چارچوب ساختار- کارگزار

یکی از ادوات کالبد شناختی نظام های بین الملل، وجود چارچوبی مدون برای تفسیر نقش ها،کنش ها و فراکنش های موجود در آنها است.چارچوب “ساختار-کارگزار” از جمله ابزاری است که برای شناخت نقش دولت ها و تعامل دیالکتیکی آنها با ساختار جهانی موجود به کار می رود.رفتار خارجی دولت ها ،تاثیر آنها بر نظام بین الملل و همچنین تاثرشان از ساختار جهانی از جمله متغییراتی است که می تواند در این چارچوب مطرح گردد.قالب تحلیلی “ساختار-کارگزار” ابن قابلیت را داراست که ایستارها و بایسته های هر نظام را که مبنا و مبادیی برای رفتارهای برونی آنهاست تاویل نماید. اگرنظر مطمح ما این باشد که گفتمان حاکم بر سیاست خارجه چند ساله دولت نهم را در بوته نقد و بررسی قرار دهیم بهترین گزینه برای نیل به این مقصود بهره گیری از این نرم افزار تحلیلی است.
مخالفت و اتخاذ موضعی معاندانه ازسوی جامعه جهانی در برابر فعالیت های صلح آمیز کشورمان از اهم تاثیرات ساختار نظام بین الملل بر رفتار سیاست خارجه ایران است و تصویب قطعنامه های متوالی و عقد تحریم ها و محدودیت های اقتصادی- امنیتی در راس پیکان کنش‌های جهانی در راستای منحرف کردن ایران اسلامی از عقاید و آرمان های فرامنطقه ای خویش قرار می گیرد.جهان به رغم اینکه به اصطلاح گفتمان “جهانی سازی در پرتو حفظ منافع تمام ملت ها” بر آن حاکم است ، در ابن برهه هم وغمی تام بر جلوگیری از دست یابی ملت ایران به چرخه سوخت صلح آمیز هسته ای گماشته است .فشارهای متواتر سیاسی ، اقتصادی ، امنیتی، فرهنگی و ...از جانب سران کشورهای داعیه دار احترام به حقوق ملت ها بر دولت برای استیلای حقوق حقه ی فرزندان ایران اسلامی صورت گرفت و سنگ اندازی های متعددی در پیش روی توسعه یافتگی ایران به وجود آمد.اما دلایل این عناد ورزی ها را در کجا باید جست و جو کرد؟ آیا سیاست های دولت نهم موجب شد ایران اسلامی آماج هجمه سیاسی،اقتصادی و .. قرار بگیرد؟آیا مسولان به دلیلی غفلت و بعضا ناکارآمدی موجبات این چالش ها را فراهم آوردند؟ و یا اینکه باید عله العلل این همه ناخوشایندی‌ها و ناملایماتی ها را در امری دیگر چاوش کرد؟
بسیاری از صاحب نظران در مبحث روابط بین الملل بر این امر واقف اند که رابطه تعاملی که یک دولت با نظام بالادستی خود یعنی نظام بین الملل پدید می اورد تکوین یافته از نقشی است که آن در مجموعه مرجع دارد.
این نقش است که سازنده دیالکتیک بین محیط پیرامون با یک دولت می باشد و این نقش خود متاثر از جهان بینی و آگاهی است که کارگزار از ساخت شناختی نظام پیرامون خود بدست می آورد.به عبارت دیگر تاثیر گزاری یک فرد در یک نظام متاثر از عقاید و مبناهای اعتقادی اوست که می پذیرد با نظم حاکم همراهی کند و یا اینکه پدید آورنده یک آنومی در سیستم باشد.این امر در مورد رفتارهای سیاسی جمهوری اسلامی با نظام بین الملل نیز صدق پیدا می‌کند.سیاست خارجه ایران در ابتدا توسط نگرش داهیانه امام خمینی(ره) بر پایه جهان بینی اسلامی و نص قرآن کریم و همچنین اعتقادت ناب محمدی شاکله ماهوی خود را بدست آورد و وارد جریان نظام بین الملل شد.منطق سیاست خارجه جمهوری اسلامی در بدو ورود خود به مبارزه با نظام دو قطبی جهان پرداخت و نظم حاکم را با شعار “نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی “بر هم زد.با این تفاسیر موضع گیری کنونی جهان در قبال جمهوری اسلامی نمی تواند امری غیر محتمل تلقی شود زیرا که چیستی و ماهیت منطق اسلام بانظامسلطه در تناقض و تعارضی عمیق به سر می برد.تعلقی ذاتی که سیاست خارجه جمهوری اسلامی ایران به اصول الهی همچون عزت،احترام به حقوق ملت ها،یاری رساندن به ملت های مستضعف و محروم و ...دارد مانع از آن است که بتواند با نظام سلطه همراه و هم آهنگ شود.در این مورد هم تاکنون جهان کم به تعارض با نظام جمهوری اسلامی نشسته است و در تمام زمینه ها دست به اخلال گری زده است.
در این اثنا راهبرد دولتمردان اصولگرا قابل تامل و بعضا تحسین آمیز است.توجه به اسالیب و بایسته های اصیل انقلاب اسلامی مهمترین شاخصه رفتارهای سیاست خارجه دولت نهم است.پایستگی و ایستادگی که دولتمردان به خصوص ریاست جمهوری در قبال مسایل گوناگون و در صدر آنها مساله هسته ای به خرج داده نشان از آن است که مسولان جمهوری اسلامی برخاسته از متن جامعه اسلامی و دارای اندیشه ها و آرمان هایی مطابق با عقلانیت دینی می باشند.مقاومت دربرابر زیاده طلبی های جریان سلطه و در راس آن ایالات متحده خود گواهی بر این موضوع است.
اما در ذیل اثر گذاری نظام اسلامی و علی الخصوص دولت نهم بر ساختار نظام بین الملل باید اذعان کرد که تاکنون دولتی به فعالیت و جنب و جوش دولت نهم بر سر کار نیامده است.به واقع می توان ادعا کرد که شرایط فعلی ما در جهان مرهون تلاش های بی شائبه دولت نهم است.مسئولان با درایت و فراستی بی نظیر سعی در هماهنگ ساختن دولت های جهان علیه جریان سلطه دارند.در هر نشست و کارگروهی با ایراد پیشنهادات و ابتکارات خود رهیافتی نوین برای آگاهی بخشیدن به ملت های مستضعف و دولتهای مغلوب سیاست جریان سلطه ارایه می دهند و خواستار تشکیل نظامی جهانی بر پایه جهان بینی واقعگرایانه‌ می باشند.نطق های ریس جمهور در سازمان ملل،اجلاس کشورهای صادر کننده نفت،اجلاس سران کشورهای حاشیه خلیج فارس و... همه از اندک دستاورد های تمسک به ایستارهای الهی در مقطعی کوتاه می باشند و خوشبختانه امروز موج آگاهی و آزادی خواهی در جهان با طلایه داری ایران در سراسر جهان طنین انداز شده است.
در نهایت باید اشاره کرد که ساختار فعلی جهان مبتنی بر سفسطه گری بنا شده است و در این سیستم آنان حق پیروزی دارند که از قدرت بیشتری برخوردار باشند.هماهنگ شدن با این سیستم به هر نحو موجب می شود تا جمهوری اسلامی از آرمان های اولیه خود دور شود.سیاست های همچون “تنش زدایی” و “گفتمان صلح طلبی” معنایی جز به منزله وارد شدن در حیطه بازی و امتیاز دادن به طرف مقابل نمی تواند داشته باشد.امروز که دولتمردان تا آخرین نفس بر احقاق حقوق حقه ایرانیان پای فشاری می کنند نظام بین‌الملل با این هجمه جهانی سعی در پایمال کردن حقوق ایران دارد وای به حال آن وقتی که قصد کنیم بر سر استیفای حقوق خود با دیگران به مذاکره و مسامحه بپردازیم.

منبع : روزنامه رسالت