از پیری زودرس جلوگیری کنیم‌

برای تعیین سن سه ضابطه وجود دارد: سن زمانی یا سن تقویمی که سن افراد را از بدو تولد تا زمان حال می‌سنجند و همان سن شناسنامه است.
سن فیزیولژیک بر پایه دگرگونیهای فیزیولژیک و تحولات ناشی از بیماری‌های مختلف استوار است. چه بسیار افراد کم سال که از نظر سن فیزیولژیک سالمند هستند یعنی فرسوده‌تر از سن تقویمی خود هستند و چه بسا افراد مسن که از نیروی جوانی برخوردارند.
سن روانی که براساس حالات عاطفی و هیجانی و نیروی روانی سنجیده می‌شود و معمولاً با سن فیزیولژیک تطابق دارد.
سازمان جهانی تندرستی دوران مختلف زندگی را پس از گذشتن از سن بلوغ براساس سن تقویمی چنین طبقه‌بندی کرده است: از ۳۵ سالگی تا ۵۹ سالگی میان سالی، از ۶۰ سالگی تا ۷۴ سالگی مسنی، از ۷۵ سالگی تا ۹۰سالگی پیری و از ۹۰ سالگی به بالا خیلی پیر.
● نظریات توصیفی دوران سالمندی
در تعریف و شرح مشخصات فیزیولژیک دوره سالمندی دانشمندان نظریات گوناگونی ارائه داده‌اند:
استرهلر می‌گوید: سالمندی دگرگونی‌های تدریجی در ساخت و ترکیب موجود زنده است و دارای این ویژگی است که تغییرات، گسترده و درونی است و گرایش به پیشرفت دارد و بالاخره به سوی فساد و اضمحلال پیش می‌رود.
آشوف با مطالعه و کالبد گشایی ۴۰۰مورد افراد بالاتر از ۶۵ سال در سال ۱۹۳۷ میلادی اعلام کرد مرگ طبیعی وجود ندارد و کالبدگشایی‌ها نشان داده‌اند که علت مرگ بیماری بوده است و نه پیری.
برخلاف آشوف، وارتین می‌گوید: مرگ و میر افراد مسن به علت کهولت است. اخیراً نظریات مختلف دیگری نیز مطرح شده‌اند از جمله تغییرات رشته‌های کلاژن بافت همبند، نظریه تغییرات مولکولی در ساختمان سلول‌ها و بالاخره نظریه وراثت که می‌گوید یکی از مهمترین علل تاخیر یا تسریع علایم پیری، وراثت است.
● نشانه‌های پیری
با این که در ۷۰درصد افراد مسن تصلب شرائین آترواسکلروز یا فشار خون وجود دارد امروزه ثابت شده است که آترواسکلروز تنها در اثر بالا رفتن سن به وجود نمی‌آید و عوامل دیگری از قبیل بهداشت محیط و مسائل بوم شناختی (اکولوژیک)، کمی تحرک و ترس و وحشت و هیجانات و مصرف برخی مواد غذایی مانند چربی‌ها و قهوه‌ در به وجود آمدن آن از اهمیت خاصی برخوردارند. بیماری‌های دوران پیری از سن ۶۰ و ۶۵ سالگی رفته رفته خودنمایی می‌کنند. عوارض عروقی و قلبی در سنین بالای زندگی شایعتر هستند و سکته مغزی و قلبی به علت گرفتگی عروق انتهایی در قلب و مغز گرچه در جوانان نیز دیده می‌شود ولی در سالمندان بیشتر است. بیماری‌های استخوانی و مفصلی بخصوص پوکی استخوان (اوستئوپوروز) به علت کم شدن قدرت جذب کلسیم و ویتامین D پیش می‌آید و در کنار آن بیماری‌های مفصلی نظیر آرتریت روماتوئید، نرم استخوانی و تغییرات استخوانی مهره‌های گردن که به علت فشار بر شبکه عصب بازویی ایجاد دردهای مبهم در دست‌ها می‌کند زیاد دیده می‌شود.
در ۹۰درصد سالمندان بیماریهای دستگاه تنفسی بخصوص پارگی حبابچه‌های ششی (آمفیزم) و برونشیت مزمن دیده می‌شود. این عوارض از یکسو به علت تقلیل جذب اکسیژن موجب تنگی نفس می‌شود و از سوی دیگر خود موجب کاهش جذب اکسیژن می‌شود و نارسایی‌های قلبی را شدت می‌بخشد. همچنین کلیه‌ها، کبد و لوله‌ گوارش در سالمندان دستخوش تغییراتی می‌شوند که مراقبت‌های خاصی ایجاب می‌کنند. از میان بیماری‌های غده‌های مترشح داخلی، بیماری قند دیابت به خصوص نزد سالمندان پرخور و الکلی‌های مسن به میزان در حدود ۱۵ درصد شیوع دارد.
علت این بیماری خرابی جزایر لانگرهانس لوزالمعده است. بیماری‌های بدخیم و سرطان‌ها در دوران سالمندی بیش از سایر دوران‌های زندگی دیده می‌شوند.
● پیری زودرس
اگر علایم و عوارض دوران سالمندی قبل از سن ۶۰سالگی ظاهر شود آن را پیری زودرس می‌نامند. عوامل مختلفی در سرعت روند پیری دخالت دارند مانند فشارهای اقتصادی، مشکلات زندگی، قحطی، قتل، غارت، جنگ، خشونت، اختلافات طبقاتی و نژادی، وجود بی‌عدالتی در اجتماع و بالاخره نبودن تامین آینده.
● راههای پیشگیری از پیری زودرس
برای جلوگیری از بروز پیری زودرس، دانشمندان پیشنهادهای متعددی ارائه کرده‌اند. برخی پیشنهادها اگر از دوران کودکی و به صورت پیوسته عمل شود می‌تواند اثرات مطلوبی در دوران سالمندی داشته باشد.
به گفته پزشکان مصرف مقدار مناسب کالری برای تولید انرژی لازم با مراعات کم خوری و در عین حال جلوگیری از گرسنگی و بخصوص جلوگیری از تشنگی، عدم مصرف فرآورده‌های الکلی، خودداری از مصرف دخانیات حتی قلیان، خودداری از مصرف موادمخدر، خواب آورها و محرک‌ها، خودداری از مصرف قهوه و کاکائو (این مواد موجب بالارفتن چربی‌های خون می‌شود)، مصرف کمتر چربی بخصوص چربی‌های جامد، مصرف متعادل چربی‌های مایع (روغن زیتون و سایر روغنهای گیاهی)، امساک در مصرف مواد قندی بخصوص قند سفید (ساکاروز)، ۸ ساعت خواب در شبانه‌روز، رعایت تعادل بین کار جسمی و فعالیت‌ روانی، استفاده از ویتامین‌ها از ابتدای تولد، در دوران رشد، میانسالی و سالمندی، استفاده از املاح منیزیم (منیزیم در تولید بعضی از آنزیم‌های حیاتی که در دوران پیری دچار کاهش می‌شوند و در سوخت و ساز و تولید انرژی اهمیت به سزایی دارند، بسیار موثر است) و نهایتاً داشتن آرامش روانی می‌تواند روند سالمندی را کند و از پیری زودرس جلوگیری کند.

نقل از نشریه ثمر

منبع : وزارت آموزش و پرورش ایران