دولت الکترونیک

یکی از مهمترین فرصت هایی که در فناوری نوین ارتباطی و اطلاعاتی (ICT) پیش روی قرار می دهند ، عبارت از امکان استفاده از این فناوری برای مهندسی مجدد معماری دولت و قابل دسترس تر و کارآمدتر و پاسخگو تر ساختن آن است . امروزه بسیاری از کشورهای در حال توسعه و در حال گذر در تلاش هستند تا با تدوین و اجرای پروژه های دولت الکترونیک خود را با واقعیات و محیط جدید منطبق سازند و از مزایای آن بهره گیرند .
●دولت الکترونیک :
عبارت از استفاده فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT) برای متحول کردن دولت و فرایند حکومت گری ( GOVERNENCE ) است .
دولت الکترونیک در بر گیرنده موارد زیر است :
۱-ایجاد شرایط دسترسی بیشتر به اطلاعات دولتی .
۲-بهبود مشارکت مردمی از طریق ارتباطات تعاملی عموم مردم با مقامات دولتی .
۳-شفاف کردن فعالیتها .
۴-پاسخگویی به عملکردها .
۵-ایجاد فرصت های توسعه در مناطق محروم .
۶-کاهش فرصت های فساد .
در واقع دولت الکترونیک از فناوری برای انجام اصلاحات از طریق شفافیّت ، حذف فاصله ها و توانمند سازی افراد برای مشارکت در فرایند های سیاسی که بر زندگی آنها تأثیر می گذارد استفاده می کند . استفاده از (ICT) استعداد آن را دارد که شیوه تعامل شهروندان با دولت و دولتها با همدیگر را متحول سازد . دولت الکترونیک شبیه دیگر کاربردهای فناوری اطلاعاتی باید بخش جدایی ناپذیری از استراتژی کلی توسعه باشد . هر گونه استراتژی دولت الکترونیک باید در نهایت به حکومت گری منتهی شود . تحت حکومت گری الکترونیک است که شرایط مشارکت مستقیم شهروندان فراهم می گردد . حکومت گری الکترونیک نیازمند تئوری و عمل جدید دولتی (عمومی) است که بر اساس آن ساختار سازمانی سلسله مراتبی خشک و بی روح جای خود را به شبکه پویا و انعطاف پذیری خواهد داد . همچنین رویه های تصمیم گیری و سیاست گذاری متمرکز بالا به پایین جای خود را به رویه های مشارکتی افقی و حتی پایین به بالا را می دهد .
●مراحل دولت الکترونیک :
در تدوین استراتژی دولت الترونیک باید سه مرحله را در نظر گرفت :
۱- استفاده از (ICT) برای گسترش دسترسی به اطلاعات دولتی . دولتها حجم عظیمی از اطلاعات را تولید می کنند که قسمت عمده آن بالقوه برای افراد و حرفه ها سودمند هستند . می توان از (ICT) برای انتقال سریع و مستقیم این اطلاعات به شهروندان استفاده کرد . از این رو سایت های انتشار اطلاعات دولتی از ابزارهای مهم دولت الکترونیک هستند . در نتیجه انجام این مرحله پیشرفت عظیمی در نظام بوروکراسی کشور بوجود آمده ریشه کنی فساد را به دنبال خواهد داشت .
۲- گسترش مشارکت عمومی در دولت : دولت الکترونیک این پتانسیل را دارد که از طریق شهروندان در تعامل با سیاست گذاران در سرتا سر چرخه سیاست گذاری در تمام سطوح شهروندان را در فرایند های حکومت گری مشارکت دهد . بنابراین این مرحله از دولت الکترونیک می تواند در بر گیرنده ایجاد مجامع مشورتی بین شهروندان و دولت باشد این مجامع روی خط (ON-LINE) را تشکیل می دهند که در آن افراد ایده های خود را تبادل می کنند . در نتیجه انجام این مرحله اعتماد عمومی مردم را به دنبال خواهد داشت .
۳- فراهم نمودن و قابل دسترس ساختن خدمات دولتی روی شبکه : دولت ها باید با ایجاد وب سایت هایی این امکان را فراهم سازند که کاربران تبادل های خود را انجام دهند. همان طوری که بخش خصوصی از اینترنت برای خدمات تجارت الکترونیکی استفاده می کند دولت ها نیز باید در زمینه خدمات خود همین کار را انجام دهند . این عمل باعث صرفه جویی عظیمی در هزینه ها و بهبود پاسخگویی و بهره وری می باشد .
●شرایط اجرای موفق استراتژی دولت الکترونیک :
۱- مقامات ارشد نظام باید خود از نگرش استراتژیک برخوردار باشند .
۲- وجود یک زیر ساخت ارتباطات راه دور و اطلاعات ملی ضروری و حیاتی است .
۳- آماده بودن زیر ساخت نهادی که در آن یک طرز تلقی باز نسبت به سرمایه گذاری و تجارت و یک نظام مالی آماده برای سرمایه گذاری در (ICT) و بهبود نظام مالی مبتنی بر پرداخت الکترونیکی .
۴- سرمایه انسانی آگاه و آماده در زمینه (ICT) وجود داشته باشد.
۵- وجود زیر ساخت حقوقی : اعتماد و امنیت اطلاعات و حریم خصوصی .
دولت الکترونیک بدون ایجاد اعتماد و امنیت برای شهروندان و بنگاهها نمی تواند به اهداف بالقوه دست یابد .
و لذا زیر ساخت حقوقی باید شامل موارد زیر باشد :
الف : قانون دولت الکترونیک : دولت را قادر می سازد تا رویه ها ، کاربردها و خدماتش را به شکل الکترونیکی و دیجیتال انجام دهد .
ب : قانون حفاظت از داده ها : که به حفاظت و حفظ حریم خصوصی اطلاعات شخصی می پردازد .
پ : قانون آزادی اطلاعات : که اجازه دسترسی وسیع به اطلاعات عمومی را می دهد .
ت : قانون امضای دیجیتال : که امضاءها و اسناد دیجیتال را به رسمیت می شناسد و هویت الکترونیکی را مقرر می دارد .
ث : قانون جرم شبکه ای : که به حفاظت از حقوق مالکیت معنوی دیجیتال می پردازد . اقتباس از یک وبلاک تجارت الکترونیکی.

حبیب عباس زاده

منبع : آموزش نیروی انسانی شهرستان شهریار