موقعیت طلایی صادرکنندگان بنزین

هر تن بنزین را معادل 1044 لیتر عنوان می كنند و بدین ترتیب 38 میلیون لیتر تولید روزانه بنزین در پالایشگاه های داخلی حدوداً برابر35 هزار تن یا كمی بیشتر خواهد بود كه ارزش متوسط آن به نرخ FOB خلیج فارس رقمی معادل 16 میلیون دلار خواهد بود كه احتساب ارزش تولید سالانه آن رقمی به مراتب چشمگیرتر خواهد بود. مسلم است كه احتساب ارزش روزانه واردات حدود 25 میلیون لیتر بنزین نیز حكایت از ارقام درشتی خواهد داشت كه طی سال جاری به حدود 6/2 میلیارد دلار بالغ شده است. این رقم در صورتی ثابت خواهد ماند كه نرخ بنزین بیشتر از این ترقی نكند وگرنه فشار قیمت ها به منابع موجود، ممكن است عملاً در نیمه راه پیش بینی های مربوط به مصرف شش ماه آینده، مشكلاتی ایجاد كند كه نهایتاً به تامین مجدد بودجه واردات بنزین منتهی شود و یا اینكه بنزین در داخل با كمبود جدی مواجه شود.به هر حال غرض از این نوشتار تكرار مكرراتی نیست كه پیش از این به انحاء مختلف بیان شده است. مصرف بی رویه داخلی و یا حرف هایی از این دست بارها گفته شده و همگان به دلیل و دلایل آن كاملاً وقوف دارند و می دانند كه دیگر چاره ای برای درمان فوری نیست. حداقل این كه در كوتاه مدت چنین چاره ای نیست و نمی توان یك شبه فرآیند پیچیده انباشت نیاز به مصرف بنزین را كه طی 20 سال گذشته تكمیل شده است تغییر داد و الگویی تازه پیاده نمود. تغییر چنین فرآیند مخربی به الگویی تازه و منطبق بر سازوكارهای عملی و منطقی به زمان نیاز دارد و هرچقدر كه سریع تر انجام پذیرد، حداقل سه یا چهارسال وقت می برد.باری، در اینجا یك فرض مفروض می شود و بدون توجه به این كه مصرف ما چقدر است این هدف را دنبال می كند كه اگر امكان صادرات بنزین از سوی ایران وجود داشت، چه موقعیت های طلایی در اختیارمان واقع شده بود. اگر نرخ هر تن بنزین درحال حاضر 455 دلار یا 470 دلار می باشد صادرات حدود 35 هزارتن بنزین كه در حال حاضر در داخل به صورت روزانه تولید می شود ارقام بسیار درشتی از درآمدهای ارزی را نصیب ما می كرد كه در مقایسه با همان مقدار صادرات نفت حدود دو برابر افزوده پیدا می كرد.این واقعیتی است كه بیشتر از هر زمان دیگر محسوس شده است. گرچه پیوسته ارزش افزوده فرآورده های نفتی و مخصوصاً بنزین در سطح اقتصاد نفت آشكار بوده و كسی معترض این واقعیت نبوده است، اما امروزه كه قیمت ها به شدت افزایش یافته، سطح اختلاف نفت خام و بنزین به درجه ای رسیده است كه مسلماً صادركنندگان عمده بنزین در سطح جهان كاملاً از آن منتفع شده اند.این واقعیت ایجاب می كند كه به طور جدی هم در سطح دولت و هم در سطح مجلس نسبت به تغییرات اساسی در الگوی تولید نفت ایران اندیشه شود. سال ها است كه وزارت نفت كوشیده است كه از طریق افزایش سرمایه گذاری در زمینه هایی مثل صنعت پتروشیمی ارزش افزوده فرآورده های نفتی را تقویت كرده و منبعی قابل اعتماد برای درآمدهای ارزی ایجاد كند. اما چنین سرمایه گذاری گویی كه در بخش شركت نفت انجام نپذیرفته و یا تحت تاثیر روند غیرمنطقی افزایش مصرف بعضی از فرآورده ها مثل بنزین، حاصل این سرمایه گذاری ها و تلاش هایی كه در این جهت انجام پذیرفته غیرمحسوس و غیرملموس باقی مانده باشد.به نظر می رسد اما وزارت نفت، به رغم برنامه هایی كه در حال حاضر برای تغییر الگوی بعضی از پالایشگاه های داخلی دارد، باید به طور جدی در اندیشه ترتیباتی باشد كه صدور فرآورده های نفتی را جایگزین صادرات نفت خام بكند و از این طریق ضمن این كه توسعه پایدار صنعت نفت را در داخل فراهم كرده و اقتصاد نفت را تقویت می كند به كسب میزانی از ارزش افزوده نایل می شود كه آرزوی همه ایرانیان در این یكصد سال تاریخ نفت كشورمان بوده است.

منبع: اقتصاد پویا، علاء مسعودی، شنبه 25 مهر 1383

منبع : نمایشگاه بین‌المللی