چهره عبوس اروپا

حوادث تازه خطه اروپا بویژه ماجراهای تروریستی لندن باردیگر نگاه ها را به سوی اتباع ومهاجران خارجی جلب كرده است. اكنون موضوع مهاجران دراروپا ازردیف مسائل اجتماعی خارج شده وحالت یك مسأله مهم سیاسی وحتی امنیتی را پیدا كرده است. تغییر نگاه شهروندان میهمان و مهاجر اروپا كه روزی اینجا را سرزمین ثروت و رفاه تلقی می كردند باعث شده است كه این مسائل به تهدیدی جدی برای آینده اتحادیه اروپا تبدیل شود . سیاست های اتخاذ شده توسط كشورهای عضو و همین طور توسط خود اتحادیه تاكنون نتوانسته است باری از این بحران بكاهد. ازهمین روست كه با وقوع هر حادثه ای امنیتی یا سیاسی ، موجی تازه از تهدید واضطراب جامعه مهاجران را فرا می گیرد . به نظر می آید دراین وضعیت از پرتغال ریاست دوره ای اتحادیه نیز چندان كاری ساخته نیست. شاید به این خاطر كه لیسبون خود به عنوان یكی از كشورهای مهاجر فرست به سایر نقاط اروپا است وكشوری با این خصوصیات نمی تواندجدیت لازم را در مقابله با این پدیده واصلاح سیاست كشورهای مهاجر ستیز داشته باشد .
مشكل امروز مهاجران فقط این نیست كه آنها امنیت ندارند یا در معرض تهدید وتحقیر هستند بلكه انواع گوناگون مشكلات اجتماعی به آنان روی آورده است . چنان كه حادثه ناگوار تولون كه اخیراً اتفاق افتاد و طی آن ۱۸مهاجر مخفی در دریای مدیترانه غرق شدند سؤالات بسیاری را درباره سیاست اتحادیه اروپا نسبت به مهاجران غیر قانونی مطرح كرد . فرانسه نیز برای نخستین بار اجازه داد تا این اجساد روز ۷ ژوئن در گورستانی در غرب تولون دفن شوند. حتی وزیر مهاجرت و هویت ملی فرانسه نیز شخصاً در مراسم تدفین این مهاجران به اصطلاح زیرزمینی شركت كرد .
این مهاجران كه چهار نوجوان نیز در بین آنان دیده می شد زندگی خود را از دست دادند تنها به این امید كه به دوراز فقر، بدبختی و خشونت موجود در سرزمین هایشان در آفریقا، بتوانند زندگی بهتری را در اروپا تجربه كنند . اما در نهایت نه تنها به این رؤیای خود دست نیافتند بلكه بهره آنان از زندگی در اروپا مرگ و سنگ قبری بود كه روی آن نوشته شده است: مرگ در دریا، ناشناس، ماه مه ۲۰۰۷.
خانواده های این قربانیان نیز حداقل باید ۵ سال منتظر بمانند تا بتوانند اجساد آنها را از دولت فرانسه تحویل بگیرند .
این تنها فرانسه نیست كه چنین مهاجرانی در آنجا دفن شده اند . جزایر قناری در اسپانیا و جزایر لامپه دو سای ایتالیا نیز مدفن صدها تن از این مهاجران ناشناس هستند كه به دلایل نامعلوم سیاسی واجتماعی سر به نیست شده اند . تنها ویژگی كه این مهاجران نسبت به همتایان قربانی خود دارند این است كه مراسم تدفینی برایشان برگزار شده است ، زیرا بسیاری دیگر نیز بوده اند كه در اعماق دریای مدیترانه یا شنزارهای صحرای آفریقا ناپدید شده اند و دیگر اثری از آنان یافت نشده است .
گزارش ها از میزان تلفات جانی مهاجران درقاره سبز بسیار تكان دهنده است ؛ از سال ۱۹۹۸ یعنی كمتر از ده سال قبل ، بیش از ۵ هزار مهاجر مخفی در بنادر كشورهای عضو اتحادیه اروپا جان خود را از دست داده اند كه از این تعداد بیش از ۱۵۰۰ نفر در دریا غرق شده اند. این آمار ها كه در ماه سپتامبر توسط سازمان عفو بین الملل اعلام شد بی شك بسیار پایین تر از آمار واقعی است. حتی در سایر موارد مشابه همانند سوتا و ملیلا كمه، دریا و بیابانی نیز در كار نبوده و شمار قربانیان نامشخص باقی مانده است .
آنچه ما می دانیم و واقعیت پیش روی ما این است كه خشونت، امروز چاشنی برخورد اروپایی ها با مهاجران شده است . در یك رشته حوادث نیروهای امنیتی اسپانیایی، مهاجران را هنگام عبور از مرزهای شمال مراكش به رگبار بستند یا عده زیادی در زیر ضربات باتوم این نیروها در پائیز سال ۲۰۰۵ جان خود را از دست دادند؛ اتفاقی كه پس از ۱۱ سپتامبر بارها در اروپا رخ داده است . آمارهای به رگبار بستن آن روز شمارمهاجران كشته شده را ۱۵ نفر اعلام كردند. در رباط، پایتخت مراكش، گزارش رسمی در این باره از سوی شورای مشورتی حقوق بشر منتشر شد كه اعلام داشت در ماه اكتبر ۱۴ مهاجر آفریقایی جان خود را از دست داده اند اما این گزارش جان باختگان ماه سپتامبر ( ۴ یا ۵ نفر ) و ماه اوت ( حداقل ۴ نفر ) را شامل نمی شد. این در حالیست كه دیگر مشخص نشد اجساد این قربانیان كجا و چگونه به خاك سپرده شدند .طی این اتفاقات وزیر مهاجرت فرانسه سعی داشت ظاهراً خود را نگران جلوه دهد در چند مرحله فرمان وجواز سركوب مهاجران را صادر كرد دولت پاریس تلاش كرد كه مشكل اروپا با مهاجران را موضوعی اجتماعی وبه عبارتی جنایی نشان دهد لذا وزیر مهاجرت این كشور اظهار داشت كه به شدت با قاچاقچیان انسان و گرو های هنجار شكن كه سعی دارند از فقر این مهاجران بهره برداری كنند مبارزه خواهد كرد . از این روست كه اكنون در پاریس یا بروكسل مقر اتحادیه اروپا گفته می شود كه تدابیر شدیدتری علیه این جریانات اتخاذ خواهد شد.
كسی منكر این نیست كه بخشی از مشكل مهاجران به مسأله آمد وشد آنان و یا ورود غیر قانونی مربوط می شود و قاچاقچیان انسان و مواد مخدر بیشترین سوء استفاده را از این شهروندان معصوم می كنند. براساس گزارش منابع سازمان ملل تعداد مهاجران غیر قانونی كه از سوی اتحادیه اروپا اعلام شده است حدود ۵۰۰ هزار نفر در سال است كه تنها ۱۴ درصد از این ها از راه دریا مهاجرت می كنند و بقیه از مرزهای خاكی وارد اروپا می شوند .
اما آیا این مشكلات می تواند مجوزی برای بدنام سازی مهاجران و اتباع و گنجاندن آنان درلیست های سیاه مراكز امنیتی شود؟ آنها در سال ۲۰۰۴ پس از تأسیس آژانس نظارت بر مرزهای اتحادیه اروپا تحت عنوان Frontex ، طرح دیگری توسط این اتحادیه به نام Rabit به كاربسته شد تا مرزهای این اتحادیه هر چه بیشتر امنیتی تر شود. Rabit در واقع مخفف عبارتی انگلیسی به معنای گروههای مداخله سریع در مرزها است كه وظیفه مقابله با مهاجران غیر قانونی را بر عهده دارند . این گروهها كه از مأموران یگانهای ملی حافظ مرزهای كشورهای عضو اتحادیه اروپا تشكیل شده اند سریعاً برای سركوب گروههایی از اتباع كشورهای جهان سوم در خاك كشورهای اتحادیه فرا خوانده می شوند . به عبارت دیگربنا به ادعای مسئولان اتحادیه اروپا در صورت هجوم گسترده مهاجران ، این نیروها بلافاصله به كمك همكارانشان به سوی كشورهای مهاجر پذیر گسیل خواهند شد. اما این سؤال مطرح است كه برای چه؟ پاسخ این سؤال به روشنی در متنی آمده است كه درماه آوریل توسط پارلمان اروپا آن هم با اكثریت مطلق به تصویب رسید : صلاحیت تفتیش و بررسی اسناد هویت مهاجران و بازجویی ازآنان .
اروپای جدید راه تازه ای را در برخورد با مهاجران بویژه در پایتخت های مهمی مانند لندن وپاریس در پیش گرفته اند. نسل جدید دولتمردان اروپا با تفكری كه بن مایه آن تفكیك نژادی است با مهاجران واتباع خارجی روبرو می شوند سهم غالبی از این نگاه خشونت آمیز عاید شهروندان مسلمان وعرب خاورمیانه ای شده است. ابهام ها، سؤالات وبیم فراوانی درباره رفتار امروز وفردای اروپا نسبت به مهاجران وجود دارد كه برای هیچ یك از آنها پاسخی داده نشده است . از جمله این كه چرا اروپا دراوج ادعای حقوق بشری ونوع دوستی به آسانی بدیهی ترین هنجار های سازمان ملل درباره مهاجران را زیر پا نهاده است و اساساً با وضعیتی كه نیروهای امنیتی اروپا با این مهاجران با خشونت رفتارمی كنند كدام مرجع ذیصلاحی وجود دارد كه به شكایت آنان رسیدگی كند؟ این عناصر به اصطلاح نامطلوب پس از دفع ازاروپا به كدام سمت برگردانده خواهند شد؟
جلسات اخیر اتحادیه اروپا دراین باره پاسخی ندارد. می توان گفت بین قربانیان سوتا و میلیا در دو سال پیش و قربانیان تولون و لندن تفاوت چندانی وجود ندارد. چند قطره اشك و چند ضربه باتوم وچندین روز حبس با اعمال شاقه. كشورهای ثروتمند اروپا دیگر بیش از این چیزی ندارند تا به اینها بدهند . برخورد با مهاجران و مهاجرت، این حلقه مفقوده جهانی سازی - به گفته دو تن از محققان یونسكو به نامهای آنتونی پكود و پل دو گوشتان ایر- مسأله ساده ای نیست . دو محقق برجسته یونسكو كه طرفدار عملی حقوق مهاجرت هستند توصیه می كنند علاوه بر این كه باید موانع و تبعیض های حاكم بر مرزهای خاكی اروپابرچیده شوند باید مرزهای فهم انسان ها وسیاستمداران اروپایی نیز باز شوند. آنها اظهار می دارند كه بسیار ساده لوحانه است برخی فكر كنند با اعمال تغییرات اندكی در رفاه مهاجران یا با اعمال تحریم های مالی، خواهند توانست مرهمی كارساز برزخم عمیق مهاجران پیدا كنند.

حسین قنبری گرمی

منبع : روزنامه ایران