آماده‌باش تابستانی برای بهداشت مواد غذایی

با گرم شدن هوا در فصل تابستان، بیماری‌هایی شایع می ‌شوند که اکثر آنها در اثر مصرف خوراکی ها و آشامیدنی هایی به وجود می آیند که در اثر گرمای هوا آلوده می شوند.
به همین دلیل، دکتر کامران باقری لنکرانی، وزیر بهداشت، طی بخشنامه‌ای از دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سراسر کشور خواسته است، با توجه به وضعیت شاخص‌های بهداشتی و اجتماعی و همچنین معضل خشکسالی و گرمای زودرس در سال‌جاری، نظارت بیشتری بر کنترل بیماری‌های مرتبط با آب و غذا داشته ‌باشند و طرح تشدید کنترل و نظارت بهداشتی در مراکز تهیه و توزیع و عرضه مواد غذایی و اماکن عمومی را به مورد اجرا بگذارند.
در زمینه بهداشت مواد غذایی نیز نظارت بر عرضه آبمیوه و بستنی سنتی و نمونه‌برداری مستمر از محصولات تولیدی، همچنین جلوگیری از عرضه نامناسب مواد غذایی از جمله فرآورده‌های لبنی سنتی به ویژه پنیر سنتی و نیز جلوگیری از عرضه سبزی خام غیرسالم‌سازی‌ شده در کنار سرو غذا در رستوران‌ها مورد تأکید واقع شده است.
● فصل عفونت‌های روده‌ای
بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، بیماری‌های ناشی از غذا، بیماری‌هایی هستند که ماهیت عفونی یا سمی دارند و عامل آن از راه غذای مصرفی وارد بدن می‌ شود و هر فردی در معرض ابتلا به چنین بیماری‌هایی قرار دارد.
به‌عنوان مثال، عفونت‌های روده‌ای و اسهال یکی از مهم ترین علت های بستری شدن و حتی مرگ و میر کودکان در فصل تابستان است و مهم ترین دلیل بروز این نوع از بیماری‌ها در فصل گرما، عدم ‌رعایت موارد بهداشتی نظیر مصرف آب یا غذای آلوده به‌خصوص میوه‌ها و سبزیجات ضدعفونی نشده است که به مسمومیت غذایی منجر می‌ شود.
دکتر صفیه عشوری مقدم، کارشناس و مسئول آموزش اورژانس، با تأکید بر اینکه در تابستان باید از محصولات پاستوریزه و دارای پروانه ساخت استفاده شود، می‌گوید: "مواد غذایی عرضه شده توسط دوره گردها نظیر آبمیوه، آب زرشک و خاکشیر فاقد هرگونه تأییدیه بوده و عامل مهمی برای انتقال مسمومیت‌ها در فصل گرما به شمار می ‌روند.
رعایت بهداشت فردی هم در اماکن صنفی و محل تهیه و توزیع مواد غذایی و هم در منازل نقش زیادی در پیشگیری از مسمومیت‌های غذایی دارد. به ‌عنوان مثال، بریدگی دست و بروز عفونت از عوامل عمده انتقال مسمومیت غذایی در فصل تابستان است که با عنوان «مسمومیت غذایی استافیلوکوکی» شناخته می ‌شود؛ بنابراین استفاده از دستکش برای کارگران اغذیه فروشی الزامی است."
مریم یوسفی، کارشناس تغذیه و رژیم درمانی نیز با اشاره به لزوم توجه به بهداشت مواد غذایی در فصل تابستان می ‌گوید: "از آنجا که زیاد شدن باکتری‌ها در محیط گرم و در غذاهایی با رطوبت بالا، مثل غذاهای نشاسته‌ای یا غذاهای حاوی تخم‌مرغ، با سرعت بالا انجام می ‌گیرد، توجه به سلامت مواد غذایی از زمان خرید تا پخت آن، برای جلوگیری از بروز هرگونه مسمومیت و عفونت روده‌ای بسیار ضروری است.
به ‌دلیل گرم بودن دمای هوای اتاق در روزهای تابستانی، لازم است باقیمانده ی غذاهای پخته شده را بعد از مصرف، اگر قصد استفاده زود هنگام دارید در یخچال و برای استفاده بلندمدت‌تر در فریزر نگهداری کنید و به‌ خاطر داشته باشید که در زمان مصرف مجدد، مواد غذایی کاملا حرارت ببینند."
● نوشیدنی‌های خطرناک
نکته دیگری که اکثر متخصصان بهداشت مواد غذایی بر آن تأکید دارند، توجه به نوشیدنی‌های رنگی یخی است که با عنوان "یخ در بهشت" به فروش می ‌رسند، چرا که این نوشیدنی‌ها اغلب حاوی رنگ‌های شیمیایی بوده و در شرایط غیربهداشتی تهیه می ‌شوند.
به توصیه این کارشناسان، بهتر است برای رفع تشنگی، اول از آب سالم و گوارا و در مراحل بعدی از آبمیوه‌های بهداشتی که تاریخ مصرف مشخصی دارند، استفاده شود.
از سوی دیگر، شیوع بیماری‌هایی از قبیل وبا و حصبه از طریق سبزی‌ها و میوه‌های آلوده ای که به شکل مناسب شسته نمی‌ شوند، در فصل‌ تابستان، بیشتر است. از این ‌رو اولین توصیه این است که میوه و سبزی را که خریداری می ‌کنید، قبل از قراردادن در یخچال به خوبی بشویید تا مانع از انتقال این میکروب‌ها به داخل یخچال و سایر مواد غذایی شوید.
دکترعشوری مقدم، با اشاره به لزوم پیشگیری از بیماری‌هایی نظیر حصبه، می‌ گوید:" آب‌های آلوده غالباً در رستوران‌های بین راهی، روستاها و مناطق فاقد دسترسی به آب لوله کشی مورد استفاده قرار می‌ گیرد که عاملی برای انتقال بیماری‌هایی نظیر حصبه است.
مبتلایان به حصبه بعد از معالجه نیز برای سالیان متمادی عامل انتقال این بیماری هستند. عامل حصبه از طریق مدفوع از بیمار دفع می ‌شود و چنانچه مدفوع این افراد به درون رودخانه‌ راه یابد و از آب رودخانه برای شست و شوی میوه و سبزی استفاده شود، سایر افراد در معرض ابتلای به این بیماری قرار می‌ گیرند."
این در حالی است که در سال‌های اخیر در فصل تابستان، کشورهایی نظیر آمریکا هم با اپیدمی آلودگی‌هایی نظیر سالمونلا(عامل مولد حصبه) درگیر بوده‌اند، تا جایی که در روزهای گذشته، خبر اول بسیاری از خبرگزاری‌های خارجی در حوزه سلامت، به شیوع حصبه، از طریق آلودگی گوجه‌فرنگی‌های مورد استفاده در رستوران‌های آمریکایی به انگل سالمونلا، اختصاص داشت.
در پی شیوع آلودگی با سالمونلا، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به مصرف‌کنندگان محصولات غذایی تازه در فصل تابستان هشدار داده است تا مراقب بیماری‌هایی که منشاء غذایی دارند، باشند.
● توصیه‌های تابستانی مقامات بهداشتی
▪ سعی کنید مواد غذایی را که خریداری می ‌کنید، تازه، بدون گندیدگی و لهیدگی باشد.
▪ قبل از مصرف، آنها را کاملاً شست‌وشو دهید و اگر احتیاج به نگهداری در دمای یخچال دارند، مطمئن شوید که در سرما نگهداری شده‌اند.
▪ نسبت به ضدعفونی دست‌ها و سطوحی که با مواد غذایی در تماس هستند، دقت لازم را به کار ببرید.

دانیال تارمست

منبع : علوم ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پرند