غرب باز هم در انتظار پاسخ ایران

گفت و گوهای هسته ای میان ایران و نمایندگان گروه ۱+۵ در ژنو بدون آن که نتیجه مشخصی داشته باشد پایان یافت. دو طرف مذاکرات را سازنده خوانده و بر ادامه آن طی دو هفته آینده توافق کردند اما نشانه بارزی از گشایش در پرونده هسته ای ایران به چشم نمی خورد.
دیپلمات های غربی پیش از این هشدار داده بودند که نباید انتظار زیادی از نشست ژنو داشت.
مذاکرات ژنو به دلیل حضور ویلیام برنز، دیپلمات بلندپایه آمریکایی، امیدواری ها را درباره تحولی دیپلماتیک تقویت کرده بود. با این حال پس از آن که ایران در این نشست دیدگاهش درباره تعلیق غنی سازی اورانیوم را روشن نکرد شان مک کورمک، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، گفت:" واشنگتن تنها پس از توقف فعالیت های حساس هسته ای ایران با این کشور وارد مذاکره خواهد شد."
خاویر سولانا، نماینده گروه ۱+۵ در پایان این مذاکرات، از ایران خواسته است به مشوق های غرب که شامل دریافت کمک های اقتصادی و سیاسی در ازای تعلیق غنی سازی اورانیوم است پاسخ دهد.
مقام های ایران می گویند خواسته غرب درباره تعلیق غنی سازی اورانیوم غیرقابل قبول است. کیوان ایمانی، سفیر ایران درسوئیس، دیروز ( شنبه ) در ژنو به خبرنگاران گفت:" هر نوع تعلیق یا توقف خارج از بحث است."
با این حال سولانا در کنفرانس خبری که بعد از نشست ژنو برگزار شد اعلام کرد:" ما هنوز پاسخ روشن ایران را دریافت نکرده ایم. ما پاسخ " آری " یا " خیر" نگرفته ایم و امیدواریم به زودی ( چنین پاسخی ) ارائه شود".
سولانا ماه گذشته بسته مشوق های غرب را به ایران برده بود و ایران نیز پاسخ خود به این مشوق ها را دو هفته پیش ارسال کرد ولی ظاهرا انتظار غرب از پاسخ ایران برآورده نشده است.
دیپلمات های نزدیک به گروه ۱+۵ می گویند ایران در پاسخ دو هفته پیش خود، به مساله " تعلیق غنی سازی اورانیوم " اشاره ای نکرده بود و این انتظار وجود داشت که مذاکرات ژنو موضع جمهوری اسلامی را درباره رد یا قبول تعلیق غنی سازی اورانیوم روشن کند.
اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل در واکنش به غنی سازی اورانیوم در ایران که می تواند در تولید بمب هسته ای به کار رود، تاکنون سه قطعنامه تحریم علیه جمهوری اسلامی تصویب کرده اند و تحریم هایی نیز فراتر از قطعنامه های سازمان ملل از جانب اروپا و آمریکا علیه ایران به تصویب رسیده است.
ایران می گوید هدفش از تولید سوخت هسته ای کاربرد آن در مصارف صلح آمیز است و تمایل دارد بدون آن که ناچار به تعلیق غنی سازی شود از تنش های موجود بر سر پرونده هسته ای بکاهد.
سعید جلیلی مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران در پایان نشست ژنو در این باره گفت: تهران بر این باوراست که بسیاری از مسائل و مشکلات و بحران‌ها در مدل ۱+۶ بهتر حل می‌شود تا ۱-۷. منظور وی این بود که ایران و سایر بازیگران پرونده هسته ای می توانند همکاری را جایگزین خصومت کنند.
مقام های ایران دو ماه پیش پیشنهادهایی را درباره حل بحران های جهانی به اعضای گروه ۱+۵ ارائه کرده بودند. تهران می گوید در مذاکرات ژنو به دنبال بررسی مشترکات بسته جمهوری اسلامی و بسته پیشنهادهای غرب بوده است.
با این حال به گفته برخی دیپلمات های غربی ایران از دادن پاسخی روشن درباره تعلیق غنی سازی اورانیوم امتناع می کند و تلاش دارد مذاکرات را لااقل تا زمان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بدون رسیدن به نتیجه خاصی ادامه دهد.
جلیلی پس از مذاکرات ژنو در یک کنفرانس خبری گفته بود:" دیپلماسی مثل فرش ایرانی است که میلی‌متری جلو می‌رود."
در آستانه مذاکرات برخی گزارشها حاکی از این بود که تهران پذیرفته است به مدت ۶ هفته تزریق سوخت اتمی به سانتریفوژهای خود را متوقف کند مشروط بر این که غرب نیز تحریم های تازه ای را علیه ایران اعمال نکند اما در پایان این مذاکرات، مشخص نشده است که آیا چنین معامله ای که به " تعلیق در برابر تعلیق " معروف شده اجرا خواهد شد یا خیر.
● پیامدهای حضور آمریکا در مذاکرات
واشنگتن پیش از مذاکرات ژنو گفته بود تا زمانی که تهران غنی سازی اورانیوم را متوقف نکند با این کشور وارد مذاکره مستقیم نخواهد شد اما حضور ویلیام برنز، نفرسوم وزارت خارجه ایالات متحده در این مذاکرات گمانه ها را درباره حصول توافق تقویت کرده بود.
با این حال وزیر امور خارجه امریکا دیروز در همین زمینه گفت:" این باید برای همه روشن باشد که آمریکا برای آغاز مذاکرات با ایران شرط دارد و این شرط توقف قابل تایید غنی سازی و فعالیت های مربوط به فرآوری است".
آمریکایی ها همچنین می گویند هدفشان از فرستادن یک دیپلمات ارشد به مذاکرات ژنو این بوده است که نشان دهند دولت بوش درباره تلاش های دیپلماتیک " بسیار جدی " است.
حضور ویلیام برنز در این گفت و گوهای ژنو به گمان بسیاری از کارشناسان، تغییر در سیاست امریکا در برابر ایران به شمار می رود.
جان بولتون، نماینده‌ی پیشین آمریکا در سازمان ملل، که زمانی مسوولیت مساله هسته‌ای ایران را بر عهده داشت، به آسوشیتدپرس گفته است که این کار معرف چرخش در سیاست آمریکاست و برای ایرانی‌ها چنین اقدامی علامت ضعف سیاسی دولت آمریکا در آخرین روزهای کاری اش است.
تهران از حضور دیپلمات ارشد آمریکا در مذاکرات ژنو استقبال کرده و منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران، این حرکت واشنگتن را " مثبت " خواند. اما دانا پرینو، سخنگوی کاخ سفید، گفته است:" چیزی تغییر نکرده، اگر آنها ( ایران ) تعلیق را نپذیرند، اولا مذاکره ای در کار نخواهد بود و دوما تحریم های بیشتر تحمیل خواهد شد."
ایران و ایالات متحده از سال ۱۹۷۹ روابط دیپلماتیک ندارند و حضور ویلیام برنز در مذاکرات ژنو نخستین دیدار یک دیپلمات بلندپایه آمریکایی با مقام های ایرانی محسوب می شود.
برخی تحلیل گران می گویند حضور نماینده ایالات متحده در مذاکرات اتمی با جمهوری اسلامی خطر حمله نظامی به ایران از جانب آمریکا یا اسراییل را به شدت کاهش می دهد.
به عقیده این تحلیل گران اگر ایرانی‌ها از فرصت ژنو استفاده نکنند کاخ سفید تصمیم‌های سرسختانه‌ای را اتخاذ خواهد کرد از جمله این که آیا باید از گروه شش کشوری که با ایران مذاکره می‌کند، خارج شود یا خیر. این کار قطعا تلاش دیپلماتیک برای تعامل با تهران در مساله‌ هسته ایی را از بین می‌برد و بیم از گزینه‌ نظامی را افزایش می‌دهد.

نویسنده : مهدی تاجیک

منبع : دیپلماسی ایرانی