مشکلی جهانی به نام بدغذایی

شکایت والدین از بدغذایی کودکان و نامتناسب بودن وزن آنان موضوعی شایع در خانواده هاست.
اما آیا گلایه از این مشکل می تواند راه حل مناسبی باشد؟
واقعیت این است که یافتن ریشه های چنین مسائلی به قدری اهمیت دارد که متخصصان تغذیه آن را یک پدیده جهانی دانسته اند، پدیده ای که به بی رحمانه ترین شکل ممکن تمامی کودکان را مورد هجوم قرار داده است. در این بین خانواده به عنوان کلیدی ترین و مؤثرترین عامل در علاقمند کردن کودکان به عادتهای غذایی صحیح و ترجیح غذای بهداشتی بر غیر آن محسوب می شود.
کارشناسان تغذیه معتقدند: کودکان اصولاً یاد می گیرند رژیم غذایی را انتخاب کنند که از پیش با آن انس گرفته اند که این مسأله به نقطه ابتدایی وجود آنها، یعنی زمانی که یک جنین بوده اند باز می گردد.
تحقیقی بر روی دو کودک ۶ ساله چنین نتیجه ای را ثابت کرد.
گفته می شد ما در یکی از این دو کودک در دوران بارداری مقادیر زیادی هویج مصرف می کرده در حالی که مادر کودک دوم از این کار امتناع ورزیده است.
پس از تولد و برای نخستین بار در طول عمر این دوکودک در یکی از وعده های غذایی به آنان هویج داده شد که در پایان یکی از کودکان تنفر خود را از این ماده غذایی به وضوح نشان داد، در حالی که دیگری این ماده غذایی را به طور کامل مصرف کرد.
براحتی و بر اساس اصل گفته شده می توان گفت، کودک اول کسی بوده که مادرش در طول بارداری هویج مصرف نکرده است حال آنکه نفر دوم بخاطر تغذیه صحیح مادر با مواد غذایی بهداشتی در طول بارداری این ماده غذایی را با لذت می خورد و هیچ گونه علامتی مبنی بر تنفر یا اکراه در او دیده نمی شد.
کارشناسان این مسأله را نتیجه طبیعی بازگشت کودک به طعم هویج می دانند، لذا ملاحظه می شود که مواد غذایی سالم مورد مصرف مادر در دوره بارداری کودک را به ترجیح غذای بهداشتی عادت می دهد.
در واقع چنین اتفاقی کاملاً ناخودآگاه صورت می گیرد، یعنی کودک ناخودآگاه غذاهای سالم و بهداشتی را بر غیر آن ترجیح می دهد
بسیاری از مادران با سهل انگاری و توجیه سعی می کنند، غذاهای آماده و یا غذاهایی که به سرعت حاضر می شوند را تهیه و به گمان خود در وقت صرفه جویی کنند، در حالی که از این مسأله غفلت کرده اند که با این کار علاوه بر اینکه امکان گردهمایی اعضای خانواده را در ساعت مشخصی از روز و صرف غذای سالم و بهداشتی از آنان سلب کرده اند، بلکه کودکان خود را به این مسأله عادت می دهند که آنچه از طریق پیامهای بازرگانی تبلیغ می شود، بهترین است.
مؤسسه پزشکی مشاوره ای IOM آمریکا به تازگی گزارشی درمورد دلایل بروز بدغذایی در کودکان منتشر کرده است که در آن به طور جدی به دلایل این مسأله پرداخته است.
دراین گزارش بر اهمیت رابطه بین عادتهای بدغذایی کودکان و آنچه از طریق پیامهای بازرگانی تلویزیونی، مجلات و یا حتی تابلوهایی که در بزرگراهها نصب می شود، تأکید شده و گفته شده که این تبلیغات تأثیر قوی بر انتخاب نوع غذا از سوی کودکان دارد.
نتیجه امر این گونه می شود که کودک با اصرار فراوان از خانواده می خواهد تا غذایی تهیه کنند که او آن را در این تبلیغات دیده است. البته این اصرار فقط تا زمانی به طول می انجامد که ماده غذایی جدیدی توجه او را جلب نکرده باشد! زیرا به محض تبلیغ جدید، خواسته جدیدی جای آن را می گیرد.
در مقدمه گزارش مؤسسه IOM آمده است: در سال گذشته میلادی کارخانجات صنایع غذایی جهان ۱۰ میلیارد دلار برای مجلات تبلیغاتی و بازاریابی صرف کردند که اولویت اول آنها کودکان بودند.
بر اساس گزارشهای پزشکی مواد تبلیغ شده یا دارای حداقل ارزش غذایی بوده اند ویا فاقد آن.
از این دست مواد غذایی به نوشابه های گازدار و غذاهای فوری (fast food) می توان اشاره کرد.
این گزارش به یک واقعیت دیگر هم اشاره می کند و آن اینکه جذب و تشویق افراد جامعه به سمت خرید نوعی خاص از موادغذایی بر اساس راهکارهای فکری معینی صورت می گیرد. مثلاً بسیاری از شرکتها با استفاده از تصاویر شخصیتهای کارتونی محبوب کودکان بر روی بسته مواد غذایی فروش محصولات خود را دو چندان می کنند.
تهیه کنندگان این گزارش، صنایع غذایی این چنینی را زیاد سرزنش نمی کنند، زیرا معتقدند در بازار اقتصادی حال حاضر که مملو از رقابت و طمع ورزی برای دستیابی سود بیشتر و سریعتر است نمی توان توقع داشت که این شرکتها به صورت داوطلبانه و خودجوش به اصول بهداشتی و انسانی پایبند باشند.
اما گزارش مذکور به کلیه مؤسسات سازمانها و ادارات مرتبط با کودکان نظیر مدارس و... هشدار می دهد در امر جایگزینی غذاهای فاقد ارزش غذایی با مواد مفید، غنی و بهداشتی برای کودکان با یکدیگر مشارکت داشته باشند.یکی از راه حلهای ارائه شده این است که مؤسسات فوق از طریق مناقصه به تبلیغ محصولات شرکتهایی بپردازند که در راستای تولید مواد غذایی سالم و بهداشتی گام برمی دارند.
دیگر اینکه مؤسسات مرتبط با کودکان می توانند از طریق ارائه تسهیلات به افرادی که به کاشت مواد غذایی بهداشتی و مفید مثلاً سبزیجات و میوه در فضای بیرونی منازل خود اقدام می کنند علاقمندی کودکان و جلب توجه آنان به سوی اهمیت مصرف مواد غذایی را افزایش دهند.
گزارش مذکور همچنین به اهمیت و پایبندی مدارس ایالات متحده به پیروی از قوانین محکم در خصوص آنچه در این اماکن به دانش آموزان فروخته می شود، اشاره و اضافه می کند: به این دانش آموزان اجازه داده می شود در زمان حضور در مدرسه فقط از تولیدات غذایی بهداشتی استفاده کنند.
اضافه می شود، وزیر آموزش وپرورش انگلیس نیز چند ماه گذشته دستوری مبنی بر رعایت اصول بهداشتی در مواد غذایی مورد استفاده دانش آموزان صادر کرد و تأکید کرد با آغاز سال تحصیلی جدید در این کشور ارائه مواد غذایی غیر بهداشتی در مدارس ممنوع خواهد بود.
● نسخه زندگی سالم ؛ چگونه می توانید سلامتی تان را حفظ کنید؟
آیا کارهایی که ما انجام می دهیم واقعاً بر سلامتی مان تأثیر می گذارد؟ پاسخ این است: بله بسیار زیاد. تمام دلایل اصلی مرگ و میرها، ابتلا به سرطانها، بیماریهای قلبی، سکته مغزی، بیماریها و آسیبهای ریوی با اقدامات خودمان قابل پیشگیری است.
● از سیگار و دخانیات بپرهیزید
مصرف دخانیات از خطرناکترین کارهایی است که می توانید انجام دهید. آمارها نشان می دهد که از هر ۶ مورد مرگ در ایالات متحده یک مورد به دلیل کشیدن سیگار است. همچنین تعداد زیادی از بیماریهای قابل پیشگیری بیش از هر عامل دیگری به دلیل مصرف دخانیات بروز می کنند.
● از مصرف نوشیدنی های الکلی خودداری کنید
مصرف الکل و محصولات زیر مجموعه آن به کبد آسیب می رساند و منجر به بروز برخی سرطانها از جمله سرطان حلق و کبد می شود. مصرف الکل همچنین باعث مرگ و میر ناشی از تصادفات اتومبیلها، قتلها و خودکشی ها می شود.
● تغذیه صحیح داشته باشید
دستورالعمل های زیر نکاتی مهم درباره سلامت در تغذیه ارایه می کند .
امراض قلبی، برخی سرطانها، سکته مغزی، دیابت و آسیب به سرخرگها می تواند مربوط به نوع تغذیه ما باشد. فیبر خوراکی، میوه ها و سبزیجات می توانند در کاهش خطر ابتلا به برخی از انواع سرطانها تأثیر داشته باشند. کلسیم نیز به ساخته شدن استخوانهای قوی و محکم کمک می کند.
● چه بخوریم؟
۲ تا ۴ نوبت در روز از میوه ها و ۳ تا ۵ نوبت در روز از سبزیجات استفاده کنید. روزانه ۳ تا ۱۱ نوبت نان، غلات، برنج و ماکارونی به طور متنوع مصرف کنید. همچنین در روز ۲ تا ۳ نوبت از شیر، ماست و پنیر کم چرب یا بدون چربی استفاده کنید. مصرف ۲ تا ۳ نوبت گوشت چهارپایان، گوشت طیور، ماهی، دانه های خشک و سفیده تخم مرغ یا خشکبار به غذاهای روزانه تان بیفزایید. توجه داشته باشید که مقادیر زیاد فیبر در تمام نانهای تهیه شده از گندم کامل، غلات، میوه ها و سبزیجات یافت می شود.
● چه نخوریم؟
از مصرف چربی های اشباع شده خودداری کنید. چربی های اشباع شده عبارت از چربی های حیوانی، چربی های موجود در سبزیهای هیدروژنه شده و چربی های عمومی مانند دانه کاکائو و روغن نخل هستند. یک رژیم غذایی حاوی چربی بالا خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، سرطان سینه و روده بزرگ و بیماری کیسه صفرا را افزایش می دهد.
● از مصرف سدیم نیز خودداری کنید
سدیم در نمک و برخی از غذاها یافت می شود که در برخی افراد باعث افزایش فشار خون می شود. از این رو غذا را با نمک طبخ نکنید، از مصرف غذاهای آماده که حاوی کلسیم بالا است بپرهیزید و نمک را از تغذیه تان جدا کنید.
● منظور از هر وعده چه مقدار است؟
هر نوبت میوه شامل یک عدد میوه متوسط و تازه، یک دوم فنجان میوه خرد شده یا کنسروی، سه چهارم فنجان آب میوه و یک چهارم فنجان میوه خشک شده است.
در مورد مصرف سبزیجات هر وعده عبارت از یک فنجان سبزیجات خام و برگ پهن، یک دوم فنجان از سایر سبزیجات اعم از خام و پخته و سه چهارم فنجان آب سبزیجات.
برای غلات بهترین مقدار یک قاچ از بریده و یا لقمه کوچک نان، یک دوم نان گرد به اندازه کیک یزدی، یک اونس حبوبات سرد، یک دوم فنجان حبوبات، برنج و یا ماکارونی پخته و بالاخره ۳ تا ۴ بیسکویت شور بزرگ و یا ۲ عدد کوچک است.
از فرآورده های لبنی هر نوبت شامل یک فنجان شیر یا ماست، یک و نیم اونس پنیر طبیعی و ۲ اونس پنیر پرورده است و بالاخره از مواد غذایی پروتئینی بهترین مقدار برای هر وعده عبارت از ۲ تا ۳ اونس گوشت لخم پخته یا گوشت مرغ یا ماهی، یک دوم فنجان دانه های خشک پخته، یک عدد سفیده تخم مرغ یا ۲ قاشق چای خوری کره بادام زمینی برابر با یک اونس گوشت است.
● اگر اضافه وزن دارید، وزنتان را کاهش دهید
بسیاری از مردم دچار اضافه وزن هستند. وزن بسیار زیاد خطر ابتلا به فشار خون بالا، بالا رفتن سطح کلسترول، ابتلا به دیابت، بیماری قلبی، سکته مغزی برخی از انواع سرطانها، کیسه صفرا و آرتروز در مفاصل تحمل کننده وزن بدن مانند ستون فقرات، لگن ها و زانو ها را افزایش می دهد. یک رژیم غذایی حاوی فیبر خوراکی زیاد و چربی اندک و به همراه ورزش منظم می تواند به شما کمک کند که به تدریج وزنتان را کاهش دهید و متناسب نگه دارید.
● ورزش کردن
ورزش کردن می تواند از ابتلا به بیماریهای قلبی، فشار خون بالا، دیابت، پوکی استخوان، افسردگی و احتمالاً سرطان روده بزرگ، سکته مغزی و آسیب کمر جلوگیری کند. به علاوه اگر به طور منظم ورزش کنید احساس بهتری خواهید داشت و می توانید وزنتان را در کنترل داشته باشید. سعی کنید که ۴ تا ۶ نوبت در هفته به مدت ۳۰ تا ۶۰ دقیقه ورزش کنید اما در عین حال هر اندازه که می توانید بهتر از این است که اصلاً ورزش نکنید.
● حمام آفتاب نگیرید
قرار گرفتن در معرض نور خورشید از عوامل ابتلا به سرطان پوست است که امروزه شایعترین نوع سرطان به شمار می رود. بنابراین بهتر است که یا در برابر آفتاب قرار نگیرید و یا در صورت ضرورت از پوشش و کلاه محافظ استفاده کنید. استفاده از کرمهای ضد آفتاب می تواند در این زمینه به شما کمک کند.
● فشار خون خود را کنترل کنید
بالا رفتن فشار خون احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی، سکته مغزی و بیماریهای کلیوی را کاهش می دهد. برای کنترل این فاکتور وزنتان را کاهش دهید، ورزش کنید، مصرف سدیم را کاهش دهید، از مصرف الکل خودداری کنید، سیگار نکشید و در صورت تجویز دکتر، دارو مصرف کنید.
● واکسن هایتان را به موقع تزریق کنید
افراد بزرگسال باید هر ۱۰ سال یکبار تزریق واکسن کزاز - دیفتری را تمدید کنند. همچنین افراد ۵۰ سال به بالا و افرادی که در معرض ابتلا به آنفلوانزا هستند باید واکسن این بیماری را تزریق کنند اگر به واکسن های دیگری نیز نیازمند هستید با پزشک تان مشورت کنید.
● معاینه کلی بدن به طور سالانه ضروری است
در این مورد به جای انجام تمام آزمایشات بهتر است هر فردی با توجه به شرایط فیزیکی خود آزمایشات لازم و مناسب را انجام دهد. در این باره می توانید با پزشک خانوادگی خود مشورت کنید.

مترجم: فرزانه غلامی- منبع: اینترنت

منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان