چالش‌های توسعه در بخش ارتباطات

پس از انتشار مصاحبه‌ای با سید احمد معتمدی، استاد دانشگاه امیرکبیر و وزیرسابق ارتباطات و فناوری اطلاعات در تاریخ ۲۶/۱۱/۸۷ در مورد تحولات بخش ارتباطات کشور در ۴سال اخیر، وزارت ارتباطات پاسخی برای روزنامه ارسال کرد که به‌دلیل این که مطالب مندرج در پاسخ وزارت محترم خطاب به وزیر سابق ارتباطات بود از ایشان درخواست کردیم تا به‌این موارد خود پاسخ بگویند.
ضمن درخواست از همه دست‌اندرکاران بخش مخابرات و ارتباطات کشور برای کمک به شفاف شدن شرایط جاری در این بخش و روشن شدن توسعه محقق شده و کمبود‌ها و کاستی‌های آن، پاسخ وزارت ارتباطات و درپی آن پاسخ آقای معتمدی منتشر می‌شود.
● جوابیه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
متاسفانه جناب آقای دکتر معتمدی در مصاحبه خود اکثر تحولات صورت گرفته در حوزه ارتباطات در دولت نهم را به دیده تردید نگریسته و بسی جای تعجب است که یک مسئول سابق تا این حد از پیشرفت و رشد کشور خود احساس عدم رضایت می‌کند.
۱) در شروع برنامه چهارم توسعه، سرانه مرسوله دستی در کشور ۸بوده و در پایان سال ۱۳۸۶ سرانه مرسوله به ۱۴.۹ رسیده است در صورتی که در این مدت بسیاری از امور به بخش خصوصی واگذار شد و اگر عملکرد آنها محاسبه شود بسیار بیشتر خواهد بود. بنابراین در پایان برنامه چهارم از عدد ۲۰ هم عبور خواهد کرد.
۲) واگذاری تلفن ثابت در سال ۸۶ در همه شهرهای کشور به روزرشد و هم اکنون قابلیت و توانایی واگذاری تلفن ثابت کشور توسط شرکت‌های مخابراتی سالانه بیش از ۵میلیون مشترک است ولی مشتری نیست. شرکت مخابرات استان‌ها با تبلیغات مختلف نظیر تیزر تلویزیونی، چاپ آگهی در روزنامه و نصب پلاکارد خواستار ثبت نام مردم هستند حال آقای دکتر معتمدی چه منطقه‌ای را سراغ دارند که تلفن ثابت پرحجم بخواهد و توانایی واگذاری نباشد، اعلام کنند تا بررسی شود.
۳) ایشان در بخش دیگری مدعی وضعیت‌ بد فناوری اطلاعات شده‌اند. برای اطلاع ایشان باید گفت در مدت مشابه خدمت ایشان پهنای باند بین‌الملل کشور از ۴STM۱ فراتر نرفته بود در صورتی که در دولت نهم بالغ بر ۷۷STM۱ افزایش یافته است؛ یعنی ظرف ۳سال دولت نهم ۲۰برابر زمان مدیریت جناب دکتر معتمدی شده است. آیا ایشان اطلاع ندارند به همت دولت نهم برای بیش از ۳۵۹ دانشگاه فیبر نوری کشیده شده است، بیش از ۲۰هزار بانک به شبکه متصل و بیش از ۶۰هزار کیلومتر فیبرنوری در سراسر کشور کشیده شده است.
هم اکنون در بیش از ۷هزار روستای کشور دفاتر ICTروستایی با نگاه جدید ایجاد و پست بانک در آنها مستقر شده و ارائه خدمات می‌کند، تعداد کانال‌های انتقال کشور از یک میلیون در زمان ایشان بالغ بر ۲.۵ میلیون افزایش یافته و بیش از ۵۰۰ شهر کشور در دولت نهم دارای شبکه انتقال شدند. در حال حاضر بالغ بر ۳۵۶ هزار تلفن همگانی شهری و راه دور در کشور وجود دارد که نصف این تعداد در دولت نهم راه‌اندازی شده است. سایر شاخص‌های دیگر زیرساختی هم به همین صورت رشد داشته است. واقعا انگیزه جناب آقای دکتر معتمدی از ایجاد تردید در رشد و تعالی تحقق یافته کشور معلوم نیست. علی ایحال پیشنهاد می‌شود ایشان با شرکت‌های مخابراتی استان‌ها هماهنگی نمایند تا بازدیدی از این تحولات داشته باشند و تلاش همکاران سابق خود را ناچیز تلقی نکنند و به نحوی از این خادمان مردم دلجویی کنند.
۴) در رابطه با شبکه ارتباطات سیار نیز متاسفانه اظهار نظر غیر کارشناسی شده است، چرا که در طول دولت نهم تعداد BTSهای نصب شده در کشور بیش از ۵برابر شده و تعداد مراکز سوئیچ و ظرفیت شبکه افزایش یافته به خوبی پاسخگوی ۶۰ میلیون مشترک می‌باشد.
در نوروز سال ۸۴(سال پایان خدمت ایشان) و سالی که حدود ۱۱سال از عمر تلفن همراه در کشور گذشته بود شبکه قادر به ارسال یک تا ۲ میلیون پیامک نبود ولیکن هم اکنون بحمداله بالغ بر ۷۰میلیون پیامک در روز ارسال و دریافت می‌شود.
آیا ایشان اطلاع ندارند که خدمات GPRS و اینترنت روی گوشی تلفن همراه در اکثر استان‌های کشور ارائه می‌شود؟ شاید هنوز ایشان مشترک این سرویس نشده‌اند؟
آیا ایشان منکر این قضیه هستند که به همت دولت نهم همه شهرها و ۲۰هزار روستا و نزدیک به ۳۸هزار کیلومتر جاده‌های اصلی کشور تحت پوشش تلفن همراه قرار گرفته‌‌اند. یعنی ایشان مدعی هستند همه این امور قبلا انجام شده است یا خدای نخواسته دروغ است. چند مورد مقایسه‌ای دوران مسئولیت ایشان و همان مدت در دولت نهم در زیر ارائه می‌شود تا خوانندگان و همه کمک کنند نقد با تخریب مغلطه نشود. در عین حالی که طرح دستاوردهای عظیم و پرافتخار دولت نهم به معنی نفی خدمات دیگران در گذشته نیست بلکه ارائه گزارش عملکرد و قابلیت‌ها است.
الف ) در سه سال و نیم آخر دولت قبل ۱۳میلیون تلفن همراه و ثابت واگذار شد، در صورتی که در سه سال و نیم دولت نهم بالغ بر ۴۵ میلیون (یعنی حدود ۵/۳ برابر) واگذار شده است.
ب- فیبر نوری شبکه‌های مخابراتی در دولت نهم به اندازه عمر فیبر نوری کشور تا شروع دولت نهم (که بیش از ۱۵سال مفید بود) توسعه یافت.
ج ) در دولت‌های قبل کمتر از هزار دفتر ارتباطات و فناوری اطلاعات در روستاها ایجاد شد د ر صورتی که در دولت نهم بالغ بر۷ هزار دفتر تاکنون ایجاد شده است.
د ) ظرفیت ارتباط بین‌الملل کشور در دولت نهم بیش از ۱۰برابر ظرفیت ایجاد شده در مدت مشابه دولت قبل است.
ه ) ضریب نفوذ اینترنت کشور در طول دولت نهم بالغ بر ۵/۳برابر دولت مشابه نسبت به دولت قبل رشد داشته است. در پایان برای فهم بیشتر مطلب و آگاهی مردم عزیز و شریف و انقلابی یکی از سؤال و جواب‌های مصاحبه خبرنگار محترم هفته نامه بزرگراه فناوری که در سال ۱۳۸۵ با جناب آقای دکتر معتمدی انجام داده‌اند ارائه می‌شود.
سؤال خبرنگار:«به نظر شما با توجه به شناختی که از شبکه تلفن همراه دارید واگذاری ۸ میلیون سیم کارت در کشور ما طی یکسال و انتظار کیفیتی متناسب معقول است یا خیر؟»
پاسخ دکتر معتمدی:«من در جریان برنامه‌ریزی که امسال برای تلفن همراه صورت گرفته نیستم ولی می‌توانم بگویم کار بسیار سختی است و اگر من بودم نمی‌توانستم؛ یعنی با شناختی که از کشور و توانایی کشور چه در بخش مخابرات و چه با کمک GCها و بخش خصوصی دارم که اگر GCها نباشند ظرفیت شبکه‌سازی شرکت مخابرات یک تا ۱.۵میلیون بیشتر نیست و واقعا عوامل آن را نداریم و شرکت مخابرات ایران که باید کارهای دیگری را هم انجام دهد و اگر همین میزان را هم انجام دهد کار بزرگی کرده ضمن اینکه کاری را که به بخش خصوصی واگذار کرده باید نظارت کند، هدایت و حمایت کند و بودجه‌اش را تامین کندکه خود مسئولیت بزرگی است. هم اکنون نیز پاسخگویی به ۱۰ میلیون مشترک برای یک سیستم جوان که عواملش را هم ندارد کار مشکلی است.» واگذاری ۸ میلیون ثبت نام مذکور زودتر از موعد مقرر در سال ۸۵ انجام شد.
● پاسخ وزیرسابق ارتباطات و فناوری اطلاعات‌
۱) در جوابیه ذکر گردیده است که نفی کار دیگران آنهم توسط نهادهای رسمی و مسئولان جمهوری اسلامی کار صحیحی نیست. این سخن درستی است که امیدوارم مسئولان محترم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت نهم با تغییر ادبیات، بنده را مجبور به پاسخگویی نکنند. خصوصاً با توجه به نفی عملکرد همه دولت‌های قبل که در اصل نفی دستاوردهای انقلاب اسلامی است که در تبلیغات این وزارتخانه به مناسبت دهه مبارک فجر نیز شاهد آن بودیم. این مسئله همه را مجبور به دفاع از زحمات مدیران و کارکنان زحمتکش وزارت متبوع و دستاوردهای انقلاب می‌کند.
۲ ) ارائه عملکرد و دستاوردها در هر مقطعی کار پسندیده‌ای است. البته هنگام این کار باید دقت کرد که آمار صحیح ارائه شود و از انصاف خارج نشد. به‌عنوان مثال در دهه فجر بارها در تبلیغ تلویزیونی وزارت ارتباطات تکرار شد که با ارتباط رسانی به ۱۸ هزار روستا در دولت نهم تعداد روستاهای دارای ارتباط به ۵۳ هزار روستا رسید، درصورتی‌که در انتهای دولت هشتم نزدیک به ۴۵ هزار روستا دارای ارتباط بوده و در دولت نهم تنها ۸ هزار روستا دارای ارتباط شده است. اطلاعات مندرج در پایگاه شرکت مخابرات ایران و اطلاعات مندرج در ویژه نامه هفته دولت چاپ شهریور ۸۷ (صفحه۱۱) نیز این مطلب را تایید می‌کند.
یا در همین جوابیه ذکر گردیده ظرفیت بین‌المللی IT به حدود ۲۰ برابر افزایش یافته (از ۴STM۱ به ۷۷STM۱) که این با آمار وزارت (صفحه ۲۸ گزارش فوق‌الذکرکه نشان‌دهنده رشد ۲۵۶ درصدی پهنای باند بین‌الملل است) همخوانی ندارد و حدود ۸ برابر آمار نادرست ارائه شده است!. یا در بخش دیگری ذکر شده که بیش از ۲۰ هزار شعبه بانک به شبکه متصل شده‌اند در حالی‌که تا آنجا که اینجانب اطلاع دارم کل شعبه‌های بانکی کشور حدود ۱۷ هزار شعبه است و درخواست بسیار کمتر از ۲۰ هزار باید باشد. متأسفانه از این آمارها بسیار دیده می‌شود. امیدوار هستم کارشناسان ذی‌ربط اطلاعات دقیق‌تری در اختیار مدیران و مردم قرار دهند. البته مطمئن هستم که تعمدی در ارائه آمار غلط وجود ندارد بلکه نیاز به دقت بیشتری است.
۳ ) نکته دیگر این است که اگر آمار صحیح ارائه می‌شود در مقایسه عملکرد دولت نهم با دولت‌های قبل تنها اتکا به آمار کفایت نمی‌کند. ممکن است تاسیساتی در یک دولت ساخته شود و ابتدای دولت بعد به بهره‌برداری برسد، بنابراین مقایسه آنها صحیح نیست. مثلاً گفته شده که تعداد ICT روستایی در دولت نهم به ۷هزار رسیده است. این مطلب صحیح است اما در کنار آن باید گفته شود عملیات ایجاد حداقل ۶ هزار دفتر در دولت قبل شروع شده ۲ هزار عدد آن در همان دولت افتتاح شده و بقیه هم درصد بالایی پیشرفت کار داشته‌اند. یا اگر گفته می‌شود تعداد تلفن همراه از ۵/۷ ‌ به ۶۰ میلیون رسیده است، در کنار آن نیز باید گفته شود که تغییر ساختارها، ایجاد شرکت ارتباطات سیار، ایجاد زیرساخت‌های ارتباطی، ۷۰۰ میلیارد تومان ‌ قرارداد کلید در دست برای نخستین بار در تاریخ وزارت، بسیاری از قراردادهای دیگر و همچنین راه‌اندازی اپراتور دوم همه مربوط به دولت قبل بوده است.
بهتر است گفته شود، چه کارهای زیربنایی و اساسی در این دولت انجام شده است و چه میزان قرارداد به نتیجه رسیده است؟ تا مقایسه بین عملکرد دولت نهم و دولت‌های قبل معنی پیدا کند. اگر گفته می‌شود همه شهرها در دولت نهم از نظر تلفن ثابت به روز شده‌اند در کنار آن باید گفته شود سهم هر دولت در این به روز شدن چقدر است و چه سهمی از آن مربوط به پیشرفت فناوری است. باید گفته شود ابتدای انقلاب از فناوری آنالوگ که بسیار گران قیمت و از نظر اجرایی پیچیده بوده استفاده می‌شده و در حال حاضر توسعه با فناوری دیجیتال انجام می‌شود که بسیار ساده‌تر انجام می‌شود. از این مطالب و موارد بسیار می‌توان ذکر کرد که جهت خودداری از طولانی شدن مطلب از ذکر بقیه موارد خودداری می‌نمایم.
۴ ) مطالبی که از یکی از مصاحبه‌های قبلی اینجانب استفاده شده که بنده در مورد واگذاری ۸ میلیون سیم کارت در یک سال اعلام کرده‌ام با در نظر گرفتن استاندارد و کیفیت مکالمات بود، مسئله کیفیت در برنامه پیش‌بینی شده بود که متأسفانه تحقق پیدا نکرد. تاکید می‌کنم که فروش سیم کارت کار ساده‌ای است و بیش از این هم امکان واگذاری آن وجود دارد.
۵ ) در مورد آمار سرانه مرسولات مطالب ارائه شده از طرف اینجانب صحیح است و سرانه مرسولات در شهریور ۸۴ برابر ۲/۱۱ بوده است. آمار منتشره در صفحه ۳۲ گزارش وزارت ارتباطات (ویژه نامه هفته دولت) این مطلب را تایید می‌کند. دلیل افزایش مجدد سرانه ابتدای سال ۸۷ نیز برقراری مجدد چند قرارداد بزرگ ارسال مرسولات با نهادهای دولتی بود. متأسفانه همین جوابیه نشان می‌دهد پست کشور از اهداف برنامه چهارم که رسیدن به سرانه ۲۰ است بسیار عقب است.
در انتها تأکید می‌کنم منظور از اظهارات بنده دفاع از عملکرد همکاران در دوران گذشته و تذکر به دوستان در دولت نهم است که در ارائه آمار به مردم دقت بیشتری شود. انصاف را باید رعایت نمایند و توجه داشته باشند نفی بیش از ۲۶ سال عملکرد دولت‌های گذشته در حقیقت به معنای نفی دستاوردهای انقلاب اسلامی است. قصد اینجانب نادیده گرفتن زحمات انجام شده نیست و وظیفه خود می‌دانم از زحمات انجام شده توسط مدیران و کارکنان وزارت در این چند سال تشکر کنم و آرزوی توفیق بیش از پیش برای آنها داشته باشم.

منبع : روزنامه همشهری