اصول برقراری رابطه انسانی با فرزندان

یک خانواده سالم و پویا، خانواده ای است که میان اعضای آن به ویژه میان والدین و فرزندان، رابطه ای انسانی و سالم حاکم است. مادران و پدران توانا کسانی هستند که از دانایی ها و مهارت های لازم برخوردارند. بخشی از دانستنی های ضروری برای والدین، دانش های مربوط به برقراری رابطه انسانی با فرزندان است که برقراری چنین رابطه ای پیرو اصولی است.
● آماده سازی نوجوان برای زندگی در دنیای واقعی
یکی از مهمترین هدف های تعلیم و تربیت در تمام سطوح، چه رسمی و چه غیررسمی، در خانه، مدرسه و جامعه باید آماده سازی فرد برای زندگی در دنیای واقعی باشد. برای این منظور باید فرزند نوجوانتان را با واقعیت های تاریخی، اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی آشنا کنید و آموزشی به او بدهید که او را برای زیستن در این دنیا آماده کند.
● الگوپذیری و همانندسازی
بی شک الگوپذیری و همانندسازی از مهمترین و اثربخش ترین روش های یادگیری و اجتماعی شدن کودک و نوجوان به شمار می رود. نوجوان از طریق همانندسازی با بزرگ ترها، ستاره های هنری و چهره های درخشان علمی، ورزشی، تاریخی و مذهبی یاد می گیرد که چگونه رفتار کند. اگر در اسلام توصیه می شود که مسلمانان سیره ائمه معصومین را مطالعه کنند و بدان عمل کنند منظور این است که شیوه رفتار آنها را در داخل عملی، الگو و سرمشق قرار دهند. از این رو کودک و نوجوان نخست مادر و سپس پدر خود را سرمشق قرار می دهند و برحسب جنسیت کودک و سن او، تاثیر پدر و مادر متفاوت است. بدیهی است به طور کلی دختر با مادر و پسر با پدر همانندسازی می کند.
بنابراین فقدان پدر در پسرها، به ویژه فرزندان شاهد، تاثیرهای نامطلوبی بر شخصیت و سازگاری اجتماعی پسران نوجوان به جا می گذارد. یکی از علل ناهنجاری های اجتماعی و بزهکاری، الگوبرداری نادرست است. نوجوان در این دوره بیش از حد تحت تاثیر دوستان و همسالان و افراد بانفوذ است. چنانچه خانه، مدرسه و جامعه (به ویژه از طریق رسانه ها) الگوهای نادرست در اختیار او قرار دهند. فرآیند الگوبرداری نوجوان به طریق نامطلوبی صورت خواهد گرفت. گاهی اوقات برادر بزرگ تر و یا خواهر بزرگ تر در خانواده و یا یک همکلاسی موفق و جسور در مدرسه می تواند برای نوجوان به عنوان یک قهرمان و الگو قلمداد شود.
● ایجاد امنیت روانی
خانواده مهمترین کانون تامین کننده نیازهای جسمانی و روانی فرد است و تمام تلاش پدران و مادران مسوول و آگاه باید بر این اصل مبتنی باشد که فضای خانه و خانواده سرشار از امنیت، محبت و آرامش باشد. هر یک از اعضای خانواده شما به ویژه فرزندانتان باید در خانه احساس امنیت روانی کنند و کانون خانواده را بهتر و امن ترین پناهگاه بدانند.
● برخورد مثبت و مثبت فکر کردن
هنگامی که با نوجوان روبه رو می شوید، سعی کنید با او برخورد مثبت داشته باشید، از کلمه ها و عبارت های تشویق آمیز استفاده کنید و به دنبال نکات مثبت او باشید، نه عیب جویی و ایراد گرفتن، منظور این است که رفتارهای مطلوب فرزندتان را تحسین کنید و توانایی های او را مدنظر داشته باشید و در مقابل از سرزنش کردن خجالت دادن او پرهیز کنید.
هنگام رویارویی با یک مشکل یا مسئله رفتاری، همواره این نکته را در نظر داشته باشید که مسئله در یک طرف و شیوه برخورد با مسئله در طرف دیگر قرار دارد. مفهوم این جمله این است که با یک مسئله واحد می توان به طرق گوناگون برخورد کرد و راه حل های متفاوتی عرضه کرد. بدیهی است هر شیوه برخورد، پیامدهای متفاوتی به دنبال خواهد داشت.
یک پدر و یک مادر توانا و دانا کسی است که هنگام بروز یک مسئله، شکیبایی خود را حفظ کند و با متانت برخورد کند و عاقلانه به دنبال راه حل برود. چه بسا یک برخورد درست و مثبت با مسئله مورد نظر در یک فضای صمیمانه و محرمانه (مانند طرح یک سوال، علت شناسی وقوع یک رفتار نامطلوب، توضیح خواستن و تقاضای اطلاعات) به روشن و حل شدن مسئله منجر می شود.
● برقراری ارتباط کلامی و عاطفی
تحقیقات متعدد نشان داده است که میان اعضای خانواده هر قدر ارتباط کلامی و عاطفی بیشتر باشد، روابط اعضای آن خانواده سالم تر، با نشاط تر و محکم تر است. بنابراین توصیه می شود در هر فرصتی که پیش آید، با فرزندتان صحبت کنید و با او در یک فضای محبت آمیز، محرمانه و صمیمانه ارتباط کلامی و عاطفی برقرار کنید.
برای این منظور پیشنهاد می شود به طور منظم، هر شب پیش از خواب، در کنار بستر او دقایقی بنشینید و در خلوت، آرام آرام با او حرف بزنید و از او بخواهید که با شما راز و نیاز کند، درباره مدرسه و درس و مشق و دوستانش، درباره فعالیت های روزانه اش درباره نگرانی ها، خواست ها و علاقه هایشان، درباره احساساتش نسبت به اعضای خانواده و نظایر آن با شما حرف بزند و درددل کند. در این موقعیت، فعالانه به حرف های نوجوان گوش کنید و واکنش های مناسب نشان دهید. در ابتدای صحبت به نوجوان آزادی کامل بدهید تا از هر جا که دلش می خواهد صحبتش را شروع کند.
لازم نیست هر چه را که فرزند شما می گوید تفسیر کنید یا حرف های او را تصحیح و او را تشویق کنید که حرف بزند و در صورت لزوم با او هم احساسی و هم دردی کنید. همچنین در این موقعیت از نوجوان بخواهید که رفتارهای روزانه خود را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد. ابتدا رفتارهای مطلوب و درست و سپس رفتارهای نامطلوب و نادرست او را با هم بررسی کنید. در ضمن صحبت، از او درباره علل بروز رفتارهایش و دلایل درستی یا نادرستی آنها سوال کنید تا به این ترتیب، نوجوان به علل بروز رفتارهایش پی ببرد و در نتیجه در او رشد فکری و خودآگاهی ایجاد شود.
● پذیرش و احترام
محترم شمردن نوجوان، احترام به حقوق او، توجه به نیازهای همانطور که هست، از مهمترین اصول برقراری رابطه انسانی است. فرزند یا فرزندان شما بیش از هر چیز وجود شما را می خواهند و حضور شما در خانه برای آنها ارزشمند و حیاتی است. با دقت گوش دادن به حرف های نوجوان، پذیرفتن و تشویق رفتارهای مطلوب او، فراهم کردن فرصت هایی برای ابراز وجود و خودنمایی و عدم تمسخر و سرزنش او از نشانه های برقراری یک رابطه انسانی سالم با نوجوان است. نوجوانی که مورد پذیرش قرار می گیرد، احساس خود ارزشمندی و اعتماد به نفس می کند.
چنین نوجوانی از زندگی و زنده بودن خود احساس رضایت و شادمانی می کند و در نتیجه تصویر واقعی و مثبت از خود به دست می آورد و با اطمینان با همسالان خود رابطه برقرار می کند.

منبع : روزنامه کارگزاران