جنبش ضدبرده‌داری و فمینیسم

جنبش الغای برده‌داری نیز مانند سوسیالیسم در بیداری فمینیستی زنان در قرن نوزدهم موثر بود. هم در بریتانیا و هم در ایالات متحده، تبعیض‌هایی كه زنان تجربه می‌كردند، آنها را به سازماندهی تشكیلاتی مختص زنان سوق داد. در بریتانیا در سال ۱۸۲۵، زنان بریتانیایی اولین جامعهء ضدبرده‌داری ویژه زنان را تشكیل دادند; زنان سیاهپوست در ماساچوست و نیویورك نیز به اقدام مشابهی در سال ۱۸۳۲ دست زدند. گروه‌های زنان مثل قارچ در ایالات متحده سبز می‌شدند. در سال ۱۸۳۷ رییس كنوانسیون ملی ضدبرده‌داری زنان آمریكا در بخشنامه‌ای كه به تمام گروه‌های عضو فرستاد، توصیه كرد كه زنان هر آنچه وجدان‌شان و نه شوهران‌شان، به آن‌ها می‌گوید، انجام دهند.
موضعی محكم‌تر از این را از دو خواهر از یك خانوادهء صاحب برده، ثروتمند و متشخص می‌بینیم. سارا ۱۸۳۷۷۱۷۹۲۲) و آنجلینا ۱۸۷۹۹۱۸۰۵۵) گریمكه هر دو از سنین كودكی برده‌داری را از لحاظ اخلاقی عملی شنیع می‌پنداشتند; سارا، با سرپیچی از قانون، شب‌ها پنهانی به خدمتكار سیاهپوست خود خواندن یاد می‌داد. او همچنین بی‌عدالتی جامعهء پدرسالار را كه عشق او به آموختن را خفه می‌كرد، اما برادرانش را در این كار مورد تشویق قرار می‌داد، حس می‌كرد. او مدتی توانست بی‌قراری‌هایش را در تنها مفر مورد قبول برای زنان، یعنی مذهب، فرونشاند. او به فرقهء كواكر پیوست و به دنبال «دعوت الهی» رهسپار فیلادلفیا در شمال شد و در محافل مذهبی به زندگی همراه با انكار نفس و كناره‌گیری از دنیا مشغول شد. آنجلینا، كوچك‌ترین و دردانه‌ترین بچهء خانواده، اعتمادبه‌نفس بیش‌تری از سارا داشت; بعد از تلاش‌های بنیادستیزانه‌ای كه برای اصلاح خانواده و دوستانش كرد، خانه را ترك كرد تا به خواهرش بپیوندد و با این كار، در ملاعام موضع خود در ضدیت با برده‌داری را اعلام كرد.
در شمال، دو خواهر به تدریج به بحث‌های فزاینده پیرامون برده‌داری جلب شدند. آنجلینا بعد از تردیدهای فراوان نامه‌ای در حمایت از آرمان ضدیت با برده‌د‌اری نوشت كه در یك روزنامهء ضدبرده‌داری چاپ شد و بلافاصله برای او شهرت آورد. خواهران گریمكه به سخنرانی برای شنوندگان زن دعوت شدند و اولین و تنها زنان در میان ۴۰ نمایندهء تعلیم دیدهء جنبش ضدیت با برده‌داری بودند. سخنان عامه‌پسند آن‌ها چنان طرفدار پیدا كرده بود كه آنها به كلیساها و سالن‌های اجتماعات نیز برای همراه شدن با شنوندگان خود می‌رفتند. این گردهمایی‌ها برای دعوت مردان علاقه‌مند، به روی هر دو جنس باز بود.
این پشت پازدن‌ها به عرف، كاملا بی‌سابقه نبود و مسلم است كه بدون پاسخ و چالش هم نماند. در دههء ۱۸۲۰ الیزابت چندلر در راه آرمان مبارزه با برده‌داری قلم زده بود، اما شهامت امضای نوشته‌هایش را نیافته بود. هنگامی‌كه آنجلینا برای زنان محلهء خودش در جنوب نامه‌ای نوشت و از آن‌ها خواست كه خویشاوندان مرد خود را علیه برده‌داری تحریك كنند، مقامات شهر نامه را در ملاعام سوزاندند و بازگشت او را به خانه ممنوع كردند، اما بزرگ‌ترین جنجال بر سر موضوع سخن گفتن زنان در ملاعام برپا شد. ماریا استوارت، دست كم تا حدی به خاطر مخالفت‌هایی كه با او صورت گرفت، ناچار به پایان دادن سخنرانی‌هایش شد. حتی بعد از تلاش‌های پیشگامانی چون استوارت و خواهران گریمكه، ابی كلی كه در ضدیت با برده‌داری به دنبال خواهران گریمكه به جنبش پیوسته بود، «هیولا» توصیف شد. آزارها و فشارهایی كه كلی متحمل شد، سبب شد كه كارگران همكار او به او لقب «ژاندارك ما» بدهند. در عوض، كاترین بیچر، یك رفتار نمونهء زنانه از خود نشان داد، به این ترتیب كه برادرش را واداشت به جای او سخنرانی‌اش را بخواند، در حالی كه خودش كنار او روی صحن نشسته بود.
ماریا وستون چپمن در شعری به طنز این مجادله‌ها را توصیف كرده است:
متحیریم و همه چیز به خطا می‌رود
زنان از «قلمروی خویش» خیز برداشته‌اند
و به جای ستارگانی ثابت، به ستارگانی دنباله‌دار بدل شده‌اند
به سوی ما شلیك می‌شوند
و در جهان گوش می‌پراكنند
تصمیم گرفته‌اند كه خود سخن بگویند
زبان و قلم به دست گرفته‌اند
از سكوها بالا رفته‌اند;
وای خدا مرگم بدهد-! با مردها مشغول صحبت شده‌اند!
طرفداران الغای برده‌داری، اعم از سیاه و سفید، برده‌های سیاه را خواهران خود خطاب می‌كردند. در سال ۱۸۲۶ در انگلستان، «انجمن دوست بانوان سیاهپوست» كه زنان سفیدپوست آن را اداره می‌كردند، از شمایل یك برده استفاده كرد كه زانو زده و این شعار را بر لب داشت: «آیا من زن و خواهر نیستم؟» اما همهء زنان سفیدپوست طرفدار الغای برده‌داری، در عمل، هنگام كار یا نشست و برخاست با سیاهپوستان، ظرفیت نگه داشتن احساس خواهری تا به آن حد را نداشتند. زنانی كه در انجمن بین‌نژادی «زنان ضدبرده‌داری فیلادلفیا» حضور داشتند، مانند لوكرشیا مات، شارلوت فورتن، گریس و سارا داگلاس، موضعی قاطع در مقابل نژادپرستی گرفتند، اما گروه‌های ضدبرده‌داری در نیویورك و ماساچوست از عضویت سیاهپوستان خودداری كردند. آن‌ها نسبت به این سخن آنجلینا گریمكه در سال ۱۸۳۷ بی‌اعتنا شدند كه گفته بود: «هر زن باید وظیفهء خودش بداند كه از این احساس شوم (تبعیض نژادی) خود را رها كند.» گریمكه این سخنان را در اولین اجلاس «كنگرهء ضدبرده‌داری زنان آمریكا» ایراد كرده بود. این كنگره، موضعی قاطع نسبت به تبعیض نژادی اتخاذ كرد و سال بعد از آن نیز، باوجود ارعاب‌ها و خشونت‌های عوام، تعهد نسبت به روابط بیش‌تر میان نژادها را تكرار كرد. زنان سیاهپوست، حتی هنگامی‌كه اجازهء پیوستن به سازمان‌های ضدبرده‌داری متعلق به زنان سفیدپوست را می‌یافتند، غالبا مورد تبعیض قرار می‌گرفتند و از مردان سیاه معمولا بیش‌تر از زنان سیاه استقبال می‌شد.
مردان سیاه معمولا نسبت به سخن گفتن زنان در ملاعام و درخواست آنان برای حضور برابر در سازمان‌های ضدبرده‌داری مخالفتی نشان نمی‌دادند. بسیاری از مردان سیاه به زنان سیاه در فعالیت‌های‌شان دلگرمی ‌می‌دادند و آن را شیوهء خوبی در جهت ابطال پنداشت‌های سفیدپوست‌ها بر رام بودن و پست تر بودن ذهنی سیاهان، به عنوان ویژگی‌های نژادی آنان، می‌دانستند. «انجمن اصلاح اخلاقی آمریكا» كه تمام اعضای آن سیاهپوست بودند، در سال ۱۸۳۹ از ورود زنان به عنوان اعضای كامل استقبال و اعلام كرد: «هر آنچه از لحاظ اخلاقی برای مردان صحیح است، برای زنان نیز صحیح است.» با این حال، همزمان با وجود زنان در عرصهء اجتماعی، آن دسته از سیاهانی را كه شأن و اعتبارشان به اختیار ایدئولوژی جدایی عرصه‌های (عمومی ‌و خصوصی) وابسته بود، مورد تهدید قرار می‌داد. زنان سیاهپوست طرفدار الغای برده‌داری باید رضایت كسانی را كه از آن‌ها هم توقع رفتارهای متشخص و خانمانه و هم توقع فعالیت خستگی‌ناپذیر برای نجات‌نژادشان را داشتند، جلب می‌كردند. ویلیام لیولد گاریسون، یكی از طرفداران مشهور الغای برده‌داری در سال ۱۸۳۲ به سارا داگلاس نوشت: «امید من در ارتقای نژاد شما عمدتا به شما و سایر افراد همجنس شماست.»
مسالهء مشاركت زنان بعدا در میان سفیدپوستان طرفدار الغای برده‌داری، مناقشات بیش‌تری برانگیخت و در سال ۱۸۴۰ جنبش را در هم شكست.

ترجمه: پروانه عسگری
منبع:
Legates ، Marlene; In Their Time ، A History of Feminism in Western Society; London ، Routledge ، ۲۰۰۱

منبع : روزنامه سرمایه