شستشوی لباس در کنار جوی خیابان ها

آب تهران همیشه معضل بوده است چه آن روزگاران كه نه از بلدیه خبری بود و نه حضور فردی به نام بلدیه‌چی و چه روزهایی كه با اقتدار بوذرجمهری، بلدیه یكی از اركان اصلی اداره پایتخت شناخته شد.
در تمام این سالها، تهران با مشكل آب و آلودگی آن روبه‌رو بود. آب قنات‌های مختلف كه مهمترین منبع برای تأمین آب شهر قلمداد می‌شد ناكافی بود.
بالاخره نهر «آب كرج» احداث شد و آب رودخانه كرج را هم به تهران آورد تا پایتخت نشینان بتوانند اندكی این معضل همیشگی را فراموش كنند. اما هر روز اتفاق جدیدی می‌افتاد و موجب نگرانی شهروندان می‌شد.
باوجود آنكه آب كرج در اطراف زمین‌های جلالیه(پارك لاله) به تهران می‌رسید و سرچشمه اصلی رودخانه كرج به تهران محسوب می‌شد، اما بسیاری از شهروندان بی‌توجه به آلودگی‌آب، در ابتدای همان مسیر و در ورودی آب كرج به تهران اقدام به شستشوی لباس‌ها می‌كردند.
تا سالهای متمادی این اتفاق می‌افتاد و بتدریج به عنوان یك رویه در تهران جا افتاه بود. شاید به همین دلیل بود كه خیلی زود آب تهران آلوده و آلوده‌تر شد و بسیاری از بیماری‌های مرگ‌آور مانند تیفوس، وبا و طاعون در شهر رایج شد. به عبارتی آب‌هایی كه به تهران برای مصارف متعدد می‌آمد. در همان مبادی ورودی آلوده می‌شد و بسیاری از ساكنان شهر، مجبور به استفاده از این آب‌های آلوده بودند.
بلدیه تهران به منظور جلوگیری از این موضوع و پس از آنكه یكبار در سال ۱۳۰۸ برای اولین‌بار، به فكر لوله‌كشی آب تهران افتاده بود و خیلی زود منصرف شده بود تصمیم به كنترل جوی‌ها و آب‌های سطحی شهر گرفت.
به همین منظور در تاریخ سوم اردیبهشت ماه ۱۳۱۳ و در حالیكه سرتیپ قلی هوشمند كمتر از یكسال از مدیریت‌اش نگذشته بود با انتشار اعلامیه‌ای، اخطاری جدی به ساكنان شهر داد. اگرچه در طول سالهای متمادی به ویژه در سالهای آخر مدیریتش بوذرجمهری نیز اعلامیه‌های متعددی منتشر كرده بود اما به دلیل ضعف ناشی از بیماری و از طرفی كاسته شدن از اعتبارش نتوانسته بود این موضوع را ساماندهی كند.
پس از آن هنگامی كه نوبت به هوشمند رسید، او در اولین حركت به صورت جدی به تمام شهروندان اخطاری جدی داد و از این‌رو بسیاری را مجبور به پیروی از این دستورالعمل بلدیه كرد.هرچند پس از آن می‌شد هرازگاه، شهروندی را دید كه در اطراف جوی‌های آب مشغول شستشوی لباس‌هایش است، اما به تدریج این عادت ناپسند از میان تهرانی‌ها رخت بربست.
از سویی هوشمند با نصب تلمبه‌های آب بر خروجی آب قنات‌ها، تهرانی‌ها را مجبور به استفاده از آن كرد. آنان نیز كه برای آشامیدن نیاز به آب داشتند به تدریج به آب قنات‌ها رو آوردند و تا هنگامی كه آب تهران لوله كشی نشد كمتر كسی از آب نهرهای سطحی استفاده می‌كرد.
با این تدبیر هوشمند، تا ماه‌ها، تهران بدون امراض خطرناك سر كرد و دیگر كمتر اتفاق می‌افتاد كه شهروندان مبتلا به بیماری‌های مسری شوند. هرچند این رویه (استفاده از آب قنات برای آشامیدن) تا سالها ادامه یافت و تنها به هنگام جنگ جهانی دوم و پس از آنكه تهران دچار بحرانی جدی شده بود، دوباره هرج و مرج به شهر بازگشت و تمام آنچه كه هوشمند از میان برده بود، دوباره به شهر بازگشت.
شهروندان تهرانی به عادت همیشه دوباره در حاشیه نهرها جمع می‌شدند، نظافت می‌كردند و حتی حیواناتشان را در آن می‌شستند و كمی آنسوتر، عده‌ای برای آشامیدن از این آب استفاده می‌كردند.
درست درهمین زمان بود كه دوباره تیفوس به شهر بازگشت و خیلی زود در میان شهروندان شایع شد. اما پس از آنكه بحران ناشی از جنگ جهانی به پایان رسید، دوباره شهر به حالت اول بازگشت.
پس از پایان جنگ نیز بلدیه برای همیشه به این مشكل پایان داد. چرا كه لوله‌كشی آب تهران كه در حدود سی‌سال به طول انجامیده بود و بحث‌های فراوانی را به وجود آورده بود بالاخره به نتیجه رسید و دیگر شهر كمتر دستخوش بحران ناشی از آلودگی آب شد.

منبع : روزنامه همشهری