سقز ، استان کردستان

در مورد وجه تسمیه سقز گفته می‌شود كه این شهر با نام «ایزیرتا» در نخستین اتحاد ماد، پایتخت مادها بود. سركردگان ماد در اطراف شهر استحكاماتی برای خود ساختند كه از آن جمله «زیویه» و «قپلانتوی» كنونی (آدامائیت) را می‌توان نام برد. در این زمان «سارگن دوم» پادشاه آشور به سرزمین ماد تاخت، مادها شكست خوردند و ایزیرتا،‌ زیویه و آدامائیت را ویران كرد. پس از آن سكاها به تجدید بنای این شهر پرداختند و سقز را به نام اسكیت (ساكز) به عنوان پایتخت خود انتخاب كردند. نام امروز سقز از نام قوم «سكه» - سكا - اسكیت - سكز به یادگار مانده است و سكز همان ساكز است. دو وجه تسمیه دیگر نیز برای این شهر نقل شده است؛ یكی به دلیل درخت حبه‌الخضر یا ون است كه گویا در اطراف سقز وجود داشت و دیگر این كه، این شهر را سه دختر ساخته‌‌اند و لذا سه قز (قز در تركی به معنی دختر) نامیده می‌شد.
شهر سقز سابقاً در دشتی در جنوب غربی شهر فعلی قرار داشت كه اكنون به كهنه سقز یا سقز كهنه معروف است. شهر فعلی ابتدا در اطراف بازار به وجود آمد و قدیمی‌ترین محله، همان محله بازار شهر است كه بعداً در اثر ارتباط تبریز، سنندج و بانه طرفین جاده‌های آن آباد شد. در حال حاضر، موقعیت طبیعی و نحوه استقرار شهر در دامنه ارتفاعات و رودخانه‌ای كه از كنار آن جاری است، این شهر را به یكی از زیباترین شهرهای استان كردستان تبدیل كرده است.