نمایه سیاسی -اقتصادی ۵ کشور غیر متعهد

● پاکستان
کشور پاکستان که اکثر شهروندان آن مسلمان هستند، قلمرویی را شامل می شود که زمانی محل سکونت اولین جوامع انسانی و بعدها از مناطق اصلی زندگی پیروان دو مذهب عمده جهان هندو و بودیسم بود. کشوری که اکنون به نام پاکستان شناخته می شود، در سال ۱۹۴۷ پس از جدایی از واحد سیاسی شبه قاره هند موجودیت یافت و از آن زمان با چالشهای سیاسی و مناقشات منطقه ای فراوانی روبرو بوده است.کشور پاکستان در پاسخ به خواست مسلمانان هند برای داشتن کشوری مستقل بوجود آمد و در اصل از دو بخش تشکیل می شد. بخش شرقی آن بعدها مستقل و به بنگلادش کنونی بدل شد که درخلیج بنگال در نوار مرزی هند و برمه قرار دارد و بخش غربی آن را پاکستان کنونی تشکیل می دهد که منطقه وسیعی از کوههای هیمالیا تا ساحل دریای عمان را دربر می گیرد. مدت کوتاهی پس از کسب استقلال، جنگ میان دولتهای پاکستان و هند بر سر منطقه مرزی کشمیر آغار شد. در سال ۱۹۶۵نیز بار دیگر دو کشور برسر این منطقه وارد جنگ شدند. درسال ۱۹۷۱ اکثریت بنگالی زبان بخش شرقی پاکستان به کمک هند، کشور جداگانه ای برای خود تشکیل دادند که بنگلادش امروزی است. دوره های اداره کشور توسط غیرنظامیان در پاکستان در نتیجه فساد، بی کفایتی و خصومیت میان نهادهای مختلف همیشه شکننده بوده و از آنطرف روی کار آمدن حکومتهای نظامی دردوره های متناوب نیز لطمه بیشتری به ثبات این کشور زده است. در دهه ۱۹۸۰ برای مبارزه با نیروهای اتحاد جماهیر شوروی سابق در افغانستان، پاکستان کمکهای خارجی زیادی دریافت کرد. اما با پایان دوران جنگ سرد از میزان این کمکها کاسته شد. پاکستان در حال حاضر میزبان تعداد پر شماری از پناهندگان افغان است. در اکتبر سال ۱۹۹۹پس از آن که حکومت غیر نظامی محبوبیت خود را درمیان مردم به شدت ازدست داد در پی یک کودتا بار دیگر نظامیان قدرت را بدست گرفتند. بنای یادبود محمد علی جناح، بنیانگذار پاکستان ژنرال پرویز مشرف رهبر کودتا قول داد که اقتصادی کشور را رونق دهد اما حکومت وی با چالش های اقتصادی و برقراری نظم و قانون روبرو بوده است؛ ازجمله در استان جنوبی سند که دستخوش آشوبهای قومی و فرقه ای است. موقعیت بین المللی پاکستان پس از حوادث یازده سپتامبر۲۰۰۱ دگرگون شد. حکومت پاکستان به حمایت خود از رژیم طالبان در افغانستان پایان داد، به آنچه در آن روزها ائتلاف بین المللی علیه تروریسم نامیده می شد پیوست و بنابراین به یکی از متحدان دولت آمریکا بدل گشت. پاکستان مدعی است که در سالهای اخیر صدها نفر از افراد مظنون به همکاری با طالبان و شبکه القاعده را در مناطق قبیله ای و پر آشوب همجوار با افغانستان بازداشت کرده است. ۱۰ها هزار نفر از نیروهای مسلح پاکستان در این منطقه مستقر اند که صحنه نبردهای سنگین بین آنان و گروههای مسلح بوده است. تنش در روابط با دولت هند بر سر منطقه مورد اختلاف کشمیر هنوز ادامه دارد در سالهای پس از دستیابی پاکستان به بمب اتم، این بحران منبع نگرانی برای تشدید رقابت های تسلیحاتی در منطقه بوده است. با این وجود از سرگیری گفت وگو بین دو کشور در دو سال اخیر تا حدی از این تنش کاسته است. در انتخابات پارلمانی ماه فوریه ۲۰۰۸ دو حزب مخالف حکومت ژنرال مشرف، حزب مردم و لیگ مسلمانان، به پیروزی رسیدند. در ۲۵ مارس یوسف رضا گیلانی کاندید حزب مردم به مقام نخست وزیری تعیین شد.
● اطلاعات کلی
▪ جمعیت: ۱۶۴ میلیون نفر(منبع: سازمان ملل سال ۲۰۰۷)
▪ پایتخت: اسلام آباد
▪ مساحت: ۷۶۹‎/۰۹۵ کیلومترمربع
▪ زبان: اردو(زبان رسمی)، پنجابی، سندی، پشتو، بلوچی، انگلیسی
▪ دین اکثریت: اسلام
▪ امید به زندگی: مردان ۶۵ سال - زنان ۶۶ سال (منبع سازمان ملل)
▪ واحد پول: روپیه =۱۰۰پیسه
▪ صادرات عمده: منسوجات، برنج، کتان، کالاهای چرمی
▪ سرانه در آمد ناخالص ملی۶۹۰:دلار(منبع: بانک جهانی ۲۰۰۶)
▪ نشانه اینترنتی: pk.
▪ کد بین الملی تلفن۹۲:+
● عراق
عراق که در بخشی از سرزمین زادگاه اولین تمدن های بشری واقع شده، اکنون عرصه نبرد نیروهای مختلف برای اعمال کنترل خود بر این کشور است. نبرد قدرت خونین از سال ۲۰۰۳ آغاز شد زمانی که نیروهای خارجی به رهبری آمریکا برای سرنگون کردن حکومت صدام حسین عراق را اشغال کردند. اکنون یک حکومت جدید با حمایت بیش از صد هزار سرباز آمریکایی درعراق مستقر است. این حکومت با انواع بحران ها مواجه است و از همه آنها مهمتر امنیت و نظم عمومی است. شورشیان مسلح به طور متناوب به نیروهای دولت جدید و اهداف غیر نظامی حمله می کنند. اختلاف بین گروههای شیعه و سنی به خشونت های خونین و دائمی فرقه ای بین آنها بدل شده است. سیاست: از زمان اشغال توسط نیروهای خارجی به رهبری آمریکا در سال ،۲۰۰۳ این کشور صحنه نبرد بین گروه های رقیب برای کنترل عراق بوده است.. از زمان آغاز عملیات اشغال عراق تا پایان سال ۲۰۰۷ حدود چهار هزار سرباز خارجی و هزاران عراقی غیر نظامی کشته شده اندامنیت: نیروهای دولت ائتلافی و نیروهای خارجی به رهبری آمریکا با مشکلات فراوان می کوشند کنترل خود را برقرار کنند. هزاران نفر غیر نظامی کشته شده اند و نیروهای امنیتی به طور مستمر هدف حمله گروههای سازمان یافته شورشی هستند. اقتصاد: خشونت و خرابکاری روند احیاء اقتصاد عراق را که در دو دهه اخیر از بحران و تحریم به شدت آسیب دیده ، کند کرده است. عراق صاحب سومین ذخائر بزرگ نفت در جهان است اما خرابکاری، فساد اداری و قاچاق عملا صدور نفت را فلج کرده است. در سال ۲۰۰۷ آمریکا با هدف نابودی کامل شورشیان، سی هزار نفر به نیروهای خود در عراق افزود. تعدادحملات شورشیان و تلفات ناشی از آن از پایان سال ۲۰۰۷ رو به کاهش بوده است. از زمان آغاز عملیات اشغال عراق تا پایان سال ۲۰۰۷ حدود چهار هزار سرباز خارجی و هزاران عراقی غیر نظامی کشته شده اند. اصابت موشکهای آمریکایی به اهدافی در شهر بغداد در بامداد روز بیستم ماه مارس ،۲۰۰۳ آغازگر عملیات نظامی برای سرنگون کردن حکومت صدام حسین بود. نیروی زمینی ارتشهای بریتانیا و آمریکا پیشروی خود را از جنوب آغاز کردند ولی حکوت در بغداد کماکان به مخالفت با خواست نیروهای بین المللی ادامه میداد. روز نهم ماه آوریل نیروهای آمریکایی وارد مرکز بغداد شده و به حکومت صدام پایان داده شد. در ماه ژوئن سال ۲۰۰۴ اداره امور به یک حکومت انتقالی سپرده شد و ۶ماه بعد مردم عراق در اولین انتخابات چند حزبی در این کشور طی پنجاه سال گذشته شرکت کردند.
● ردپای تمدن در عراق
عراق کنونی که مابین رودخانه های دجله و فرات واقع شده است کم و بیش سرزمینی را در بر می گیرد که در گذشته بین النهرین نام داشت و مهد یکی از تمدنهای پیشرفته در تاریخ بشری بود. جنگ هشت ساله با ایران، حمله به کویت و تحریم های بین المللی آثار ویرانگری بر اقتصاد جامعه عراق برجای گذاشت در قرون وسطی عراق مرکز امپراتوری اسلامی و بغداد پایتخت سیاسی و فرهنگی این امپراتوری بود که از مراکش تا شبه قاره هند را در برمی گرفت. تهاجم مغولها در قرن سیزدهم میلادی نفوذ بغداد را کاهش داد و آنچه عراق امروزی است، تا کسب استقلال از بریتانیا در سال ،۱۹۳۲ نقشی جزیی در منطقه ایفا می کرد. در پی بر انداختن حکومت سلطنتی در سال ۱۹۵۸ و کودتایی در سال ۱۹۶۸ عراق به یکی از مراکز ناسیونالیسم عربی تحت کنترل حزب بعث تبدیل شد. درآمد نفت این کشور را چنان غنی کرد که در بدو ریاست جمهوری صدام حسین در ۱۹۷۹ حدود ۹۵ در صد از درآمد ارزی کشور از نفت حاصل می شد. ولی جنگ با ایران از سال ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ و جنگ خلیج فارس در پی اشغال خاک کویت از سوی عراق در ،۱۹۹۱ همراه با تحریمهای بین المللی متعاقب آن، آثار مخربی بر اقتصاد و جامعه عراق بر جای گذاشت. در سال ۱۹۹۱ سازمان ملل متحد گزارش داد که اقتصاد عراق به دوران ماقبل صنعتی سقوط کرده است. گزارشهای بعدی معیشت مردم این کشور را در پایین ترین سطح رفع نیازهای ضروری توصیف میکرد. به دنبال تضعیف حکومت مرکزی در پی جنگ خلیج فارس در سال،۱۹۹۱ اقلیت کرد عراق در شمال دستگاه اداری و قلمرو خودمختار خود را ایجاد کرد.
● اطلاعات و آمار کلی
▪ جمعیت: ۲۹ میلیون (سازمان ملل متحد ۲۰۰۷)
▪ پایتخت: بغداد
▪ مساحت: ۴۳۸‎/۳۱۷ کیلومتر مربع
▪ زبان اکثریت: عربی، کردی
▪ دین اکثریت: اسلام
▪ امید به زندگی: مردان: ۵۸ سال - زنان ۶۱ سال
▪ واحد پول: ۱ دینار عراقی = ۱۰۰۰ فلس
▪ صادرات عمده: نفت خام
▪ سرانه در آمد ناخالص ملی: مشخص نیست
▪ نشانه اینترنتی: iq
▪ کد تلفن بین المللی۹۶۴:
● کویت
کویت کشوری کوچک و نفت خیز است که در راس خلیج فارس قرار دارد. همسایگان بزرگ و مقتدر این کشور عبارتند از عربستان سعودی در جنوب، عراق در شمال و ایران در شرق (از طریق مرز آبی). میدانهای نفتی این کشور برای اولین بار در دهه ۱۹۳۰ مورد بهره برداری قرار گرفتند. از زمان توسعه صنعت نفت پس از جنگ جهانی دوم و استقلال کشور در سال ،۱۹۶۱ نفت بر اقتصاد حکمفرما بوده است و ۹۰ درصد درآمد حاصل از صادرات کویت را تشکیل می دهد. در سال ۱۹۹۱ کویت صحنه نبرد عظیمی شد بین نیروهای ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا و نیروهای عراقی که چند ماه قبل کویت را اشغال کرده بودند. در عملیات «توفان صحرا» نیروهای عراقی از کویت بیرون رانده شدند، اما این جنگ به تخریب زیربنای اقتصادی کشور منجر شد که باید بازسازی می شد. جنگ همچنین باعث قطع صادرات نفت در این مدت شد. دوازده سال بعد، یعنی دراوایل سال ،۲۰۰۳ کویت بار دیگر میزبان یک نیروی نظامی عظیم به رهبری آمریکا شد. این بار جنگ در در مرز کویت با عراق آغاز شد و با هدف خلع سلاح و برکنار کردن صدام حسین، رهبر وقت عراق. کویت اولین کشور عربی خلیج فارس بود که پارلمان انتخابی داشت. اخیرا تلاشهایی برای اصلاح ساختار سیاسی این کشورکه به شدت مردسالار است، انجام شده و بالاخره در سال ۲۰۰۵ زنان این کشور صاحب حق رای شدند. شیخ جابر الاحمد الصباح، رهبر وقت کشور، در سال ۱۹۹۹ طرحی به مجمع ملی ارائه داد که بر اساس آن زنان بتوانند از حقوق کامل سیاسی برخوردار شوند. لیکن این طرح با ۳۲ رای منفی در برابر ۳۰ رای مثبت رد شد. بالاخره در سال ۲۰۰۵ پارلمان یا مجمع ملی، حقوق کامل برای فعالیت سیاسی زنان حق رای و حق انتخاب شدن را تصویب کرد. کویت در سالهای اخیر شاهد مواردی از خشونت های سیاسی بوده، نیروهای امنیتی این کشور با گروه های تندرو درگیری هایی داشتند. دولت می گوید هدف این گروهها حمله به افراد و اهداف خارجی در خاک کویت است.
● اطلاعات کلی
▪ جمعیت: ۲‎/۹ میلیون (منبع: سازمان ملل متحد سال ۲۰۰۷)
▪ پایتخت: کویت
▪ مساحت: ۱۷‎/۸۱۸ کیلومتر مربع
▪ زبان اکثریت: عربی
▪ دین اکثریت: اسلام
▪ امید به زندگی: ۷۵ سال (مردان) ۷۹ سال (زنان) (منبع: سازمان ملل)
▪ واحد پول: ۱ دینار = ۱۰۰۰ فلس
▪ صادرات عمده: نفت
▪ سرانه درآمد ناخالص ملی: ۲۴۰۴۰ دلار(منبع:بانک جهانی سال ۲۰۰۶)
▪ نشانه اینتزنتی: kw.
▪ کد بین المللی تلفن: ۹۶۵+
سوریه
سوریه که زمانی مرکز امپراتوری اسلامی بود، قلمروئی است که در گذشته مورد تهاجم و اشغال تقریبا همه قدرتهای بزرگ قرار گرفته، از رومیها و مغولها گرفته تا صلیبیون و ترکها. سوریه کشوری است با جلگه های حاصلخیز، صحرا و کوهستان که در آن گروههای نژادی و مذهبی گوناگونی از قبیل کردها، ارمنی ها، آسوری ها، شیعیان علوی و دروزی ها زندگی می کنند. اما اعراب سنی بخش اعظم جمعیت را تشکیل می دهند. سوریه کنونی در سال ۱۹۴۶ استقلال خود را از فرانسه بدست آورد. اما در پی آن، به ویژه به دلیل منافع متضاد گروههای مختلف در جامعه، شاهد دورانی از بی ثباتی سیاسی بود. سوریه و مصر برای مدت کوتاهی (۶۱-۱۹۵۸) در دوران ریاست جمهوری جمال عبدالناصر در مصر، اتحادیه ای را تشکیل دادند. ولی با وقوع یک کودتای نظامی، سوریه مجددا راه استقلال کامل را در پی گرفت. در سال ۱۹۶۳ حزب پان عرب بعث، که تحت کنترل علویها است، قدرت را به دست گرفت و تا به امروز در کشور حکمرانی می کند. سیاست: قدرت سیاسی در دست یک گروه کوچک از نخبگان است، مخالفان سرکوب می شوند و اقتصاد دولتی و به مدل برنامه ریزی متمرکز است. اقتصاد: حکوت اصلاح اقتصاد ناکارآمد و دولتی را در راس اولویت ها قرار داده است. بین المللی: سوریه نیروهای خود را پس از سه دهه در سال ۲۰۰۵ از لبنان خارج کرد، سوریه یکی از دشمنان اصلی رژیم صهیونیستی است، آمریکا در مورد این کشور مجازاتهای اقتصادی وضع کرده و آن را متهم به حمایت از تروریسم می کند. دمشق پایتخت سوریه در جنوب غربی این کشور واقع شده استحکومت بعثی، به ویژه در دوران حافظ اسد، در عرصه داخلی با حکمرانی اقتدارگرایانه و در عرصه بین المللی با سیاستی شدیدا ضد رژیم صهیونیستی توصیف شده است. در سال ۱۹۶۷ سوریه بلندی های جولان را در جنگ با رژیم صهیونیستی از دست داد. اما از اواخر دهه هفتاد میلادی به دلیل جنگ داخلی در کشور همسایه اش لبنان، توانست نفوذ خود را در منطقه گسترش دهد. در سال ۲۰۰۵ و پس از ترور رفیق حریری نخست وزیر لبنان، سوریه به شدت از سوی جامعه بین المللی تحت فشار قرار گرفت تا ارتش خود را از لبنان خارج کند. پس از مرگ حافظ اسد فضای سیاسی در سوریه اندکی بازتر شد و در نتیجه دهها زندانی سیاسی آزاد شدند. اما تضمین حداقل آزادی های سیاسی و تعدیل کنترل مطلق حکومت بر اقتصاد هنوز عملی نشده است. در عرصه جهانی انزوای حکومت سوریه رو به افزایش بوده و در سالهای اخیر به اتهام حمایت از شورشیان در عراق به شدت مورد انتقاد قرار گرفته. در مقابل سوریه دولت آمریکا را متهم می کند که در تلاش برای سرنگون کردن حکومت این کشور است. سوریه یکی از دشمنان اصلی رژیم صهیونیستی است و از چند گروه تندرو که با رژیم صهیونیستی می جنگند حمایت می کند. در ماههای اخیر نشانه هایی از انجام مذاکرات غیر مسقیم بین دو کشور و با میانجیگری ترکیه به چشم می خورد. دور قبلی مذاکرات بین این دو کشور در سال ۲۰۰۰ و به خاطر اختلاف بر سر خط مرزی در بلندی های جولان به شکست انجامید.
● اطلاعات و آمار کلی
▪ جمعیت: ۲۰ میلیون (سازمان ملل متحد ۲۰۰۷)
▪ پایتخت: دمشق
▪ مساحت: ۱۸۵‎/۱۸۰ کیلومتر مربع
▪ زبان اکثریت: عربی
▪ دین اکثریت: اسلام
▪ امید به زندگی: ۷۲ سال (مردان)، ۷۶ سال (زنان) (سازمان ملل متحد)
▪ واحد پول: ۱ لیره سوری = ۱۰۰ پیاستر
▪ صادرات عمده: نفت و گاز
▪ سرانه در آمد ناخالص ملی: ۱‎/۳۸۰ دلار (بانک جهانی ۲۰۰۲)
▪ نشانه اینترنتی.:sy
▪ کد بین المللی تلفن: ۹۶۳+
● عربستان سعودی
عربستان سعودی که یکی از مذهبی ترین و بسته ترین کشورهای خاورمیانه است، زمانی صرفا یک پادشاهی توسعه نیافته در دل صحرا بود. اما اکنون به لطف منابع سرشار نفت یکی از غنی ترین ملل منطقه است. عربستان سعودی نام خود را از خاندان آل سعود که در قرن ۱۸ به قدرت رسید گرفته است و شامل قلمرو حجاز، محل تولد پیامبر اسلام و مهد اسلام است. ملک عبدالعزیز، که به شیر نجد شهرت دارد، عربستان سعودی را در سال ۱۹۳۲ بنیان نهاد. وی حجاز را از خاندان هاشمی تصاحب کرد و کشوری متحد تحت سلطه خاندانش تاسیس کرد. در پی وفات او در سال ۱۹۵۳ پسرهایش یکی پس از دیگری جانشین او شدند. سیاست: خاندان آل سعود قدرت مطلق دارد، فعالیت سیاسی ممنوع است و معدود مخالفان در خارج فعالند. اقتصاد: عربستان سعودی بزرگترین تولید کننده نفت جهان و صاحب بزرگترین ذخائر سوخت فسیلی است. رشد سریع بیکاری برای این کشور مشکلی جدی است. بین المللی: این کشور یکی از بازیگران مهم در جهان عرب و در میان کشورهای مسلمان است. این موقعیت مدیون وسعت کشور، کلید داری کعبه قدرت نفتی آن است. سلطه مطلق خاندان آل سعود بر قدرت بدین معنی بود که حاکمان یکی پس از دیگری توانستند در قرن بیستم بر نوسازی کشور و توسعه نقش آن به عنوان یک قدرت منطقه ای تمرکز کنند. منافع خاندان سلطنتی عربستان همیشه ایجاب می کند که ثبات در منطقه حفظ و عناصر افراطی سرکوب شوند. از این رو عربستان بدنبال حمله عراق به کویت درسال ۱۹۹۰ از استقرار نیروهای آمریکایی دراین کشور استقبال کرد. در پی وقوع حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ - که اکثر مجریان آن از اتباع عربستان سعودی بودند- مقامات سعودی بار دیگر با این چالش روبرو شدند که آیا بنا بر طبیعت خود با سختگیری بر امنیت داخلی بیافزایند و یا به فشارهای موجود برای فضای بازتر در کشور توجه کنند. عربستان سعودی صاحب بیش از ۲۵ درصد ذخائر نفت در جهان است . درماه مه ۲۰۰۳ انفجارهای انتحاری در ریاض به کشته شدن ۳۵ تن، از جمله اتباع خارجی منجر شد. برگزاری انتخابات محلی در سال ۲۰۰۵ اولین نمونه محدود تمرین دموکراسی بود. عربستان سعودی روزانه بیش از ۱۰ میلیون بشکه نفت تولید می کند و این رقم رو به افزایش است.
● اطلاعات کلی
▪ جمعیت: ۲۴‎/۷ میلیون (سازمان ملل متحد ۲۰۰۷)
▪ پایتخت: ریاض
▪ مساحت: ۲‎/۲۴ میلیون متر مربع
▪ زبان اکثریت: عربی
▪ دین اکثریت: اسلام
▪ امید به زندگی: ۷۱ سال (مردان)، ۷۴ سال (زنان) (منبع سازمان ملل متحد)
▪ واحد پول: ۱ ریال سعودی = ۱۰۰ هلاله
▪ صادرات اصلی: نفت و گاز، حبوبات
▪ سرانه درآمد ناخالص ملی: ۱۱۷۰۰ دلار (منبع: بانک جهانی ۲۰۰۶)
▪ نشانه اینترنتی: sa
▪ کد تلفن بین المللی: ۹۶۶+

منبع : روزنامه ابرار