نظریه حق‌الطاعهٔ

نویسنده : رضا اسلامی,ابوالقاسم آرزومندی
شماره کنگره : ۶ن۵الف/۲/BP۱۶۳
شابک : ۹-۳-۹۶۸۸۴-۹۶۴
رده دیویی : ۲۹۷.۳۱
تاریخ نشر : ۰۱/۰۸/۸۵
تعداد صفحه : ۴۰۰
تیراژ : ۱۴۰۰
نوبت چاپ : ۱

اين پژوهش در حوزه‌ي علم اصول، حاوي بررسي نظريه‌ي حق الطاعه ـ از اركان انديشه‌ي اصول شهيد آيت‌الله محمدباقر صدر ـ است. گفتني است بر طبق اين نظريه وي لزوم عقلي احتياط در برابر تكليف مشكوك را ضروري دانسته و آن را طي مباحثي چون امكان حجيت ظن، امكان ترخيص در اطراف علم اجمالي و قبح تجري، روشن ساخته است. نگارنده پس از بررسي اشكال‌هاي وارد بر نظريه‌ي حق الطاعه، متشابه خطا افتادن در انحراف از يك حكم بديهي عقلي را يكي از اين امور مي‌داند: 1- عدم تفكيك ميان مولويت خداوند متعال كه ذاتي و غير مجعول و غير محدود است و مولويت‌هاي عرفي كه همواره مجعول و از نظر سعه و صينق، تابع جعل جاعل است. 2- عدم تفكيك ميان مولويت تكويني و تشريعي، 3- تفكيك ميان مولويت تشريعي و حق الطافه، 4- استبعاد در مخفي ماندن يك حكم بديهي از مشهور اصوليان و فقها، 5- خلط ميان برائت عقلي با برائت شرعي مدلول به دليل عقلي، 6- تفاوت نگذاردن ميان احكام عقلي و احكام عقلايي، 7- توهم ارشادي بودن ادله‌ي برائت شرعي، 8- توهم عدم امكان مخالفت اصل ثانوي شرعي با اصل اولي عقلي، 9- انكار حسن و قبح عقلي يا تفسير خاصي از آن، 10- تفاوت نگذاشتن ميان حكم عقل به وجوب احتياط و حكم عقل به حسن احتياط كه يكي از قبل از ثبوت برائت شرعي است وديگري بعد از ثبوت برائت شرعي.