هیچ باشگاهی AFC را جدی نمی گیرد

● اهداف فوتبال حرفه ای
صنعت فوتبال همچنان در جست وجوی راه های دیگری برای افزایش درآمدها و جذابیت هاست. فیفا همواره طرح های جدیدی را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد تا به اهدافش نزدیك تر شود. كنفدراسیون های قاره ای و بویژه یوفا نیز بیكار ننشسته اند. هر روز پیشنهادهای جدیدی به دستشان می رسد. با وجود این كه فوتبال از نظر میزان جذب تماشاچی، فاصله بسیاری با دیگر رشته ها پیدا كرده است. اما مسئولان جهانی این رشته به سطح كنونی راضی نیستند. در این میان رقابت های باشگاهی شرایط ویژه ای پیدا كرده است.
در آمدهای كلانی كه به حساب باشگاه ریخته می شود مسئولان آنها را هم به تفكر واداشته است. حتی فوق ستاره ها نیز به واسطه همین پول های هنگفت، حضور در رقابت های باشگاهی را به بازی های ملی ترجیح می دهند. در همه قاره ها باشگاه ها در تكاپو هستند تا وضعیت حاضر را ارتقا بخشند.
حتی در اروپا ۱۴ باشگاه بزرگ، سال هاست در تلاشند با تشكیل یك لیگ مستقل، لیگ قهرمانان اروپا را كنار بزنند. اگر چه یوفا مخالف جدی این قضیه است، اما گروه ۱۴ پا پس نگذاشته اند. در آمریكای جنوبی لیگ لیبرتادورس مثل یك دیگ جوشان سرشار از هیجان است. سرخ پوستان منطقه حضور در جام لیبرتا دورس را با هیچ چیز دیگری عوض نمی كنند. هرچند در كونكاكاف و آفریقا جام قهرمانان باشگاه ها تبلیغات آنچنانی ندارد ولی برای تیم های این نواحی از اهمیت چشمگیری برخوردار است.
آسیا به خاطر وسعت، شرایط اقلیمی و مذهبی از اوضاع متفاوتی نسبت به دیگر قاره ها برخوردار است. فوتبال این منطقه راه خود را برای نزدیك شدن به اروپا شروع كرده و به دنبال چالش هایی است تا حركت اش را تسریع بخشد. كنفدراسیون فوتبال آسیا چاره را در برگزاری لیگ جدید دیده است. لیگی كه با عنوان «حرفه ای ها» از سال ۲۰۰۹ آغاز به كار خواهد كرد.
AFC شرایط ویژه ای برای تیم های متقاضی شركت در این مسابقه ها در نظر گرفته است كه آن را به همه فدراسیون های عضو ابلاغ كرده و هشدار داده است، تنها تیم هایی كه به طور كامل از شرایط حرفه ای مورد نظر كنفدراسیون فوتبال آسیا برخوردار باشند از حق حضور در لیگ حرفه ای قاره، برخوردار خواهند بود.
داشتن ورزشگاه های استاندارد و بین المللی، امكانات جانبی مناسب، تراز های مثبت، مربیان دارای مدرك حرفه ای، تیم های پایه ای فعال و ... از جمله این شرایط هستند، اما مهم ترین نكته ای كه مد نظر AFC قرار گرفته است وابسته نبودن باشگاه ها به نهادهای دولتی است. این همان موضوعی است كه موجب ایجاد چالش تازه فوتبال ایران شده است. آیا باشگاه های لیگ برتری از توان خصوصی شدن برخوردارند؟
بعد از مشكلاتی كه فوتبال ایران از اواسط سال گذشته با آن دست و پنجه نرم كرد و هنوز هم رئیس جدید برای این فدراسیون انتخاب نشده است نگرانی های زیادی وجود دارند تا حتی با وجود آرام شدن اوضاع كنونی بزودی شاهده ماجرای تكان دهنده دیگری باشیم. كنارگذاشتن استقلال تهران از رقابت های آسیایی كه خیلی ها از آن به عنوان آبروریزی بزرگ مدیریت فوتبال ایران یاد كردند، نشان داد كنفدراسیون فوتبال آسیا كه پیرو فیفاست و بدون چشم پوشی خیلی راحت متخلفان قوانین خود را حذف می كند. در چنین شرایطی است كه هشدار های متوالی كارشناسان بر نگرانی ها می افزاید.
دكتر خبیری عضو كمیته انتقالی فدراسیون فوتبال تأكید می كند باشگاه ها هرچه سریع تر باید چاره ای بیندیشند و مسئولان عالیرتبه باشگاه ها فرصت ها را برای برآورده ساختن خواسته های AFC از دست ندهند.
وی كه سابقه حضور در كمیته اجرایی كنفدراسیون فوتبال آسیا را نیز دارد با اشاره به این موضوع كه از نظر سخت افزاری هم باشگاه های ایرانی وضعیت مناسبی ندارند، نباید هشدار AFC را ساده گرفت.چندی پیش نماینده ای از سوی كنفدراسیون فوتبال آسیا به تهران سفر كرد تا امكانات ورزشگاه آزادی را از نزدیك مورد بازدید قرار دهد. بعد از این اتفاق بود كه صفایی فراهانی رئیس كمیته انتقالی فدراسیون فوتبال اعتراف كرد از نظر AFC تنها ورزشگاه آزادی دارای استانداردهای بین المللی است. وی كه به تازگی به عضویت كمیته اجرایی كنفدراسیون فوتبال آسیا در آمده است تأكید كرد فرصت ها از دست می روند و باشگاه ها باید سریعتر دست به كار شوند تا اعتبار بین المللی فوتبال ایران بار دیگر خدشه دار نشود.
● تدبیر سازمان ورزش
وقتی بحث حرفه ای شدن باشگاه های لیگ برتری آن هم طبق معیارهای AFC پیش می آید ناخواسته توجهات معطوف سازمان تربیت بدنی به عنوان متولی اصلی ورزش در ایران می شود. این كه سازمان ورزش در این باره چه نظری دارد و چه تدابیری اندیشیده است پرسش تكراری همه آنهایی بود كه با كنجكاوی خاصی این ماجرا را پی می گیرند.
در سال های گذشته نیز سازمان برای ورود دو باشگاه پرطرفدار استقلال و پرسپولیس به بازار بورس چراغ سبز نشان داده بود و حتی مدیران وقت دو باشگاه نیز فعالیت هایی انجام دادند كه البته نتیجه ای به دنبال نداشت.
حال سازمان تربیت بدنی در قبال این موضوع چه طرحی خواهد اندیشید؟ مهندس صنیعی مدیركل پایگاه ورزش قهرمانی كه از سوی كیومرث هاشمی معاون سازمان تربیت بدنی و رئیس مركز توسعه ورزش قهرمانی مأمور رسیدگی به این مسائل و پاسخگویی به ابهامات آن شده است، می گوید: «برای خصوصی شدن باید كارهای زیربنایی صورت گیرد.
ما پس از آن كه اصل ۴۴ مطرح شد درحال چاره اندیشی هستیم. ما باید، باشگاه هایی به معنای واقعی داشته باشیم وافراد غیردولتی باید برای آن پیشقدم شوند كه این مستلزم سودآوری این ورزش است. ما برای همین آیین نامه قبلی خصوصی سازی ورزش را تغییر دادیم و خیلی از موانع را برداشتیم تا مردم برای انجام این كار تمایل نشان دهند. در آیین نامه جدید، جهت را به سمت خصوصی شدن كامل تغییر داده ایم و منتظر تأیید آن در هیأت دولت هستیم.»
صنیعی درباره خصوصی شدن دو باشگاه استقلال و پرسپولیس توضیح می دهد: «نشست هایی میان سازمان و فدراسیون فوتبال برگزارشده و درحال بررسی شرایط هستیم. جدا شدن استقلال و پرسپولیس از بدنه دولت كارآسانی نیست و نباید اشتباهی صورت گیرد. همه جوانب را باید درنظر گرفت و شك نكنید سازمان به محض این كه تصمیم قطعی و طرح نهایی را تصویب كند آن را به اطلاع عموم می رساند.»
چندی پیش امیر رضا خادم رئیس كمیته تربیت بدنی مجلس شورای اسلامی نیز خواستار مشخص شدن وضع این دو باشگاه در بدنه دولت شد. خادم تأكید كرد بهترین تصمیم درباره پرسپولیس و استقلال سپردن آنها به مردم است. وی حتی از پروین و حجازی به عنوان افرادی نام برد كه كارنامه بدی در این دو باشگاه برجای نگذاشته اند و افزود: می توان باشگاه ها را به این پیشكسوتان سپرد.
از سوی دیگر نامشخص بودن وضع ریاست فدراسیون فوتبال هم معضل دیگری است كه ناخواسته زمان را برای رسیدن به خواسته های AFC كم می كند. بسیاری از باشگاه ها مدعی هستند هنوز ابلاغیه ای در این باره از فدراسیون دریافت نكرده اند، اما جالب این كه فدراسیون ها از پاسخگویی به این مسأله طفره می روند و شاید آنها هم منتظر مشخص شدن وضع ریاست فدراسیون هستند. یكی از مسئولان فدراسیون هرگونه اظهارنظر درباره هشدار كنفدراسیون فوتبال آسیا را به اعضای كمیته انتقالی مربوط می داند و كمیته انتقالی هم با توجه به موقت بودن تأكید می كند فرصت پرداختن به چنین مسائلی را ندارد و باشگاه ها خود باید اقدام كنند.● اقتصاد باشگاه ها
محمدرضا ساكت مدیرعامل باشگاه سپاهان اصفهان بحث خصوصی سازی باشگاه ها را یك امر اجتناب ناپذیر می داند كه البته به عقیده وی این مسأله یك سری مقدمات می خواهد كه باید در هیأت دولت و مراكز قانونگذاری كشور به آن پرداخته شود تا خصوصی سازی به قهرمان پروری لطمه ای وارد نكند.
مدیرعامل باشگاه سپاهان می گوید: «قبل ازهر چیز باید حقوق اقتصادی باشگاه ها تعریف بشود. آنچه مثل یك چالش بزرگ فراروی باشگاه هاست حقوق اقتصادی شان است كه شامل كپی رایت، پخش تلویزیونی، تبلیغات دور زمین و... است كه البته بیشتر این مشكلات در بخش های غیر ورزشی نیز به چشم می آید.
نكته دوم این بخش به حمایت های دولت برمی گردد. پیش بینی زمین ازطریق طرح جامع شهری، وام های كم بهره وبلندمدت و ایجاد ورزشگاه ها به وسیله شهرداری ها و واگذاری آنها به باشگاه ها مهم ترین نكات هستند. این مسائل باید برطرف شوند تا به طور جدی وارد بحث خصوصی سازی شد. درغیر این صورت ممكن است خصوصی سازی عواقب منفی برجای بگذارد. ساكت به سازمان تربیت بدنی پیشنهاد می كند با تشكیل اتاق فكر و با همكاری كمیته ملی المپیك، فدراسیون فوتبال، فراكسیون ورزش مجلس و كارشناسان در ارتباط با بسترسازی آن لوایحی را تصویب كنند تا همه چیز با یك برنامه اساسی پیش برود.
مدیرعامل باشگاه سپاهان در پاسخ به این پرسش كه سران این باشگاه تاكنون چه اقداماتی برای خصوصی شدن انجام داده اند، می گوید: «ما همین حالا هم بخشی از خواسته های AFC می توانیم برآورده كنیم. در واقع ازنظر تأسیساتی مشكلی نداریم اما اقدامات دیگر مربوط به دولت می شود و ما هشدارهای زیادی داده ایم. به هرحال خصوصی سازی یك شمشیر دولبه است كه نباید بی گدار به آب زد.»
● اوضاع وخیم سرخابی ها
در میان باشگاه های لیگ برتری به جرأت استقلال و پرسپولیس بدترین وضع ممكن را در زمینه سخت افزاری دارند. اگرچه از حیث نرم افزاری هم از این دو تیم پرطرفدار چیزی به چشم نیامده است. این دو مدعی بزرگ فوتبال ایران با طرح جدید كنفدراسیون فوتبال آسیا خطر را بیخ گوش خود وخیم تر از همه می بیند. زیرا به خاطر شرایط ویژه ای كه دارند جداشدن آنها از بدنه دولت تاكنون غیرممكن بوده است.
با این حال سرخابی ها باید آستین همت بالا بزنند تا از این مخمصه نجات پیداكنند. علی فتح الله زاده سرپرست باشگاه استقلال مدعی است كه این باشگاه درباره مهلتی كه AFC داده است طرح هایی در زمینه سخت افزاری، تهیه امكانات و ساخت استادیوم در دست اقدام دارد. وی خاطرنشان كرد برنامه این باشگاه برای مهلت باقی مانده كنفدراسیون فوتبال آسیا این است كه بتواند با تأمین منابع مالی و وجوه مختلف در چشم اندازی دو ساله و نیز جذب اسپانسرهای مختلف و ترانسفر بازیكنان به لیگ های فوتبال اروپایی و عربی این برنامه ها را عملی كند. شاید فتح الله زاده بدهی های چند میلیارد تومانی این باشگاه را فراموش كرده و نیز از یاد برده است كه با وجود كلنگ زنی استادیوم اختصاصی آبی ها در چند سال گذشته حتی دو آجر روی هم قرار نگرفته است.
حال چگونه می توان به این ادعاها جامه عمل پوشاند، كمی غیرعادی به نظر می رسد. اوضاع پرسپولیس هم كپی رقیب سنتی است. آنها نیز میلیاردها تومان بدهی به دنبال خود دارند و مشخص نیست چه سرنوشتی انتظارشان را می كشد. منطق می گوید تا سال ها این دو باشگاه با انبوه هوادارانشان نباید به آسیا فكر كنند!
در نقطه مقابل، به باشگاه هایی نظیر صباباتری، ذوب آهن، سایپا، پیكان و... می رسیم كه از نظر سخت افزاری با مشكلات كمتری مواجه اند. آنها تنها مشكل بزرگی كه پیش روی خود دارند در دولتی بودن آنهاست كه باید برای درد مشترك خود با دیگر باشگاه ها فكری كنند. در این میان ابراهیم ثنایی مدیرعامل باشگاه پیكان تهران ادعای جالبی دارد. وی می گوید: «طبق قانون تجارت در ایران شركت ها و كارخانه هایی كه كمتر از ۵۰ درصد سهام آنها دولتی باشد خصوصی محسوب می شوند. در حال حاضر تنها ۳۹ درصد سهام مجموعه كارخانجات ایران خودرو به وزارت صنایع تعلق دارد و بقیه در اختیار بخش خصوصی است.
بنابراین پیكان نسبت به تیم هایی مثل ذوب آهن اصفهان یا مس كرمان كه ۱۰۰ درصد دولتی هستند اوضاع خیلی بهتری دارد».مدیرعامل باشگاه پیكان با اشاره به دیگر رشته های این باشگاه نظیر والیبال تأكید می كند این رشته ها از امكاناتی با استانداردهای بین المللی برخوردار هستند. ثنایی به برگزاری جلسات ویژه سران این باشگاه از ۴ ماه قبل تاكنون برای برآورده شدن خواسته های AFC اشاره می كند و می افزاید كه با در نظر گرفتن بودجه ویژه ای، فعالیت های اساسی برای افزایش جایگاه تماشاگران زمین ایران خودرو، ساخت سالن سرپوشیده، استخر و سونا و... شروع می شود.
مسعود رضاییان مدیرعامل باشگاه فولاد خوزستان نظرات دیگری دارد. وی با خوش بینی می گوید بیشتر موارد موردنظر AFC برای حرفه ای شدن قابل انجام است و حتی با اجاره یك ورزشگاه می توان قسمت عمده ای از مشكلات را برطرف كرد. رضاییان نیز مانند دیگر مدیران باشگاه ها درآمدزا نبودن تیم ها را بزرگ ترین مانع برای خصوصی شدن می پندارد.
وی حرف هایش را این طور ادامه می دهد: «وقتی تیم ما با ۳ میلیارد تومان هزینه، تنها ۶۰ میلیون تومان درآمد دارد، چطور بخش خصوصی می تواند به این سمت روی خوش نشان بدهد. بیشتر باشگاه های دنیا از طریق پخش تلویزیونی، تبلیغات دور زمین، فروش البسه ورزشی و ترانسفر بازیكن درآمدهای هنگفت دارند، اما اینجا هیچ كدام را نداریم و تا زمانی كه مسأله پخش تلویزیونی برطرف نشود این مشكل پابرجاست».
با پرس وجوهایی كه از برخی دیگر باشگاه ها داشتیم، هیچ طرح نو و فعالیتی درباره اولتیماتوم كنفدراسیون فوتبال آسیا ندیدیم. سران باشگاه صباباتری با خیال این كه در زمینه سخت افزاری اوضاع خوبی دارند همه چیز را به آینده ای نزدیك موكول كرده اند. بی آن كه به نكته مهم خصوصی شدن توجهی داشته باشند. در شیراز هم باشگاه فجر سپاسی اصلاً این موضوع را جدی نگرفته است زیرا سرهنگ جعفری مدیرعامل این باشگاه با قاطعیت می گوید هیچ كدام از باشگا ههای ایرانی نمی توانند خصوصی شوند و مسئولان AFC هم نمی توانند قانون خود را به ایران تحمیل كنند.
در میان تیم های نظامی البته تیم پاس با وجود همه امكاناتی كه داشت با انتقال به همدان چالش جدیدی را به وجود آورده است. چندی پیش سردار احمدی مقدم فرمانده كل نیروی انتظامی ایران اعلام كرده بود، باشگاه پاس آماده تحویل به بخش خصوصی است، اما انتقال امتیاز تیم فوتبال این باشگاه به همدان ابهامات دیگری را به وجود آورد.
زیرا در خبرها داشتیم ریاست مجمع این باشگاه به استانداری همدان سپرده شده و دیگر اعضای هیأت مدیره نیز جزو افراد دولتی هستند. این انتقال شایعاتی را پیرامون باشگاه ابومسلم مشهد هم به وجود آورده است چرا كه ناصر شفق مدیرعامل این باشگاه نیز برای سپردن امتیاز باشگاه به بخش خصوصی اعلام آمادگی كرده بود.
آنچه نگران كننده به نظر می رسد و به ظاهر برای اتحادیه مدیران باشگاه ها و مسئولان رده بالای باشگاه ها چندان مهم نیست خصوصی شدن باشگاه هاست. در واقع بیشتر باشگاه های لیگ برتری حتی یك نشست هم در این زمینه نداشته اند و به نظر آنها فرصتی كه تا سال ۲۰۰۹ باقی است برایشان كافی است.
در حالی كه همین باشگاه ها سال های متمادی حتی در برطرف كردن نور ورزشگاه هایشان برای برگزاری رقابت ها در ماه مبارك رمضان یا بهبود كیفیت چمن استادیوم ها موفق عمل نكرده اند. مهم تر این كه با وجود اتفاقاتی كه در یك سال اخیر از سوی مراجع بین المللی برای فدراسیون فوتبال و باشگاه استقلال تهران رخ داده است، كسی از آن درس عبرت نمی گیرد و با بی خیالی مطلق، تنها زمان را از دست می دهیم. آیا چالش دیگری در راه است؟

علی رضایی
یوسف حیدری

منبع : روزنامه ایران