کشف اختلالات تغذیه‌ای از طریق تحلیل تار موی افراد

مو همیشه مورد توجه جادوگران و اهل خرافات بوده و هست. در زمان‌های قدیم خیلی از جادوگران معتقد بودند که با در دست داشتن چند تار مو از یک شخص می‌شود کارهای خارق‌العاده‌ای در مورد آن شخص انجام داد. دانشمندان در سال‌های اخیر نیز به‌طور جدی‌تری به بررسی خصوصیات مو پرداخته و به تازگی متوجه‌ شده‌اند که با بررسی چند تار موی یک فرد می‌شود از ابتلا یا عدم ابتلای وی به اختلالات غذا خوردن، نظیر بی‌اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی آگاهی پیدا کرد. این اختلالات مشکلات شایعی هستند. ولی پیدا کردن آن‌ها در افراد مبتلا کار راحتی نیست زیرا خیلی از مبتلایان از وجود آن خبر ندارند یا در صورت آگاهی، ممکن است خجالت بکشند در مورد آن‌ صحبت کنند و حتی ممکن است وجود مشکل را نیز انکار ‌کنند. این مسأله کار تشخیص و درمان را برای پزشکان مشکل می‌کند. با این وجود، در روش جدیدی که توسط دانشمندان دانشگاه بریگهام واقع در یوتای آمریکا ابداع شده است، دانشمندان متوجه شده‌اند که تجزیه و تحلیل کربن و نیتروژن موجود در پروتئین‌های تار موی هر فرد می‌تواند اطلاعاتی درباره وضعیت تغذیه‌ای آن شخص، آن هم به صورت روز‌به‌روز، نشان دهد. رشد مو توسط اضافه شدن پروتئین‌های جدید به پایه رشته مو و فشار دادن آن به خارج از فولیکول‌های مو انجام می‌گیرد. ساخته شدن این پروتئین‌ها تحت تأثیر وضعیت تغذیه‌ای فرد در آن لحظه است. وضعیت خورد و خوراک فرد و اختلالات تغذیه‌ای به‌طور طبیعی می‌توانند میزان پروتئین‌ موجود در بدن را تغییر دهند و دانشمندان اثر این تغییرات را در پروتئین‌های تار مو بررسی کرده‌اند. با توجه به این‌که یک تار مو همیشه در حال رشد است، بنابراین می‌توان آن را به عنوان یک دفترچه خاطرات شیمیایی بدن در نظر گرفت که وضعیت تغذیه‌ای روز‌به‌روز فرد را ثبت می‌کند. به عقیده دکتر کنت‌ هاچ، یکی از اعضای دپارتمان بیولوژی دانشگاه بریگهام که رهبری این تحقیق را به عهده داشته، این روش به عنوان یک ابزار کمکی برای تشخیص اختلالات غذا خوردن نظیر بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی مؤثر تشخیص داده شده است. این در حالی ‌است که بسیاری از مبتلایان به این بیماری‌ها متوجه مشکل خود نیستند یا در مورد بیماری خود دروغ می‌گویند.
پرخوری عصبی در یک نگاه پرخوری عصبی معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بلوغ شروع می‌شود و عوامل بیولوژیک، روان‌شناختی و فرهنگی- اجتماعی در ابتلای به آن دخالت دارند. در کشور‌های غربی و کشور‌های صنعتی، بین ۱ تا ۳ درصد از زنان در دوره‌هایی از زندگی خود دچار این مشکل می‌شوند. میزان بروز پرخوری عصبی در مردان یک‌دهم زنان است. در مورد این عارضه هم مثل بسیاری از مشکلات پزشکی، ردپای ژنتیک دیده می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند زنانی که خواهر یا مادرشان مبتلا به این عارضه باشد، نسبت به سایرین در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار دارند. افراد مبتلا به بولمیا معمولاً از این موضوع ناراحت و خجالت‌زده هستند. این اشخاص در بیشتر موارد دوره‌هایی از پرخوری و به دنبال آن دوره‌هایی از تخلیه را تجربه می‌کنند. در طی این دوره‌ها، آن‌ها طی یک مدت کوتاه مقدار زیادی غذا می‌خورند در این مرحله فرد ممکن است آن‌قدر به خوردن ادامه دهد تا به‌طور شدید و دردناکی احساس سیری و پری شکم کند. در مرحله بعد، یعنی در مرحله تخلیه، این افراد سعی می‌کنند خودشان را از شر کالری‌های اضافی رها کنند. برای این منظور آن‌ها به روش‌های نامناسبی نظیر القای استفراغ روی می‌آورند یا به صورت طاقت‌فرسا ورزش می‌کنند. در سایر اوقات نیز این افراد کم‌غذا هستند یا این‌که از خوردن وعده‌های عادی غذایی‌شان خودداری می‌کنند. متأسفانه این دوره‌ها ممکن است عوارض ناگواری نظیر مشکلات قلبی- عروقی، مشکلات لثه و دندان، آسیب‌های دهان، عوارض ناشی از کاهش پتاسیم بدن، مشکلات گوارشی و خطرات ناشی از سوء مصرف دارو‌ها را به همراه داشته باشد. انجام مراقبت‌های پزشکی مرتب، روان‌درمانی، درمان تغذیه‌ای، تجویز دارو‌هایی نظیر دارو‌های ضد افسردگی و در صورت لزوم، بستری در بیمارستان به تمام مبتلایان به پرخوری عصبی توصیه می‌شود.
بی‌اشتهایی عصبی در یک نگاه با توجه به نگرانی‌های موجود در مورد چاقی، خیلی از مردم سعی می‌کنند همیشه خودشان را لاغر نگه دارند. ولی در بی‌اشتهایی عصبی مسأله فرق می‌کند و مبتلایان به این بیماری، همیشه سعی می‌کنند خودشان را بیش از حد لاغر نگه دارند به‌طوری ‌که گاهی به حدی می‌رسند که از شدت گرسنگی در حال مرگ هستند. افراد مبتلا غالباً علاوه بر لاغری زیاد، نسبت به غذا نیز وسواس دارند و وزن‌ آن‌ها نسبت به قدشان طبیعی نیست. آن‌ها ممکن است به طرز بیمارگونه‌ای لاغر باشند ولی باز فکر کنند که چاقند و برای جلوگیری از افزایش وزن یا کاهش بیشتر وزن، خودشان را از گرسنگی رنج ‌دهند یا بیش از حد ورزش ‌کنند. به نظر می‌رسد آن‌ها کم غذا خوردن را راهی برای تطابق با مشکلات عاطفی می‌دانند. حتی برخی از این بیماران، ارزش شخصی خودشان را با بررسی مقدار لاغر بودنشان می‌سنجند. بی‌اشتهایی عصبی در میان نوجوانان و به ویژه در دختر‌ها شایع‌تر است. همانند پرخوری عصبی، در مورد بی‌اشتهایی عصبی هم متخصصین عوامل ژنتیکی، روان‌شناختی و فرهنگی- اجتماعی را به عنوان علل مستعد‌کننده این بیماری مطرح کرده‌اند. عوارض بی‌اشتهایی عصبی از پرخوری عصبی خطرناک‌تر است و در شدید‌ترین حالتش می‌تواند کشنده باشد. این بیماری یکی از بالاترین میزان‌ مرگ‌ومیر‌ها را در میان تمامی بیمای‌های اعصاب و روان به خود اختصاص می‌دهد و موارد مرگ‌ومیرش معمولاً به دلایلی نظیر آریتمی قلبی (به هم خوردن ریتم طبیعی قلب) یا عدم تعادل الکترولیت‌های بدن اتفاق می‌افتد. کم‌خونی، مشکلات قلبی، ریتم‌های نامنظم قلبی، نارسایی قلبی، از دست رفتن استحکام استخوان و افزایش خطر شکستگی، مشکلات ریوی شبیه به آمفیزم، اختلال قاعدگی در زنان و کاهش سطوح تستوسترون در مردان، مشکلات گوارشی و کلیوی و اختلالات الکترولیتی نظیر کاهش سدیم، پتاسیم و کلر از جمله عوارض این بیماری هستند. متخصصین برای درمان این بیماری نیز انجام مراقبت‌های پزشکی، حفظ سطوح آب و الکترولیت‌ها، روان‌درمانی، تغذیه‌درمانی، دارودرمانی و در صورت لزوم، بستری در بیمارستان را توصیه می‌کنند.
تار مو به کمک می‌آید کلید تشخیص دو بیماری فوق‌الذکر، شرح حال بیمار است؛ اما مشکل این‌جا است که مبتلایان در بسیاری از موارد بیماری خود را انکار می‌کنند. به همین دلیل دکتر‌ هاچ، استاد دانشگاه بریگهام، به فکر روشی افتاد تا بتواند قبل از ظهور علایم و عوارض بیماری، با استفاده از چند تار مو مشکل را تشخیص دهد. تیم تحقیقاتی دکتر هاچ متوجه شدند که تغییرات رژیم غذایی را می‌توان پس از گذشت یک ماه از رشد موی سر بررسی و اندازه‌گیری کرد. در این تحقیق، دانشمندان خصوصیات شیمیایی رشته‌های موی ۲۰ زن جوان را که تحت درمان همین اختلالات بودند با ۲۲ نفر دیگر که چنین مشکلاتی را نداشــتند مـقـایـــسـه کردند. تجزیه و تحلیل آماری اطلاعات، محققین را قادر ساخت تا بتوانند یک پیش‌بینی ۸۰ درصدی از احتمال ابتلای آن شخص به پرخوری یا بی‌اشتهایی عصبی انجام دهند. جالب این‌جا است که این تست تنها به ۵ تار مو احتیاج دارد. به باور دکتر داگ بانل، مدیر بالینی مرکز رنفریو از کانتیکات است و تحقیقات زیادی در زمینه اختلالات غذا خوردن انجام داده، این تحقیق می‌تواند به بیماران کمک کند تا خودشان بتوانند متوجه مشکل شوند. به عقیده دکتر بانل، با توجه به این‌که «انکار» یکی از موارد برجسته در چنین اختلالاتی است، روش استفاده از تار مو راه مؤثری برای کمک به شخص خواهد بود. با استفاده از این روش می‌توان به مبتلا نشان داد به چنین اختلالی مبتلا و سلامت عمومی‌اش در خطر است. البته دکتر هاچ خاطرنشان کرده که تست تار مو قبل از آن‌که بتواند در بررسی‌های بالینی مورد استفاده جامع قرار گیرد، نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. وی همچنین اظهار امیدواری کرده است که بتوان در آینده از این تست‌ نه تنها به عنوان یک ابزار تشخیص، بلکه به عنوان روشی برای کمک به پیگیری میزان بهبودی شخص مبتلا به اختلالات غذا خوردن استفاده کرد. تغییرات رژیم غذایی را می‌توان پس از گذشت یک‌ ماه بر اساس رشد مو‌های سر ارزیابی کرد. در حال حاضر تیم تحقیقاتی این مسأله را روی مو‌های پا و صورت بررسی می‌کنند. آن‌ها امیدوارند که بتوانند علامتی از تغییرات رژیم غذایی را تنها پس از گذشت ۶ روز پیدا کنند.

منبع : پیک تندرستی