را که ۵ سال پیش با انتخاب حزب عدالت و توسعه آن را انتخاب کرده بود، ادامه می دهد یا اینکه می پذیرد قدرت از درون لوله های تانک و اسلحه بیرون بیاید. آیا در نهایت در ترکیه یک توافق عمومی میان مردم و دولت بر سر پذیرش میراث اسلامی ترکیه و فرهنگ سیاسی سکولار حاصل خواهد شد یا اینکه قدرت نظامی آنها را مجبور می کند که هر آن چیزی را که نظام و طرفداران آن برای سیطره بر مردم می خواهند، انتخاب کنند؟
تظاهراتی که در ماه های آوریل و مه در آنکارا برپا شد، اسلام رادیکال را از پروسه دموکراسی ترکیه جدا کرد. اما آنچه به جا ماند نشان داد که دولت کنونی باید اسلام گرایی افراطی را با حقایق رودررو کند.
این دولت به وضوح نشان داد هنگامی می توان به ارزش های والای دموکراسی رسید که گام های محکمی برای نزدیکی اندیشه های حزبی با اندیشه های اسلامی برداشت. ترکیه کشوری است که سکولارهای آن برای بقا همواره مورد حمایت قدرت نظامی بوده اند و در نهایت دولت های وابسته به آن نیز از راه های دموکراتیک انتخاب شده اند.
رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه با انجام یک سری اصلاحات با جرات گام هایی برای عضویت در اتحادیه اروپا برداشته است و اکنون نیز باید بدون شک در همین راستا به اصول دموکراتیک ترکیه تن دهد.از ابتدای دهه ۱۹۸۰ عرصه سیاسی ترکیه شاهد یک جنگ داخلی پنهان میان اقتدارگرایان و نظامیان با دیگر احزاب سیاسی اجتماعی بوده است. جنگی که با مصالحه اجتماعی تا حدودی توانست کشور را از ویرانی نجات دهد. دموکراسی در ترکیه در این مدت توانسته است فشار های بی رحمانه ای را پشت سر بگذارد و با پذیرش گروه های مخالف سیاسی از مراحل حساس سیاسی عبور کند. اما در انتخابات پارلمانی ۲۰۰۲ تحولاتی روی داد که تا همین دوره اخیر شیوه های غیردموکراتیک را به تاریخ پیوند زد.
ترکیه در مقاطعی نشان داده زمانی پروسه دموکراسی در آن دچار توقف می شود که مردم سیاست، امنیت اقتصادی و تمایلات کلان اروپایی را در یک ائتلاف یکپارچه قرار می دهند. در این مقاطع ارتش به میدان می آید و با مداخله خود این روند را به مخاطره می اندازد. رهبران ترکیه همواره نشان داده اند که راه حل نهایی در کشور تنها متعهد ماندن به اصلاحات است.
این موضوع را باید مد نظر قرار داد که مداخله های نظامی همواره کشور را از مسیر اصلی خود دور می کند. نیاز به این مداخله یک مرتبه در الجزایر احساس شد که باعث شد آن کشور از راه خود دور شود. هنگامی که ارتش ترکیه خود را در روند انتخابات کشور دخالت می دهد این امکان وجود دارد مردم نتوانند به وضوح آنچه را می خواهند انتخاب کرده و راه روشن خود را بپیمایند. ما انتظار داریم مذاکره با اتحادیه اروپا بتواند به زودی به نتیجه برسد زیرا دولتی برای اروپایی ها رضایت بخش است که در آن چندصدایی وجود داشته باشد.
به عبارت دیگر فشار اتحادیه اروپا می تواند ترکیه را به ادامه راه دموکراتیک خود وادار سازد. گرچه رشد ضعیف اقتصادی که ترکیه از آن برخوردار است این حرکت را به کندی پیش می برد. با این حال می توانیم امیدوار باشیم پلی که در استانبول شرق را به غرب متصل می کند، بتواند در شکوفایی تمدن ترکیه موثر باشد. همچنین شاید مسلمانان دموکرات ترکیه بتوانند الگویی برای مسلمانان جهان شوند. ترکیه همانند اندونزی آزمون های بسیاری را برای رسیدن به یک هماهنگی میان دموکراسی و سیاست اسلامی آزموده است.
در اینجا است که صلح و توسعه می تواند در عقاید ملی گرایانه اعتدال که همواره در بسیاری از مکان ها فراموش شده، رادیکالیسم را دور کرده و موقعیتی به وجود بیاورد تا نگذارد جامعه به سرنوشتی همانند عراق گرفتار شود.
به هرحال غرب طی هفته های آینده باید نشان دهد که به واقع به دموکراسی پایبند است و حاضر است اجازه بدهد تا انتخابات ترکیه روند طبیعی خود را طی کند یا خیر. عدم حمایت از دموکراسی ترکیه به معنای هموار کردن راه برای نیروهای افراطی و رادیکال خواهد بود، حال چه از نوع اسلامی چه از نوع سکولار.
کسانی که امروز دم از نمایندگی آرمان های ترکیه مدرن می زنند، شاید بتوانند دولت حاکم ترکیه را سرنگون کنند، به ویژه اینکه از پشتیبانی کامل ارتش و نیروهای نظامی هم برخوردار هستند. اما در این صورت آنچه که بر باد خواهد رفت، آزادی و دموکراسی خواهد بود.

انور ابراهیم
معاون سابق نخست وزیر مالزی
منبع: واشنگتن پست

منبع : روزنامه شرق