نقش بی‌سابقه اینترنت در انتخابات فرانسه

سیاستمداران فرانسوی درس تلخ خود را در زمینه بی اعتنایی به اینترنت در انتخابات دو سال پیش آموختند. در حالی که بخش عمده احزاب و محافل سیاسی کشور از طریق رسانه های کلاسیک مردم را به دادن رای آری به قانون اساسی اروپا دعوت می کردند، مخالفان برای تبلیغ مواضع خود و متقاعد کردن مردم به دادن رای منفی، اینترنت را به خدمت گرفته بودند.
در رقابت با وبلاگ هایی که در آنها بحث های داغ و پرشوری جریان داشت، سایت های احزاب که صرفا به ارائه اطلاعاتی خشک و بی روح مشغول بودند، شانس چندانی نداشتند. خطای دیگر سیاستمداران این بود که نیاز شهروندان به رابطه فعال و دو جانبه را دستکم گرفتند. ولی مخالفان این نیاز را درک کردند و اینترنت را در خدمت پاسخگویی به این نیاز قرار دادند و به اینگونه توانستند افکار عمومی را به سود خود هدایت و مدیریت کنند.
● درس تلخی که موجب چرخش شد
درس کابوس گونه همه پرسی ۲۹ می ۲۰۰۵ برای سیاستمداران فرانسه چنان تلخ و تکان دهنده بود که نامزدان انتخاباتی ریاست جمهوری اکنون ماه هاست رسانه های الکترونیک را قویا به سود کارزارهای تبلیغی و تماس گیری با مردم به خدمت گرفته اند.
آنها به حضور خود در اینترنت همچون محملی برای تماس و ارتباط مداوم با مردم می نگرند. اگر کسی برای یک بار هم که شده سری به سایت های نیکولا سارکوزی، سگولن رویال و یا نامزد کم سروصدایی مانند فرانس بایرو زده باشد فورا دریافته که برای مثال، سایت آنگلامرکل، صدراعظم آلمان، در قیاس با آنها به کتاب درسی سال های دهه پنجاه شبیه است که اشتباها در قفسه کتاب های طنز و کمیک برخورده است.
سایت های نامزدان انتخابات ریاست جمهوری فرانسه شکل و شمایلی رنگین، پویا و جذاب دارند. شمار متعددی ویدئو، لینک و بلاگ اجزای آنها را تشکیل می دهند و بیننده را به تماشا و سیر و سیاحت در خود وسوسه می کنند. این سایت ها بیش از هر چیز بر شخصیت و چهره نامزدان تاکید دارند و کمتر به احزاب حامی آنها ارجاع می دهند. البته در قیاس با سایت سیاستمداران آمریکایی هنوز هم سایت های فرانسوی آماتور جلوه می کنند. با این همه، نمی توان با سخن یکی از نامزدان انتخابات ریاست جمهوری مخالف بود که گفت؛ حالا دیگر بدون وبلاگ پیروزی در یک انتخابات غیرممکن است.
سازمان ها و احزاب سیاسی فرانسه نیز بیش از پیش متوجه اهمیت اینترنت شده اند. حزب حاکم مجمع برای جمهوری نیمی از بودجه تبلیغاتی خود را صرف حضور در اینترنت کرده است. این در حالی است که حزب برادر آن در آلمان، یعنی حزب دموکرات مسیحی تنها یک درصد بودجه تبلیغاتی خود را در این راه هزینه می کند. شاخه های مجمع برای جمهوری در مناطق و شهرهای مختلف پلاکات ها و تراکت های مورد نیاز خود را از اینترنت می گیرند و تکثیر می کنند.
● کاربران حساس و علاقه مند
پاداش این رویکرد به اینترنت را در استقبال سپاسگزارانه شهروندان فرانسوی به تبلیغات و مواضع نامزدان می توان مشاهده کرد، مسئله ای که با توجه به استفاده وسیع فرانسوی ها از اینترنت چندان هم نباید مایه شگفتی باشد. قبل از آنکه بسیاری از آلمانی ها بدانند که کامپیوتر در خانه چه سود و فایده ای دارد، فرانسوی ها بلیت کنسرت خود را در اینترنت می خریدند، شماره تلفن مورد نیاز را در آن جا می یافتند و برای کسب اطلاع از ساعت حرکت قطار نیز، به جای دفترچه و تابلو و تلفن به سایت راه آهن رجوع می کردند.
فرانسوی ها که از قبل هم به علاقه به بحث و جدل شهره بوده اند اکنون نیز فعال ترین کاربران اینترنت در اروپا هستند. هر شهروند فرانسوی در طول هفته به طور متوسط ۱۳ ساعت مشغول سیر و سیاحت در اینترنت است. نزدیک به سه میلیون وبلاگ نویس فرانسوی نیز در زمره فعال ترین وبلاگ نویسان دنیا به شمار می آیند. دسترسی سریع به انشعاب اینترنت، سرعت بالا و هزینه های پایین آن و نیز، حجم بالای داده هایی که در اندک زمانی قابل دانلود است همه و همه بر میزان استفاده راحت و سودمند از اینترنت و استقبال از آن افزوده اند. کسی هم که قادر به تامین هزینه خرید کامپیوتر و استفاده از سرعت های بالای اینترنت نباشد، می تواند روی کمک دولت حساب کند.
سیاستمداران فرانسوی در کارزار انتخاباتی اخیر با مخاطبانی حساس و علاقه مند مواجه شده و تا حد ممکن کوشیدند به این حساسیت و علاقه پاسخ درخور بدهند. با این همه، کمتر سیاستمداری به اندازه خانم سگولن رویال اهمیت و وزن اینترنت در رقابت های انتخاباتی را جدی گرفته است. مردم شناسی همچون مارک آبل رویکرد رویال در تماس مستقیم با کاربران اینترنت و مشارکت دادن آنها در تنظیم برنامه انتخاباتی خود از طریق وبلاگ ها و چت ها را نشانه درک درست و عمیق نامزد سوسیالیست ها از ضربان و ضرورت های یک جامعه مبتنی بر فردیت می داند. آبل از همین حالا استراتژی خاص خانم رویال در تماس با رای دهندگان را مکتب رویالیسم نام نهاده است.
برتراند لگندر مفسر لوموند و مسوول سابق سایت اینترنتی این نشریه نیز بر آن است که کارزار انتخاباتی خانم رویال بدون اینترنت چیز دیگری می بود. به گفته وی، در حالی که رقیبان خانم رویال شبکه اینترنت را کماکان ابزار ساده ارتباطات و وسیله برای اطلاع از پژواک فعالیت های تبلیغی خود تلقی می کنند، سوسیالیست ها مراکز عصبی و حساس این شبکه را در اختیار گرفته و ابزار کلاسیک اینترنت، مانند تماس مستقیم با رای دهندگان را در خدمت شکل دهی دمکراتیک افکار عمومی قرار داده و به این ترتیب تاج و تخت رسانه های قدرتمند متعارف و روزنامه نگاران همه چیز دان را تا حدود زیادی به لرزه درآورده اند. روش سوسیالیست ها در تنظیم و تدوین برنامه انتخاباتی خود، به گفته مفسر لوموند، به تدوین دموکراتیک دائره المعارف ویکیپدیا می ماند و به ویژه استفاده آنها از مدل هیپرتکست در جست وجوی اینترنتی نیز، تلاشی قابل اعتناست.
لگندر می افزاید؛ سوسیالیست ها دریافته اند که انسان مدرن عضوی از شبکه هایی متنوع و متفاوت همچون خانواده، همکاران، انجمن های اوقات فراغت و... است و از این رهگذر تماس ها و تاثیر و تاثراتی چندگانه دارد.
● تیغ دو لبه
البته مزیت های اینترنت همزمان می توانند مضرات آن هم باشند. آنجایی که هر کسی می تواند فورومی راه بیندازد امکان رواج عوام فریبی، طرح صحبت ها و شعارهای عوام پسند و به راه افتادن جروبحث های بی حاصل نیز وجود دارد. آنجا که دخالت ها و مشارکت های فردی در بحث ها قدر ومنزلت بالایی می یابند، گروه های لابی نیز میدان خوبی برای تبلیغ و اشاعه منویات خود پیدا می کنند. و آنجا که امورات روزمره و پیش پا افتاده در بحث ها عمده می شوند، جایی برای گفت وگو درباره سیاست در معنای جدی آن باقی نمی ماند. رای دهنده فرانسوی معمولا به مسائل اروپا و جهان علاقه خاصی نشان نمی دهد و در کارزار اینترنتی جاری هم این موضوعات جای چندانی را به خود اختصاص نداده اند.
اینترنت البته گهگاهی هم به ضرر نامزدان انتخاباتی عمل می کند. برای مثال، از طریق اطلاعاتی که در اینترنت پخش شد، رای دهندگان فرانسوی دریافتند که نامزد محافظه کاران، یعنی نیکولا سارکوزی که سال ۱۹۸۶ در وزارت کشور فرانسه مسوول امور ایمنی در برابر تشعشعات بوده، ابر اتمی حاصل از انفجار نیروگاه اتمی چرنوبیل را فاقد خطر توصیف کرده است. انتشار یک فیلم ویدیویی در اینترنت که در آن خانم رویال از مربیان امور تربیتی می خواهد که در هفته چند ساعت بیشتر کار کنند نیز، مطئنا باعث رویگردانی بخشی از معلمان از نامزد سوسیالیست ها شده است.
هم رویال و هم سارکوزی با این واقعیت هم کنار آمده بودند که نامزد راست افراطی فرانسه، یعنی ژان ماری لوپن نیز به هواداران خود توصیه کرده که در سایت های و وبلاگ های آن دو به ضدتبلیغ دست بزنند. این نیز واقعیتی است که همانگونه که می توان برای ایده ها و نظرات خود سریعا هوادارانی دست و پا کرد، به همان سرعت هم می توان آنها را از دست داد، درس تلخی که هوارد دین، نامزد انتخابات ریاست جمهوری در دوره قبلی در برابر رقیبان دموکرات خود تجربه کرد.
● زمینه های سیاست ورزی در گستره سایبر
با قطعیت می توان گفت که خانم رویال از طریق اینترنت توانسته است نظر آن دسته از رای دهندگانی را جلب کند که نمی خواهند به صف بندی سیاسی و ایدئولوژیک خاصی تعلق داشته باشند. چهره تروتازه و حرف های متفاوت وی، به ویژه دردوره گزینش نامزد اصلی در درون حزب سوسیالیست، کمک کردند که او در برابر رقبایش دست بالا را پیدا کند. این مزیت در ابتدای کارزارهای انتخاباتی نیز در ایجاد محبوبیت برای وی سهم معینی ایفا کرد.
البته او با ا ین همه، پیروز اصلی دور اول انتخابات نبود، چرا که رقیب اصلی او یعنی سارکوزی در جبهه مقابل به یارگیری و ایجاد سمپاتی مشغول بود و با شیوه های غیرارتدکس می کوشید خط و خطوط های سیاسی متعارف را در هم بریزد. هنوز هم شبکه اینترنت جهان واقعی نیست و هنوز هم تنها بخشی از این جهان را بازتاب می دهد. این نیز هست که تنها نیمی از فرانسوی ها در این شبکه فعال و حاضرند و نیمه دیگر معمولا آف لاین هستند. بنا به یک نظرسنجی هنوز ۵۷ درصد مردم فرانسه از طریق تلویزیون اطلاعات سیاسی خود را دریافت می کنند. این رقم در مورد اینترنت تنها ۴ درصد است. در جمع وبلاگ نویسان نیز تنها ده درصد سیاسی نویسند و مسائل مربوط به انتخابات را پیگرانه دنبال می کنند.
بنا به ارزیابی خانم مونیک داگناود، جامعه شناس امور رسانه ای، شبکه اینترنت در فرانسه هنوز کارکردی درمانی دارد، از این رو به طلسم و اسم رمز جامعه ای بدل شده که بیش از پیش فردیت را برمی کشد و بها می دهد.
با این همه دستکم برای رویال و همکاران او کارزار انتخاباتی جاری در گستره اینترنت شاید تنها یک آغاز باشد، زیرا شبکه اینترنت جریان های متنوعی را در خود جذب و تقویت می کند و روزی شاید بتواند خواست مشارکت در روندهای سیاسی را بیش از پیش تشدید کند. سیاست ورزی در گستره سایبر هنوز به اوج خود نرسیده است، ولی مبارزات انتخاباتی فعلی در فرانسه شاید مرحله ای مقدماتی از آتیه این نوع سیاست ورزی باشد.

منبع: روزنامه آلمانی زوددویچه سایتونگ

منبع : روزنامه کارگزاران