نگاهی به موسیقی شرق مازندران

وضعیت موسیقی این منطقه در شکل عام خودش همان موسیقی مرکزی ( میانه ) است اما در وضعیت خاص خود با موسیقی مرکزی مقداری تفاوت دارد، این تفاوتها ازاین قرارند
ا) تفاوت موسیقی شرق مازندران با مرکز آن کیفیت صوتی خوانندگان ، نوع تتحریر و تزئینات آوازی و سازی می باشد . بطور نمونه در موسیقی شرق تحریر و تزئین آوا ها بیشتر
بصورت غلت ( لغزش )و تکیه های منقطع معمول می باشد .واز ناحیه میانی حنجره و چرخش دهان ، حرکت و بهم خوردن دو لب بر می خیزد ، در صورتیکه در موسیقی بخش مرکزی نوع تحریر وتزئین آواها به گونها ایست که ایجاد غلت و تحریر با تکیه متصل از حنجره بر می خیزد .
۲) تفاوت در عمل کرد سربند سرونگ یا سربانگ در موسیقی مرکزی وشرق کرد سربند سرونگ یا سربانگ در موسیقی مرکزی وشرق مازندران ، سربند یا در موسیقی بخش مرکزی وهمچنین در شروع امیری ، قبل از کلام برای مشخص کردن فضای سوتی بصورت خیلی کوتاه ( آی ، های و گته ) و خلاصه کاربرد داردو در در قسمت شرق ضمن مشخص کردن موقعیت فضای صوتی هر آهنگ معمولا در ابتداری بند وشروع هر قطعه و نیز در وصل قطعات مختلفکه دارای مایگی مختلف هستند به شکل گذر به مایه های گوناگون به کار می رود و برای ایجاد تنوع و جلو گیری از یکنواختی یک آهنگ در لابلای تکرار ملودی استفاده میشود در تغییر ریتم هم نقش موثر دارد . سربند همچنین وضعیت ثابتی نداشته و در بعضی مواقع خیلی کوتاه بصورت یک نت کشیده و بعضی وقتها نیز حالتهای ملودی را به خود می گیرد و معمولا در اوج هرقطعه قرار دارد .
آنچه که در مرکز رایج است و همچنین در شرق مازندران نیز کاربرد دارد ، امیری ،‌طالبا ، صنم یا حقانی ، نجما ، کتولی ، ترانه ها ، و منظومه های داستانی می باشد .
مواردی که اشاره گردید به معنای عام کلمه دارای ویژگی موسیقی مازندران هستند اما با تفاوتهای خاص منطقه ای . این تفاوتها ریشه در شرایط اقلیمی ،‌چگونگی فعل و انفعالات اجتماعی و تاثیر پذیری از موسیقی مجاور دارد .
● نگاهی کوتاه به موسیقی غرب مازندران
در امیری ، طالبک و ولگه سری که در روستاهای نوکرس ، الیت ، دلیر و مرزن آباد از منطقه کلارستاق نوشهر رایج است وضعیتی وجود داردکه همچون لهجه اهالی این دیار حالتی میانه و بینا بینی از مازندران
● مناطق موسیقی مازندران
▪ شرق :بخش جلگه ای از ساری تا روستاهای اطراف گرگان غیر از مناطق ترکمن نشین و نیز بخش کوهستانی از چهار دانگه ساری تا ارتفاعات شاهکوه و دامنه های آن را در بر می گیرد .
▪ میانه : بخش جلگه ای از توابع ساری قائمشهر جویبار بابل بابلسر آمل و نور و حوالی آن را در بر می گیرد . بخش کوهستانی و کوهپایه آن شامل دو دانگه ساری بیشه سر قائمشهر سوادکوه بند پی چلاو لاریجانات و ارتفاعات نور و دامنه های آن می گردد .
▪ غرب :بخش جلگه ای (قشلاق ) از رویان تا تنکابن را شامل می شود و بخش کوهستانی از ارتفاعات رویان و دامنه های آن تا منطقه کلارستاق چالوس و ارتفاعات تنکابن و دامنه های آن را در بر میگیرد .
البته تاکید می گردد که این مرزها تقریبی است و پیش از آنکه یک خط خشک مرزی باشد سایه روشنی است که حدود را مشخص می کند . در واقع این تقسیم بندی در چارچوب کلی موسیقی مازندران بوده مرکز اصلی و کناره های آن را نشان می دهد و هدف از آن یافتن اصول و معیارهای کلی است . به همین جهت اگر گاه تاثیر موسیقی شرق و غرب و مرکز بر یکدیگر دیده می شود گواه نادرستی این کلیت نیست ،چرا که زندگی در طول تاریخ همواره جریان داشته است و مردمان در اختلاط و امتزاج و آمد و شد بوده اند . در بازار ها و مبادله کالا ،درآمد و رفت میان کوهها و دشتها ،ییلاق و قشلاق دامداران ، مجالس سوگ و شور ، جابه جایی جمعیت به هر شکل اعم از کوچهای اجباری یا اختیاری و ….این امر خود از یکسو موجب حرکت فرهنگ و هنر و پویایی آن و از سوی دیگر موجب وحدت و همرنگی و کلیت موسیقی مازندران گشته است .

منبع : پارسی فا