کارها و معلولیت‌ها

تصور شما از یك فرد معلول چیست؟ شما هم مثل خیلی‌ها فكر می‌كنید همه افراد معلول روی ویلچر می‌نشینند یا فكر می‌كنید معلول كسی است كه قادر به انجام هیچ كدام از كارهای روزمره و عادی نیست. بهتر است به مناسبت روز جهانی معلول، ما هم اطلاعات و آگاهی مان را نسبت به معلول و معلولیت بیشتر كنیم و حداقل بخشی از وظیفه مان را نسبت به این افراد انجام دهیم.
طبق تعریف، معلول كسی است كه دچار یك نقص جسمی‌یا ذهنی است و این نقص در انجام فعالیت‌های عادی روزانه‌اش اخلال ایجاد كرده است. در كشور ما، علاوه بر افرادی كه در دوران دفاع مقدس دچار معلولیت شده‌اند و افرادی كه با نقص مادرزادی متولد می‌شوند، بسیاری از افراد در پی یك حادثه یا بیماری دچار معلولیت می‌شوند.
● حوادث شغلی و تصادفات رانندگی
هر ساله تعداد زیادی از هم‌وطنان ما در اثر حوادث ناشی از كار و سوانح و تصادفات جاده ای دچار معلولیت می‌شوند. این افراد تا قبل از اینكه این اتفاق برایشان بیفتد، مانند سایر افراد در محیط‌های علمی و كاری یا سایر بخش‌های اجتماع حضور داشته اند و بعد از دچار شدن به این مشكل، علاوه بر از دست دادن بخشی از توانایی‌ و سلامتشان - كه حقیقتاً پذیرش آن برای هر فردی دشوار است - به دلیل برخی كمبودها با مشكلاتی مانند بی كاری و نداشتن امكان استفاده از امكانات تفریحی و ورزشی و حتی نداشتن امكان حضور در اجتماع روبه‌رو می‌شوند. این مشكل ممكن است برای هركدام از ما هم اتفاق بیفتد. حمایت از معلولان و تلاش برای بهبود وضع زندگی و ارتقای سطح سلامت و رفاه آنها، و وظیفه ملی برای همه افرادی است كه از سلامت كامل برخوردار هستند.
بهترین و اصلی ترین راه حل برای كاهش و كنترل چنین معلولیت‌هایی پیشگیری است. بهبود وضعیت ایمنی جاده‌ای، كاهش و كنترل تصادفات رانندگی ، بهبود وضعیت ایمنی و بهداشتی در كارگاه‌ها و ایمن سازی شرایط شغلی اقداماتی است كه می‌تواند از بسیاری معلولیت‌ها پیشگیری كند.
● آمار چه می‌گوید؟
رئیس سازمان بهزیستی كشور اعلام كرده است، سالانه ۲ هزار نفر در كشور بر اثر تصادفات رانندگی دچار ضایعه نخاعی می‌شوند. دكتر ابوالحسن فقیه با اعلام مطلب فوق، تعداد معلولان جامعه را ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر ذكر كرده و با اعلام اینكه تنها ۲۰ هزار نفر از این معلولان تحصیل كرده اند و قانون سه درصد مربوط به استخدام معلولان با تحصیلات دانشگاهی است، افزوده است: <به همین دلیل این قانون هم نتوانسته مشكل اشتغال معلولان را حل كند.>
مدیر كل دفتر آمار و محاسبات اقتصادی و سازمان تامین اجتماعی نیز اعلام كرده است: <طبق آمار به دست آمده ، در سه ماهه نخست سال جاری ۴۸۱۸ نفر از بیمه شدگان سازمان تامین اجتماعی دچار حادثه ناشی از كار شده اند.>
بخش‌هایی از قوانین كار و تامین اجتماعی هم به حقوق معلولان اختصاص یافته است. به عنوان مثال، ماده ۱۱۹ قانون كار به حمایت از اشتغال معلولان اشاره دارد. در شرایطی كه گاه اشتغال افراد عادی و دارای سلامت كامل با مشكل مواجه است، مشكلات معلولان به مراتب بیشتر خواهد بود و رفع این مشكل جز با تلاش همه افراد و سازمان‌ها ممكن نخواهد بود.
● لزوم اشتغال معلولان
افراد معلول هم مانند سایر افراد از حق زندگی برخوردارند و همه باید تلاش كنند، امكان زندگی مستقل را برای آنها به‌وجود آورند. یكی از اصلی ترین راه‌های ایجاد استقلال در زندگی افراد معلول، فراهم كردن امكان اشتغال برای آنهاست. داشتن شغل، علاوه بر ایجاد استقلال مالی باعث می‌شود، فرد احساس كند در اجتماع حضور دارد و اعتماد به نفس و روحیه او بیشتر و بهتر شود. به همین منظور، در تمام دنیا گروه‌ها و سازمان‌ها و تشكل‌های مختلفی برای بهبود وضع زندگی معلولان و كاهش تبعیض‌های موجود این گروه از اجتماع تلاش می‌كنند.
در انگلیس، از سال ۲۰۰۵ برنامه ای برای حمایت از معلولان و بهبود وضع زندگی آنها آغاز شده است و كه قصد دارد تبعیض‌های موجود در جامعه علیه معلولان را تا سال ۲۰۲۵ برطرف كند. چهار موضوع اصلی كه زندگی مستقل، حمایت از خانواده‌هایی كه كودكان معلول دارند، كمك به نوجوانان معلول برای ورود به دنیای بزرگسالی و حمایت و تشویق معلولان به كار كردن و حفظ شغل قبلی‌شان است.
● ‌روز جهانی معلول
دوازدهم آذر، سوم دسامبر ۲۰۰۶ روز جهانی معلولین بود. این روز هر سال برگزار می‌شود تا بهانه‌ای باشد برای شناخت معلولیت و بهبود وضعیت سلامت و رفاه معلولان در سراسر جهان است. سازمان بهداشت جهانی امسال این روز را با شعار <معلولین، دسترسی و ارتباطات> برگزار كرده است. افراد معلول به اندازه افراد دیگر از تكنولوژی‌های ارتباطی و اطلاعاتی لذت نمی‌برند و معمولاً اطلاعات به شكلی ارائه می‌شود كه امكان دسترسی و استفاده از سوی افراد معلول وجود ندارد . متاسفانه این مشكل در اینترنت و دنیای مجازی هم وجود دارد.
● دسترسی الكترونیكی چیست؟
دسترسی به دنیای الكترونیك (E-Accessibility) همان راحتی و سهولت استفاده از تكنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات مانند اینترنت است. صفحات الكترونیكی باید طوری طراحی و ارائه شوند كه افراد معلول هم بتوانند به راحتی به آنها دسترسی پیدا كرد و از اطلاعات آنها استفاده كنند. به‌عنوان مثال برای افرادی كه مشكل نابینایی دارند، از نرم افزارهایی كه متن را با صدای بلند می‌خوانند و برای افراد كم بینا از صفحاتی با قابلیت تغییر اندازه حروف و تنظیم كنتراست رنگ‌های متن و زمینه باید استفاده شود. برای افراد كم شنوا یا ناشنوا، قسمت‌های شنیداری باید با نوشته همراه باشد.
در این صورت، افراد معلول یا كم‌توان هم می‌توانند از اطلاعات كه حق طبیعی آنهاست، استفاده كنند. امسال هم با تلاش و همكاری افراد، گروه‌ها و سازمان‌های مختلف در دفتر مركزی سازمان بهداشت جهانی در ژنو سمیناری با هدف افزایش آگاهی از حقوق معلولان برگزار شده است كه با توجه به شعار <معلول، دسترسی و ارتباطات> این سمینار دسترسی به اطلاعات و ارتباطات را به عنوان یكی از حقوق اصلی این افراد مورد توجه قرار داده و قوانین و استانداردهایی در سطح جهانی ارائه كرده است.
در این سمینار سعی شده است موانع موجود در دسترسی به اطلاعات و ارتباطات از جمله اینترنت برای افراد معلول به حداقل رسیده یا حذف شود. استفاده از تكنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطی مانند اینترنت به سرعت به یك نیاز اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی در زندگی افراد تبدیل می‌شود و افراد معلول نیز نباید از این امكان دور بمانند.
● دو كلمه با كارفرمایان
تصور نكنید افرادی كه به ظاهر معلولیت ندارند، معلول نیسنتد. برخی انواع معلولیت در ظاهر مشخص نیست و این موضوع نباید باعث از بین رفتن حقوق فرد معلول شود. تصور نكنید كه همه افراد معلول از ویلچر استفاده می‌كنند ، همه نابینایان عینك سیاه و عصای سفید دارند و همه افراد ناشنوا از زبان اشاره استفاده می‌كنند. تصور نكنید، افرادی با معلولیت ذهنی و قدرت یادگیری پایین نمی‌توانند متقاضی استخدام باشند و باید در مشاغل ساده و كم اهمیت كار كنند. تصور نكنید افراد معلول به دلیل اینكه تجربه كاری كمتری نسبت به سایر افراد دارند، نباید در اولویت شغلی قرار گیرند.
برنامه‌ای برای شناسایی افراد معلول در نظر بگیرید. تمام كاركنان را در برنامه‌های آموزشی شركت دهید و برای افراد معلول، برنامه‌های بازتوانی و آموزشی ویژه در نظر بگیرید.
‌● كارفرمایان دقت كنند
كارفرمایان اغلب ترجیح می‌دهند افراد سالم را استخدام كنند و به محض اینكه متوجه می‌شوند فردی دچار معلولیت است، تصور می‌كنند آن فرد قادر به انجام كار نیست. اما باید توجه كرد معلولیت یك تعریف كلی و عام دارد و با توجه به نوع و درجه معلولیت و نوع شغل و وظایف كاری است كه توانایی‌های واقعی افراد در انجام كار مشخص می‌شود. تجربه نشان داده است بسیاری از افراد معلول وظایف و مسوِولیت‌های كار را با انگیزه و دقت بیشتری انجام می‌دهند.
بر اساس نتایج یك تحقیق در انگلیس ۶/۸ میلیون نفر(حدود ۵۰ درصد) از افراد در سنین كار دچار معلولیت هستند و متاسفانه هنوز تعداد زیادی از این افراد كه توانایی یا علاقه به انجام كار دارند، موفق به داشتن شغل نشده اند. طبق نتایج این تحقیق معلولان شاغل، حداقل ۱۰ درصد كمتر از سایر افراد حقوق دریافت می‌كنند كه این موضوع به علت استفاده از آنها در مشاغل ساده تر و با حقوق كمتر اتفاق می‌افتد.‌

‌ فرزانه فولادبند

منبع : روزنامه سلامت