ملا عبدالله‌ بن نجم‌الدین فاضل قندهاری

جنسیت: مرد
تخلص: وصال
تولد و وفات: (۱۲۲۷ -۱۳۱۳ - ۱۳۱۲ - ۱۳۱۱) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: عالم امامی ، فقیه اصولی ، محدث ، ریاضیدان ، مدرس و شاعر
اصل او از قندهار و سکوت وی در مشهد بود. نزد پدر خود ملا نجم‌الدین که از علماءِ معروف افغانستان و از مرجع آن دیار بود ، مشغول به تحصیل گردید و علوم گوناگون از قبیل تفسیر ، حدیث ، اصول ، فقه ، کلام ، حکمت و اخبار را در نزد وی آموخت ، تا به دریافت اجازۀ اجتهاد از وی نائل شد. سپس در متحضر حاج سید محمد باقر اصفهانی شفتی معروف به حجهٔ‌الاسلام حاضر شد. پس از آن به نجف رفت و در سلک شاگردان شیخ انصاری درآمد. در بازگشت به ایران در مشهد ساکن شد. او در ۱۲۵۷ ق پس از اشغال قندهار توسط نیروهای انگلیس به کابل رفت و توانست اتحادی بین فرقه‌های شیعه و سنی ساکن آنجا پدید آورد و برضد انگلیسی‌ها قیامی تدارک کند. در ۱۲۷۱ ق به مشهد بازگشت و تا آخر عمر در آنجا زیست و به‌عنوان مرجعی بزرگ و مدرسی توانا کرسی تدریس فقه و اصول و حدیث و تفسیر و کلام و عقاید و حکمت و تاریخ و ادبیات را اداره و شاگردان بسیاری را تربیت کرد. نامبرده علاوه بر اینکه جامع معقول و منقول بوده ، طبع شعر نیز داشته است. در اوایل مهجور تخلص می‌کرد و در اواخر وصال را برای تخلص خویش برگزید. در ده سال آخر عمر زمین‌گیر شد. او در دارالضیافه آستان رضوی مدفون است. از آثار وی: "حل‌العقال فی خلق‌الاعمال"؛ "الفرائدالبهیهٔ" ، در شرح "العقاید" شیخ بهائی؛ "کحل‌الطرف فی علم‌الصرف"؛ "الهدایهٔ فی تفسیر آیهٔ‌الولایهٔ"؛ شرح "مشکاهٔالانوار"؛ "البرهان فی قطع شبه‌الشیطان" یا رسالۀ "برهانیه" ، در کلام؛ ترجمۀ "تفسیرالعسکری (ع)"؛ "تحریرالاصول" ، در اصول فقه؛ "تذکرهٔالعلماء"؛ "دلالهٔالسالکین فی قواعدالعارفین"؛ "کشف‌الغطاء عن مسئلهٔ‌البداء"؛ "خوان‌الوان" ، در متفرقات ، به سبک کشکول.

منبع : مطالب ارسالی