بازی با آتش

با نزدیک شدن به سه شنبه آخر سال ، شاهد وقوع حوادث مربوط به استفاده از مواد محترقه هستیم که گاهی به فوت یا قطع عضو منجر می شود و عید خانواده ای را به عزا تبدیل می کند. شاید به نظر نرسد بی مبالاتی در اجرای این مراسم چه آسیب هایی می تواند به سلامت فرد وارد آورد.
در مراسم آتش بازی اولین مشکلی که به ذهن هر کسی می رسد، سوختگی است . سوختگی در اثر بوته های خشک خیلی شدید نیست ، اما سوختگی چهارشنبه سوری این روزها که انواع مواد محترقه استفاده می شود، به این آسانی ها خوب شدنی نیست.
طبق آمار، حادثه دیدگان در چهارشنبه سوری سال گذشته بیش از همه دچار سوختگی درجه یک و سطحی شدند و پس از آن سوختگی درجه ۲، پارگی ، زخم و خراشیدگی و سوختگی درجه ۳که شدیدترین نوع سوختگی است ، قرار دارد.
سوختگی های ناشی از بازی با مواد محترقه خطرناک در چهارشنبه سوری دارای دو نوع عوارض است . برخی از آنها به عنوان عوارض زودرس خود را نشان می دهد و برخی در درازمدت در فرد ایجاد عارضه می کند. قطع عضو بدن از عوارض زودرس سوختگی هاست . عفونت ثانویه در محل زخم ناشی از سوختگی ، عارضه زودرس دیگر است . در صورت شدت سوختگی نظیر سوختگی های درجه سوم حتی ممکن است به مرگ فرد نیز منجر شود.
در صورتی که لباس شما آتش گرفت ، از دویدن خودداری کنید و بلافاصله روی زمین بغلتید. پتو نیز وسیله مناسبی برای خاموش کردن آتش است . استفاده از آب هم در این مواقع کمک کننده است ، ولی در چنین مواقعی از کپسول های آتش نشانی ، استفاده نکنید.
● آسیب روحی
مشکلات روحی و عصبی از عوارضی است که فرد دچار سوختگی در طولانی مدت به آن گرفتار می شود. شاید تا به حال افسردگی ناشی از چهارشنبه سوری را نشنیده باشید، اما این ناراحتی نیز در چهارشنبه سوری ممکن است به وجود آید. مهم ترین عوارض ناشی از سوختگی ها، ایجاد استرس های شدید است . وقتی فردی دچار سوختگی ازجمله در ناحیه صورت می شود، به دنبال آن به استرس های زیادی دچار خواهد شد. متاسفانه این امر در برخی افراد موجب بروز مشکلات روحی و روانی در آینده می شود.
روانپزشکان با تاکید بر این که این افراد به علت اختلالات روانی ناشی از سانحه و حوادث ، بتدریج دچار عوارضی نظیر افسردگی ، اختلال خواب و... می شوند، اعتقاد دارند تغییر فرم صورت بر اثر سوختگی نیز در درازمدت منجر به افسردگی شده و می تواند باعث از بین رفتن یا کاهش اعتماد به نفس در این افراد شود. در این موارد مراجعه به روانپزشک تا حد زیادی موجب بهبود بیمار می شود. ترکیب دارو و روان درمانی روشی است که در این موارد، استفاده می شود.
● کلیه های از دست رفته
سوختگی ها بویژه سوختگی های شدید موجب دفع املاح بدن نظیر سدیم و پتاسیم بدن می شود که دفع این املاح باعث اختلال فعالیت کلیه ها خواهد شد. دفع املاح بدن موجب می شود میزان اوره در بدن افزایش یابد که این امر باعث از بین رفتن کلیه ها و بتدریج موجب دیالیزی شدن فرد می شود. برای جلوگیری از این مساله در مراکز درمانی ، بیمار را با سرم هایی تحت معالجه قرار می دهند که به میزان مورد نیاز دارای سدیم و پتاسیم و دیگر املاح است. با وجود این در برخی موارد درمان ها موثر واقع نمی شود و فرد کلیه خود را از دست می دهد.
● در حسرت دو چشم بینا
کوری چشم در صورت اصابت مستقیم ترکش های ناشی از انفجار مواد محترقه یکی از مواردی است که زیاد در چهارشنبه سوری دیده می شود. میزان کوری های ایجاد شده به حدی است که تیتر اغلب مطبوعات را در چهارشنبه سوری به خود اختصاص داده است . براساس آمار موجود، ۴۴درصد از آسیب های وارده در چشم راست ، ۳۷درصد در چشم چپ و ۱۹درصد در هر دو چشم است که ۶۲درصد آسیب ها به دلیل نارنجک ، ۱۵درصد به دلیل سیگارت و ۶درصد نیز به علت فشفشه اتفاق می افتد. همچنین ۸۵درصد آسیب دیدگان نوجوانانی با میانگین سنی ۱۷سال بوده اند. مراجعه سریع به چشم پزشک در صورت برخورد هر شی ء با چشم می تواند شدت ضایعه را کاهش دهد. در موارد خفیف با انجام مراقبت های طبی یا اعمال جراحی می توان بینایی فرد را به او بازگرداند؛ ولی متاسفانه در موارد شدید چاره ای جز تخلیه چشم نمی ماند.
● از پوست تا ریه
باید توجه داشته باشید که هیچ ماده شیمیایی غیرخطرناکی وجود ندارد. نیترات پتاسیم ، کلرات باریم ، ارسنیک ، نیترات سالیسیوم و پرکلرات پتاسیم به کار رفته در مواد محترقه و منفجره به علت ترکیب با اکسیژن و کربن همگی به نوعی خطرناک هستند و ممکن است حتی هنگام کار و تهیه ، عوارضی را برای کارگران به همراه داشته باشد.
به عنوان مثال ، مواد شیمیایی با پایه کلر و کلرات به لحاظ درجه آتش گیری بسیار پایین ناراحتی های پوستی ریوی ایجاد می کند؛ حتی در مقیاس بالاتر آثار خونی را به جا می گذارد. دردهای شکمی ، سرگیجه ، حالت استفراغ و اسهال و در برخی موارد ناراحتی های تنفسی پیشرفته از آثار این مواد شیمیایی برای تولیدکنندگان است.
تماس با ترکیبات نیتراته سبب خوردگی پوست می شود. حساسیت های پیشرفته روی غشای پوستی و حتی در صورت جذب از راه پوست سوختگی های پیشرفته پوست از عوارض ترکیبات نیتراته است.
ترکیبات ذوب شده نیترات پتاسیم و سدیم می تواند سوختگی های شدیدی را به وجود آورد. علاوه بر آن خستگی های بسیار شدید، سرگیجه و تنفس کوتاه از عوارض تماس با این ترکیبات است . این در حالی است که تماس تنفسی با ترکیبات سولفوره مسمومیت هایی را به بار خواهد آورد. تنفس پودرهای گوگردی هم سرفه های شدید و تنگی نفس را در پی دارد. در صورتی که مواد شیمیایی با پوست شما برخورد کرد، بلافاصله آن را با آب فراوان شستشو دهید و به یک مرکز درمانی مراجعه کنید.
● صداهای مرگبار
بسیاری از جوانان از ایجاد صداهای مهیب در این شب لذت می برند و به نوعی برای ایجاد صدای بلندتر با یکدیگر رقابت می کنند و اصلا فکر نمی کنند که صداهای مهیب و ناهنجار سبب بروز ناراحتی های روحی روانی ، سکته های قلبی در افراد مسن و حتی سقط جنین در زنان باردار می شود.
● بدتر از مرگ
می گویند بالاتر از سیاهی رنگی نیست . آخرین حادثه ای که ممکن است در این شب اتفاق بیفتد، فوت حادثه دیده است . سال گذشته ۵/۱ درصد سوانح منجر به فوت شده بود. مرگ به خاطر یک ترقه مرگ بسیار خنده داری است ؛ اما مطمئن باشید بالاتر از مرگ معلولیت و یک عمر حسرت خوردن است . این بار بالاتر از سیاهی مرگ رنگی هست رنگ یک عمر در گوشه ای افتادن و حسرت خوردن.
● عصر غمگین
عصر روز آخرین سه شنبه سال است ، چه کسی می داند چند چشم زیبا در این بعدازظهر پراندوه برای همیشه بسته شده است ، چه کسی می داند چند دست مهربان در این شب از مچ سوخته و قطع شده است . چه کسی می داند چهارشنبه سرخ چند خانواده بر اثر بی مبالاتی به چهارشنبه سیاه بدل شده است . هرچند در ۲سال اخیر با تبلیغات رسانه ها تا حدودی آمار صدمات ناشی از آتش بازی کاهش یافته است ، اما همچنان در پایان هر سال ، شاهد بروز حوادث ناگوار همچون سوختگی دست و پا و صدمات چشمی جوانان و نوجوانان هستیم . بیایید در کنار هم مراسم سنتی را بخوبی برگزار کنیم و با رعایت نکاتی ساده ، این شادی را به کام یکدیگر تلخ نکنیم.
● چند نکته ساده
با رعایت چند نکته ساده می توانید چهارشنبه سوری سالم و خاطره انگیزی بگذرانید:
۱) هرگز مواد سوختنی و ترقه در مقادیر کم یا انبوه در منزل نگهداری نکنید.
۲) از آتش زدن لاستیک ، هیزم و کارتن خالی در واحدهای مسکونی یا در معابر، کوچه و خیابان خودداری کنید. چرا که ضمن ایجاد آلودگی های شدید در هوا، خطرات دیگری نیز را در پی دارد.
۳) آتش بازی در نزدیکی وسایل نقلیه که حامل بنزین و مواد سوختی هستند، در صورت کمترین نشت و حتی در شرایط عادی ، این وسایل را به بمبی تبدیل می کند که چاشنی انفجار آن کشیده شده است.
۴) در صورت روشن کردن آتش ، توصیه می شود آتش در حجم کم باشد و از ریختن مواد سریع الاشتعال نظیر نفت ، بنزین و دیگر مواد اشتعالزا روی آتش بشدت خودداری شود.
۵) وجود کپسول خاموش کننده آتش نشانی پودری نزدیک محوطه آتش ضروری است.
۶) از پرتاب فشفشه و موشک روی شاخه درختان ، پشت بام و بالکن منازل خودداری کنید.
۷) قبل از ترک محل روشن کردن آتش ، حتما از خاموش بودن آن مطمئن شوید و با آب ، باقی مانده آن را کاملا سرد کرده و جمع آوری کنید.
۸) در صورت بروز هر گونه حریق یا حادثه ، ضمن حفظ خونسردی در اسرع وقت با شماره تلفن ۱۲۵ستاد فرماندهی سازمان آتش نشانی تماس بگیرید و مراتب را با ذکر نوع حادثه و نشانی دقیق اطلاع دهند.
۹) بسیاری از کودکان به دور از چشم والدین ، مواد محترقه می خرند و در جیب ، کیف یا کمد نگهداری می کنند که به علت درجه آتش گیری پایین خیلی زود مشتعل می شوند و خسارات فراوان جانی و مالی را به بار می آورند.
۱۰) از انداختن ظروف تحت فشار مثل کپسول ها، اسپری های حشره کش و... به داخل آتش خودداری کنید، زیرا به دلیل خاصیت انفجاری ذرات آن ، پرتاب و به داخل چشم وارد می شود.
۱۱) هنگام استفاده از فشفشه ، دستانتان را باز و از جلوی صورت دور نگه دارید تا دچار سوختگی نشوند.

علی اخوان بهبهانی

منبع : روزنامه جام‌جم