سرعت و فضای حسی در دستگاه های فلامنکو

● سرعت(Tempo) و فضای حسی(Mood) دستگاه های فلامنكو :
▪ ابراز احساسات :
فلامنكو را به عنوان « روشی برای بیان احساسات خالص بشری » تعریف كرده اند . به طور سنتی هر یك از فرم های فلامنكو ، حس و حال مخصوص به خود را دارد كه در ارتباط با خصوصیات موسیقایی آن است . بهترین روش برای درك این مفهوم ، گوش فرا دادن به آثار ضبط شدهٔ سبك های مختلف آواز است . شما می توانید عمق درد و رنج و اندوه را در فضای این آوازها به درستی احساس كنید ؛ همان گونه كه شور و هیجان زنده و خالص برخی از آنها باعث وجد و سرمستی شنونده می شوند . همین كه یك آواز بتواند احساسات شما را برانگیزد و در درون شما جوش و خروشی به وجود آورد ، نشانگر توفیق و توانایی خواننده در صحت انجام وظیفه اش است .
▪ تغییرات سرعت :
سرعت هایی كه در این متن آورده شده اند ، صرفاً به عنوان یك راهنمای كلی اهمیت دارند . در حقیقت سرعت اجرای اغلب فرم های فلامنكو بستگی به سیر پیشرفت و نحوهٔ اجرای آن فرم توسط هنرمندان ، در آن زمان و مكان خاص دارد . به عنوان مثال در گاروتین و فاروكا و زاپاتِئادو ، می توانید به تناوب شاهد اجرای پاساژهایی با سرعت كم و زیاد باشید . از طرف دیگر در دستگاه های سولِئارِس و آلِگریاس به تدریج شاهد افزایش سرعت اجرای بخش های تشكیل دهندهٔ شان هستید .
به یاد داشته باشید كه فلامنكو یك هنر محلی سنتی است كه ریشه در زندگی مردمی بی قانون دارد ؛ البته نه كاملاً بی قانون . كولی ها نیز در میان خودشان قوانین غیر مدونی داشتند كه سهل گیرانه و سلیقه ای بود و گاهاً محدود به هر خانواده می شد . به همین ترتیب در فلامنكوی سنتی ، غالباً با قوانینی مواجه می شوید كه چندان لازم الاجرا و غیرقابل تخطی به نظر نمی رسند . تا جایی كه در فلامنكوی مدرن میزان رعایت این قوانین سهل و ممتنع به كمترین حد می رسد و دست هنرمند در بداهه پردازی و نوآوری كاملاً باز می باشد . امروزه دیگر از شمار تفكرات متعصبانهٔ فلامنكو كاسته شده و این فرم هنریِ پویا و زیبا و شكوفا ، سرشار از ایده های بدیع و آمیزه ای از تفكرات متنوع و پیشرو شده است .
▪ سرعت های شگفت انگیز :
در دهه های ۵۰ و ۶۰ میلادی ، اجراهای فلامنكو در چهارچوب های معینی ارایه می شدند تا حضار شاهد یك نمایش بی عیب و نقص فلامنكو باشند . در غالب آثار ضبط شدهٔ متعلق به آن دوره تمایل به اجرای سریع قطعات دیده می شود . نوازنده سعی می كرد تا جایی كه می تواند سرعت بالای خود را با به كار گیری پیكادو ها و تِرِمولوهای پرسرعت به نمایش بگذارد . توجه به تكنیك و خلق نمایش های اعجاب انگیز با گیتار همهٔ انرژی نوازندگان را صرف خود می كرد ؛ به طوری كه در قطعات ضبط شدهٔ این دوران ، كمتر نوآوری و تنوعات هارمونیك دیده می شود .
▪ نمایش تكنیك – پس « كمپاس » كجاست ؟
در هر صورت ، زمان بندی و رعایت كمپاس تنها قانون لازم الاجرا و غیر قابل تخطی به نظر می رسد . با این وجود در برخی از اجراهای نمایشی ضبط شده توسط بزرگانی همچون مانیتاس دِ پِلاتا(Manitas de Plata) ، كارلوس مونتویا(Carlos Montoya) و حتی سابیكاس(Sabicas) ، می توان ملاحظه كرد كه زمان بندی و چهارچوب كمپاس ها از صحت و وضوح لازم برخوردار نیستند و در جاهایی ساختار كمپاس مبهم است . البته در استادی و نبوغِ نوازندهٔ بزرگی چون سابیكاس تردیدی وجود ندارد و مطالبی كه در بالا ذكر شد خدشه ای بر شأن و مقام شامخ ایشان وارد نمی كند ، ولی به هر حال واقعیات را باید پذیرفت .
آنچه كه در زیر به صورت یك جدول در مورد سرعت و فضای حسی هر دستگاه آمده است ، قانون نبوده و غیر قابل تغییر نیست . با در نظر گرفتن این طرح كلی و اولیه به عنوان مرجعی برای سرعت اجرا و فضای حسی دستگاه ها ، نوآموزان می توانند به درك بهتر و اجرای صحیح تر دستگاه ها - از نظر حسی و تكنیكی- برسند . باید در نظر داشت ، مهمترین عنصری كه نوازنده باید توانایی ایجاد آن را به بهترین وجهی در شنونده داشته باشد ، حس موسیقایی قطعهٔ نواخته شده است ، نه شگفتی ناشی از ارایهٔ تكنیك برتر .
● سـرعت
▪ (ضربه در دقیقه) دستـگاه فضای حسی
▪ ۲۳۰ بولریاس مخصوص جشن و سرور ، فرح آور ، طنز آمیز ، آمیخته با لودگی
▪ ۲۲۰
▪ چوفلا مخصوص جشن و سرور ، طنز آمیز و سرخوشانه ، خود جوش
▪ ۲۱۰
▪ ۲۰۰ رومبا مخصوص جشن و سرور ، فرح آور ، اغواگرانه ، با حس و حال كوبایی
▪ زامبرا مخصوص جشن و سرور ، فرح آور
▪ ۱۹۰
▪ ۱۸۰ گواخیراس گستاخانه ، اغواگرانه ، با حس و حال كوبایی
▪ آلگریاس شادمانه ، نشاط آور ، مخصوص مجالس و میهمانیها
▪ ۱۷۰
▪ كلمبیاناس مخصوص مجالس و میهمانی ها ، لذت بخش
▪ ۱۶۰ سِویانا مخصوص جشن و سرور ، رقص سنتی محلی
▪ فاندانگوس دِ اوئِلوا مخصوص جشن و سرور ، رقص سنتی محلی
▪۱۵۰ تارانتوس تیره و جانگداز ، مصیبت بار ، سوگوارانه ، اندوه آور ، هجر آمیز
▪ زاپاتِئادو خود نمایانه ، پر زرق و برق ، به چابكی
▪ ۱۴۰ وردیالس مخصوص جشن و سرور ، رقص سنتی محلی
▪ مالاگِنیا مخصوص جشن و سرور ، سرخوشانه
▪ ۱۳۰ تانگوس مخصوص جشن و سرور ، شورانگیز ، شادی آور ، سرزنده
▪ گاروتین پر احساس ، لذت بخش ، گستاخانه ، شاد و سرخوش
▪ ۱۲۰ سگریاس سوگوارانه ، اندوه آور و غم بار ، حسی از مرگ و فقدان
▪ سولِئارِس درون گرایانه ، تنهایی ، بیان آرزو ها
▪ ۱۱۰ فاروكا مردانه و خشن ، دراماتیك(نمایشی) ، خرامانه ، منضبط
▪ ۱۰۰
▪ پِتِنِراس حزین ، اندوه آور ، سوگوارانه ، یاد آور مراسم تدفین
▪ ۹۰
▪ ۸۰ تی یِنتوس جدی ، باوقار ، شكوهمند ، نفسانی

امین محمد روحانی

منبع : هنر و موسیقی