آینده زنجیره غذایی در انگلستان

آینده‌نگاری ابزاری است که از آن می‌توان در مشارکت، شبکه‌سازی، تهیه چشم‌انداز و سیاست‌گذاری‌ها استفاده نمود. این ابزار از آنجا که طیف گسترده و متنوعی از فعالیت‌ها را شامل می‌شود و این فعالیت‌ها برای مخاطبان گوناگون با تأکیدات مختلف و با استفاده از رویکردها ، جهت گیری‌ها و روش‌های متفاوت اجرا می‌شود، لذا به همان نسبت توانایی پاسخ گویی به گستره ای متنوع از اهداف و خواسته‌ها را نیز دارد. تجربیات کشورهای مختلف در آینده‌نگاری بیانگر تنوع استفاده از این ابزار است. هر کشوری بنا به شرایط و بافت اقتصادی ، اجتماعی، سیاسی و تکنولوژیکی خود مجموعه ای از انتظارات را برای آینده‌نگاری در نظر می‌گیرد.
این گزارش اشاره به بخشی از پروژه آینده نگاری موادغذایی انگلستان (DEFRA) دارد که در مرکز Henley در تابستان ۲۰۰۴ تهیه گردیده است. این فعالیت براساس اطلاعات موجود در این مرکز و برای شناسایی عوامل و روندهای موثر بر زنجیره غذایی انگلستان تا سال ۲۰۲۴ انجام شد. هدف این مطالعه شناسایی این عوامل که بر سیاستهای بلند مدت انگلستان نیز تاثیر می‌گذارند، بوده است. در انجام این پروژه از روشهای متعددی نظیر ماتریس متغیرهای مرتبط با آینده زنجیره غذایی، برگزاری کارگاه، تکنیک چرخه (شبکه) آینده و ارزیابی با استفاده از نرم افزار تصمیم گیری اکتشافی استفاده گردیده است. نهایتاً مرکز Henly ۹۶ عامل موثر بر زنجیر غذایی را شناسایی کرده که ۴۲ مورد از آنها در اولویت قرار گرفته و در نه گروه اصلی طبقه بندی شدند.
این گزارش در سه فاز کلیدی انجام شده است:
۱) جمع آوری لیست وسیعی از عوامل کلیدی موثر برزنجیره غذایی
۲) تحلیل عوامل به دست آمده و تاثیر نسبی آنها در زنجیره غذایی
۳) شناسایی عوامل تاثیرگذار که نتایج قطعی دارند
● خلاصه فرآیند پروژه
در این پروژه برای شناسایی و طبقه بندی عوامل موثر بر آینده زنجیره غذایی براساس اهمیت و تاثیر آنها، از تعدادی از تکنیک های آینده نگاری استفاده گردید.
در ابتدا ماتریسی (تصویر شماره ۱) تهیه شد که درستونهای آن عوامل اجتماعی، تکنولوژیکی، زیست محیطی، اقتصادی و سازمانی (STEEPO) قرار گرفتند و در سطرهای آن اثرات عوامل فوق در سه سطح کلان( جامعه)، میانی (اجتماعی) و فردی مورد بررسی قرار گرفت.
کارکرد این ماتریس در شناسایی تاثیر عوامل موثر بر آینده زنجیره غذایی و اولویت بندی آنها تعریف شده بود.
پس از شناسایی ۹۶ عامل تاثیر گذار بر زنجیره غذایی ، دو کارگاه تشکیل شد. در کارگاه اول ارتباط بین عوامل و طبقه بندی آنها براساس ارتباط با زنجیر غذایی بررسی گردید. برخی از این عوامل در این مر حله به کنار گذاشته شدند و عوامل اصلی شناسایی شدند.
کارگاه دوم در خصوص دوموضوع انجام شد. ابتدا تاثیرات مختلف عوامل اولیه در آینده زنجیره غذایی ارزیابی شد و سپس تاثیر آنها در زمانهای مختلف تا سال ۲۰۲۴ مورد بررسی قرار گرفت. در نتیجه ی فعالیتهای انجام شده در این کارگاه و با استفاده از نرم افزار تصمیم گیری اکتشافی ۴۰عامل تاثیرگذار مهم که بیشترین تاثیر را در آینده بر زنجیره غذایی دارند شناسایی شدند.
● چارچوب موردنیاز جهت توسعه عوامل
▪ عوامل اصلی که بر زنجیره غذایی تا سال ۲۰۲۴ تاثیر می گذارند:
علیرغم کاهش ۹۶ عامل تاثیر گذار به ۴۸ مورد، به منظور تسهیل در امر تفکر و تحلیل یافته ها، مرکز Henly این گروهها را به ۹ گروه اصلی تقسیم نمود که هر یک دارای زیر گروههای خاص خود می باشد. این ۹ گروه عبارت بودند از:
۱) موادغذایی که از طریق مهندسی ژنتیک تهیه شده اند
۲) افزایش قیمت نفت
۳) افزایش هزینه های بهداشت و درمان
۴) تاثیر نیروی خرده فروشان
۵) منشا تهیه موادغذایی
۶) روابط درون خانواده
۷) قوانین موجود
۸) منابع محلی
۹) رفاه عمومی
البته این تنها شیوه تقسیم بندی این عوامل نیست و تقسیم بندی این عوامل برای سهولت کاربرد آنها توسط نرم افزار و تفسیر و توضیح توسط افراد مناسب ترین حالت بوده است.
▪ چگونه عوامل تاثیر گذار بر آینده زنجیره غذایی بر علایق ملی تاثیر می گذارند:
تاثیر عوامل مرتبط با زنجیره غذایی بر حوزه های مهم از علایق ملی در قالب مولفه های زیر قابل بررسی هستند:
۱) سلامت ملی
۲) رقابت پذیری ملی
۳) کیفیت نواحی روستایی (ایده پایداری جوامع)
● جزئیات متدولوژی پروژه
▪ مرحله اول:
۱) تحقیق اولیه و جمع آوری عوامل:
هدف این مرحله جمع آوری متغیرهای مرتبط با آینده زنجیره غذایی بود، برای تهیه آنها از منابع زیر استفاده گردید:
ـ اطلاعات موجود در مرکز Henley، شرکتهای متخصص در امور غذایی، موضوعات مرتبط با بهداشت و عادات غذایی مصرف کنندگان
ـ مستندات سیاسی
به منظور تسهیل فعالیت ها، عوامل به چند دسته تقسیم شدند. شامل: اجتماعی، تکنولوژیکی، زیست محیطی اقتصادی و سازمانی که براساس تاثیرات آنها در سه لایه کلان، میانی و فردی قرار گرفتند.
۲) برگزاری اولین کارگاه داخلی
هدف اصلی این کارگاه تقسیم بندی ۹۶ عامل به دست آمده و آماده کردن آنها برای مرحله تحلیل بود. همه عوامل به دست آمده در این مرحله جهت طبقه بندی مورد بررسی قرارگرفتند. در این مرحله از تکنیک چرخه (شبکه) آینده جهت تغییر ارتباط بین متغیرها در طول زمان استفاده گردیدو سرانجام ۴۸ متغییر اولیه شناسایی شدند.
▪ مرحله دوم:
۱) تجزیه و تحلیل و اولویت بندی
در مرحله اول ۹۶ عامل موثر بر زنجیره غذایی در بیست سال آینده به ۴۸ عامل مهم و موثر بر این بخش کاهش یافت. برای شناسایی ارتباط این عوامل با یکدیگر از تکنیک چرخه (شبکه) آینده استفاده شد. این کار باعث شد که عوامل اولیه (یا مهم) شناسایی شوند و همچنین بقیه عوامل که تاثیر آنها بر زنجیره غذایی چندان نبود نیز شناسایی گردند. ارزیابی با استفاده از نرم افزار تصمیم گیری اکتشافی انجام گردید و نتایج در کارگاهی دیگر مورد بازنگری قرار گرفت.
۲) برگزاری دومین کارگاه داخلی
در این کارگاه به مرور مجدد عوامل شناسایی شده که دارای تاثیر بیشتر بودند، پرداخته شد و فرضیات مورد آزمون قرار گرفت. در این مرحله از نرم افزار تصمیم گیری اکتشافی نیز استفاده گردید. در نتیجه ۹ عامل ضروری موثر بر زنجیره غذایی شناخته شده و بقیه عوامل نیز دسته بندی شده و در زیر مجموعه آنها قرار گرفتند.
● نتیجه
آینده نگاری فرآیند معرفی مجموعه ای از چشم اندازها و راههای ممکن است که آینده می تواند از طریق آنها ساخته شود و درک مناسب این چشم اندازها، تصمیم گیری درباره اینکه امروز چه تصمیماتی را می توان برای ساختن فردایی بهتر اتخاذ کرد، تسهیل می کند. به بیان ساده آینده اندیشی یک روش ساختار یافته تفکر درباره آینده و برنامه ریزی برای آن است.
ویژگی دیگر و به همان اندازه با اهمیت آینده نگاری این است که به جای یک طرح معین که به یک هدف مشخص منجر می شود، در آینده نگاری، احتمالات و گزینه های بیشتری شناسایی می شود و مجموعه ای از پیشنهادها برای تصمیم گیرندگان مهیا می گردد تا بتوانند برای رسیدن به اهداف دلخواه و کاهش خطرات، راهبردهایی را تعیین کنند. بنابراین آینده نگاری فرایند یادگیری نگاه به آینده و نتیجه گیری برای حال است.
این گزارش اشاره به بخشی از پروژه آینده نگاری موادغذایی انگلستان (DEFRA) دارد که در مرکز Henley در تابستان ۲۰۰۴ تهیه گردیده است. این فعالیت براساس اطلاعات موجود در این مرکز و برای شناسایی عوامل و روندهای موثر بر زنجیره غذایی انگلستان تا سال ۲۰۲۴ انجام شد.
مبنای این گزارش تقسیم بندی و شناسایی عوامل موثر بر زنجیره غذایی انگلستان بود. در طول خواندن این گزارش افراد ممکن است تحلیلهای متفاوتی داشته باشند و تاثیر این عوامل را بر علایق ملی نیز تحلیل نمایند و راجع به سیاستهای انگلستان درخصوص صنایع غذایی این کشور اطلاعاتی کسب نمایند.

آتوسا بختیاری