نانوک شمالی - NANOOK OF THE NORTH

سال تولید : ۱۹۲۲
کشور تولیدکننده : امریکا
محصول : رابرت فلاهرتی
کارگردان : فلاهرتی
فیلمنامه‌نویس : فلاهرتی
فیلمبردار : فلاهرتی
هنرپیشگان : نانوک، نیلا و فرزندانشان
نوع فیلم : سیاه و سفید، ۱۵۲۵ متر. صامت. مستند


فلاهرتی در سال‌هائی که به ساختن نانوک شمالی دست زد، از آنچه در عالم سینما گذشته بود و می‌گذشت خبری نداشت. نمی‌دانست برادران لومیر که هستند و چه کرده‌اند. ژرژ ملی‌یس نامی واقعی است یا مستعار و دیوید وارک گریفیث همچنان زبان سینما را تکوین می‌بخشد. او یکه و تنها با ابتدائی‌ترین وسایل به دوردست‌ترین مناطق قطب شمال رفت تا سینما را دوباره کشف کند. موضوع فیلم فلاهرتی، زندگی روزمره خانواده‌ای اسکیمو بود. اینکه چطور غذا می‌خورند، خانه می‌سازند، شکار می‌روند،... و می‌خوابند. او می‌خواست این زندگی را که ساده بود، ساده نیز به تصویر دربیاورد. بنابراین به‌ندرت از حرکت‌های دوربین استفاده کرد. نماها را آنقدر به درازا کشاند که موضوع طلب می‌کرد و... در هر مرحله فیلمبرداری، فیلم‌هائی را که می‌گرفت به بازیگران/اسکیموها نشان می‌داد، تا آنان دقیقاً در جریان کاری که می‌کنند باشند و برای بقیه مراحل، آسودگی بیش‌تری نشان بدهند؛ و حتی نظر بدهند. چون تصور اسکیموها از هنر این بود که "فقط می‌بایست به زندگی نگریست و توصیفش کرد"؛ تصوری که بی‌شباهت به تصور خود فلاهرتی نبود. با توجه به این شباهت تصورها به راز نانوک شمالی دست پیدا می‌کنیم. یعنی می‌بینیم که راز موفقیت فیلم در ارتباطی است که میان فیلمساز و موضوعش (زندگی اسکیموها) وجود دارد. اگر فلاهرتی ماه‌ها (برای این فیلم) و سال‌ها (طی دوره جوانی) با این موضوع و موضوع‌های نظیر آن زندگی نکرده بود، محال بود شفقتی را دارا بشود که در فیلم تصویر می‌شود. مثلاً "نانوک" از ارتباطی نیست که "برادر" سفیدپوست با او برقرار کرده است و بی‌تأثیر بر میزانسنی نیست که فلاهرتی بر تصویربرداری از "برادر" اسکیمو اعمال می‌کند. فلاهرتی به موضوع خود عطوفت می‌ورزد. او کادربندی، محل دوربین و تمهیدات سینمائی را بر مبنای ارتباط صمیمانه‌ای که با موضوع دارد انتخاب می‌کند و به‌کار می‌گیرد. روایتگری نانوک شمالی نه در قالب سینمای داستانی می‌گنجد و نه به معنائی در سینمای مستند؛ داستانی را روایت نمی‌کند، به شیوه مستندهای رایج (در هر دوره‌ای) موضوع را نیز به حال خود رها نمی‌سازد، در آن مکاشفه می‌کند و تماشاگر را به شرکت در تجربه خود فرا می‌خواند.