روابط عمومی و آسیب شناسی شغلی

با توجه به نقش روابط عمومی در تسهیل ارتباطات درون سازمان و ایجاد بستر های لازم برای افزایش راندمان کاری و انگیزه های شغلی، آسیب شناسی شغلی و اطلاع رسانی در این خصوص برای فعالان عرصه روابط عمومی مفید خواهد بود.
بسیاری ازمادربرهه ای اززمان ، ناخشنودی شغلی ، فشارکاری ونیازبه رهایی ازمشکلات مرتبط باحرفه راتجربه کرده ایم.
فرسودگی شغلی عامل بازدارنه ای برای ایجادو گسترش خشنودی شغلی است . فردکارزده خودراگرفتارچرخه های معیوبی می نمایدکه در آنها کارکرد فردی اندیشه های فردومحیط ، اورابه سوی نوعی ناخشنودی سوق می دهدکه دارای درجات خفیف تا شدید است.
این ناخشنودی تنهابه محیط کارمحدود نخواهدشدومی تواندبه محیط خانه خانواده و . . . نیزسرایت کرده وبدین ترتیب چرخه هایادوره های باطل بیشتری درجهت تخریب وفرسودگی فرد ایجادنماید . دنیای صنعتی امروزباعث شده که افراد بیش ازپیش دچارتنیدگی های گوناگون بوده ودرنتیجه بیشترازگذشته نیزبه فرسودگی شغلی دچارشود ، تنیدگی درایجادفرسودگی شغلی نقش اصلی راعهده داراست .
● تنیدگی چیست ؟
تنیدگی عبارت است ازواقعه ای که تعادل حیاتی فرد رابرهم می زند و فرد رابرای سازگاری باآن موقعیت جدیدبه تکاپووامی دارد(توماس هولمز۱۹۷۹).
این تکاپوگاهی اوقات به نتیجه نخواهدرسیدوباعث صرف مقادیربیشتری از انرژی جسمی وروانی شده وبه مرورزمان فردرافرسوده وخسته خواهدساخت .تنیدگی نیروی فشارآورنده ای است که فشارخودرا هم برابعادجسمی وهم برابعادروانی فردواردمی سازد.
تنیدگی مانندقطره های پی درپی آبی که به مرورزمان صخره ای راسوراخ می کندفردراتحلیل خواهدداد ، بسیاری ازسکته های قلبی ومغزی وانواع سرطان بیماری های روانی وغیره ازفشارروانی واضطراب ناشی می شوند.
هرچند نمی توان علائم ناشی از فشارروانی راتنهابه یک جنبه محدودنمود ، مع الوصف درزیربه بخشی ازاین نشانه هااشاره شده است :
● نشانه های فیزیکی تنیدگی
بروزسردردهای دوره ای ومیگرن /احساس خستگی وفرسودگی /نیازبه خواب زیاد/تورم گلو در بلع /تهوع ناشی ازخم معده شدید/کاهش فعالیت ذهنی و فیزیکی /سائیدن دندانهابه یکدیگر/ضرب وآهنگ نواختن باانگشتان /مصرف سیگار بصورت مرتب/ابتلابه تپش قلب / بروزعلائم بیقراری /ابتلای زیادبه سرماخوردگی یاگلودرد/احساس نیاز به نوشیدن بیش ازچهارفنجان چای یاقهوه درطول روز/فشارخون بالا / آمادگی برای بروزپرخاشگری /داشتن اضافه وزن /کشیدن بیش ازده نخ سیگاردرطول روز/درددرناحیه سینه /گرفتگی عضلات پشت وگردن /اسهال /رنگ پریدگی درصورت یالب / سرگیجه واحساس سبکی درسر/استفاده زیادازقرصهای خواب آموروانواع آرامبخش ها/تعرق زیادبه ویژه درکف دست ها/استفاده ازداروهای روان گردان (موادمخدرمانندتریاک ؛هروئین ؛خواب آورهای کدئین داروموادغیرمخدرازقبیل حشیش؛ گراش ؛کوکائین و . . . ).
● نشانه های روانی تنیدگی
نگرش های ذهنی غالبامنفی /به آسانی گیج شدن /بی علاقگی روانی /بی علاقگی برای مطالعه درزمینه های شغلی واجتماعی /فقدان یک آرامش منطقی /رشد نادر عقایدجدیددرفرد/قضاوت منفی درموردخود/اختلال درتمرکزحواس /عدم علاقه به مطالعه روزنامه /بی احساسی وعدم بیان احساس نسبت به هنر/بی خبری ازاوضاع حاکم برجامعه وجهان /قرارداشتن افکاردریک دورباطل /فقدان خلاقیت / احساس پوچی وبیهودگی /احساس بی معنابودن زندگی /احساس آینده ای نامعلوم /احساس گناه وعدم بخشش /بدگمانی /احساس بی عاطفگی /شک نسبت به بی کفایتی خوددرکار/احساس اتلاف موقعیت های زندگی /اعتقادبه خرافات وجادووجنبل برای حل مشکلات /ترس ازمردن .
● نشانه های هیجانی تنیدگی
احساس اضطراب /ابتلابه فرسودگی /تحریک پذیری بالا/احساس ناراحتی دربیشترمواقع /نگرانی زیاد/کمبود احساس لذت /ابرازخشم /عدم رضایت /خنده های عصبی /عدم تعادل /احساس بیهودگی درکارها/احساس عدم امنیت /احساس عدم اعتمادبه نفس /عدم توانایی درگفتن کلمه نه !
● های اجتماعی تنیدگی
احساس تنهایی /پرورش خشم /تنهابودن /جدایی ازجمع /میل جنسی ضعیف /خرده گیری ازدیگران /برخوردهای دوستانه کم /فقدان صمیمیت /فقدان رضایت ازروابط خانوادگی /ناراحتی ازتماس بادیگران /ناسازگاری شغلی /آمادگی برای ایجادنوعی نظام استعماری /بی اطلاعی ازهمسایگاه وآشنایان /کناره گیری ازبحث های گروهی /تفریح خانوادگی اندک .
پاسخ افرادبه موقعیت های تنیدگی زا ،تاچه حدمتفاوت است ؟
دانستن این نکته مهم است که درتجارب ناگوار و هولناک ، الگوی استانداردی از واکنش نسبت به تنیدگی وجودندارد.
برخی افراد فورا" و برخی بادرنگ - گاهی اوقات پس ازماه ها و حتی سال ها- با این عامل ، سازگاری حاصل می کنند.واکنش ها نیز می توانند در طول زمان تغییر کنند.برخی افراد که ازیک حادثه ناگوار رنج برده اند، ابتدا نیروی فراوانی برای کمک به سازگاری با آن واقعه دارند، اما با گذشت زمان ، دچار نا امیدی و افسردگی می شوند.
● ناخشنودی شغلی
خسته شدم ازاین زندگی !/همش کار کار کار!/وقتی مدیرم را می بینم انگار هیولا را دیده ام ! /مگه چقدرحقوق می دن که توقع دارن دائما" کارکنم !
تابه حال این جملات راشنیده و یا بکاربرده اید؟وقتی شرایط نامتعادل و ناسازگارانه می شود که توان مقابله را از فرد بگیرد ( وقوع تنیدگی ) و تلاش برای رهایی از آن موقعیت و حفظ تعادل حیاتی ؛آغازمی گردد.در این میان انجام وظایف شغلی باتلاش بدن برای سازگاری با آن شرایط اخلال کننده همراه شده و فرد را به وادی ناخشنودی شغلی سوق خواهدداد چرا که این تلاش بدن نوعی اضافه بار را به فرد تحمیل می کند.به قول معروف آنها ( یعنی مدیر؛همکار؛ارباب رجوع ؛و . . . )چه گلی به سرمن زده اند؟
● بگذارید بحث راجع به محیط نامتعادل را بازتر کنیم ؟
دیروزعصرخسته وکوفته ازسرکار به خانه آمده اید که مشاجره برسرچیزهای بیهوده آغازمی شود.شب را با حالت قهر و گرسنه می خوابید به این خیال که نازتان خریدار دارد!
فردا صبح احتمالا" آسمان را دیگر آبی و قشنگ نخواهید دید، زیرا آلودگی سر و صدا و بی معرفتی ها بیشتر به چشم می آیند.
حالانوبت تلافی است شاید برقتان همکار یا ارباب رجوع بینوایی را بگیرد.یا اینکه از آن دسته آدم هایی باشید که همه چیز را در دلشان می ریزند و تندتند سیگار می کشند و چای می نوشند.به هرحال همین رخداد ، دور باطلی ایجاد می کند و شما دچار فرآیندی به نام نشخوار ذهنی درجهت منفی قضیه خواهیدشد.
شاید راه هایی از این دور باطل با یک شاخه گل ، یا یک عذرخواهی ازطرف شما یا همسرتان حل و فصل شود اما همیشه اینقدرخوش اقبال نخواهید بود.اگر به موارد فوق ، اقساط عقب افتاده ؛سررسید چک فردا؛برخورد رئیس اداره و سایرعوامل برهم زننده ی تعادل را هم اضافه کنید کار دشوارترخواهد شد.در نتیجه ابتدا علائم فیزیکی و بعد علائم ذهنی و هیجانی و روانی به سراغتان خواهند آمد . شما در این لحظه دچار ناخشنودی شغلی هستید.زیرا این شغل با این همه عوامل مزاحم دیگر جاذبه ای برای شما ندارد.
اگرنشانه های مزاحم و عدم تعادلی که دچارش شده اید از میان نروند و ازطرفی مثل میلیون ها نفر اعضای جامعه ، زندگی نقلی و متوسطی داشته باشید که به شما اجازه مسافرت های آن چنانی و مرخصی های چندماهه راندهد و ناچار باشید به سرکاررفتن ادامه دهید ، اندک اندک فرسوده خواهیدشد.
فرسودگی شغلی یا کارزدگی دستاورد بزرگ فشار روانی است . پس فرد باید نشانه های فشار روانی را بسته به میزان توانایی اش در امر سازگاری باشرایط جدید تحمل نماید.
● هیجان منفی
این گونه افراد هیجان هایشان اغلب منفی است ، منفی گرا می شوند، همه روزهای قشنگ هفته مانند غروب روزهای سرد بی روح و نارنجی رنگ می شود.
● مشکلات درون فردی
وقتی شما دچارنشانه های فرسودگی شغلی یا کارزدگی شدید ، ارتباط برقرارکردن با مردم درمحیط کار ، محله و حتی خانه برایتان دشوار می گردد.احتمالا" بیش از پیش فعال می شوید که این مسئله خود بیشتر سبب فرسودگی تان خواهد شد. این افراد گرایش به گوشه گیری دارند و در نتیجه دوستان ؛خانواده ؛و حتی افرادمتخصص در امر بهداشت روانی را پس می زنند .
دریک کلام می توان گفت برای این افراد همه چیز غیر قابل تحمل است حتی زندگی !
" وینگ" معتقداست که کارزدگی موجب می شود فرد نتواند فشار روانی را تحمل کند.کارآیی فرد به رغم تمام توانایی و لیاقتی که دارد افت قابل ملاحظه ای خواهد داشت .البته توجه داشته باشید که این نشانه ها به یک باره بروز نخواهندکرد.مثلا" فرد در ابتدا تنها یک احساس منفی از کاردارد.درمرحله دوم انجام وظیفه افت می کند.درمرحله سوم حتی حضور در محیط کار هم دشوار خواهدشد.

منبع : پنجره