حضوری ماندگار در بازارهای جهانی

با تصویب نهایی سند استراتژی توسعه صادرات غیرنفتی کشور در دولت که چندی پیش مراحل تدوین آن در سازمان توسعه تجارت به پایان رسید. این سند در مرحله نخست مبنای عمل قرار می‌گیرد و در ادامه کار با رعایت ملاحظات به طور طبیعی تغییرات خود را پشت سر می‌گذارد.
در تدوین استراتژی توسعه صادرات غیرنفتی بر گسترش رقابت پذیری محصولات، هدفمندکردن یارانه‌ها و جوایز صادراتی، تقویت و توسعه نظام اطلاع رسانی تجاری، توسعه مشتری‌مداری و شناخت نیاز بازارهای هدف، گسترش فعالیتهای تحقیق و توسعه و استمرار تلاش برای پیوستن به سازمان جهانی تجارت تاکید شده است.
تدوین استراتژی صادرات در فلسفه وجودی فرآیند و تصویری از وضع مطلوب کشور در انتهای افق برنامه توسعه اقتصادی کشور است، هرچند نباید این موضوع را از خاطر برد که تدوین استراتژی ملی صادرات امر پیچیده‌ای است که در طول زمان نیازمند اصلاح و تکمیل بوده و ممکن است به کلی دستخوش تحول گردد.
در حالی که رفع موانع دست و پاگیر از هدفهای عمده تدوین سند استراتژی توسعه صادرات محسوب می‌شود، اجرایی شدن آن موجب هماهنگی میان دستگاه‌های مسئول می‌شود.
انجام مطالعات مختلف بر مبنای مستندات برنامه‌های توسعه صادرات کشور از جمله "سند چشم‌انداز ‪ بیست ساله"، "برنامه‌های توسعه اقتصادی"، "گزارشات متعدد کارشناسی و تحلیل روند صادرات غیرنفتی و متغیرهای حاکم بر آن"، مصاحبه با خبرگان حوزه صادرات غیرنفتی و یافته‌های کارگاههای هم‌اندیشی با کارشناسان و دستگاه‌های متولی صادرات کشور از راهبردهایی است که در تدوین سند استراتژی توسعه صادرات غیرنفتی مورد توجه قرار گرفته است.
● ماموریت دولت
تعریف رسالت یا ماموریت اصلی دولت به عنوان مجری برنامه و متعاقب آن ماموریت هریک از دستگاه‌های مرتبط با موضوع صادرات غیرنفتی به طور جداگانه از محورهای اصلی در تهیه سند استراتژی توسعه صادرات کشور است.
آنچه دراین مجموعه بیش از هر چیزی دارای پایداری نسبی است، چشم‌انداز و ماموریت تعریف شده در چارچوب اهداف صاحبان اصلی فرآیندها است.
این نکته را باید یادآور شد که تدوین استراتژی درسطح بنگاه (کسب وکار) جزو ماموریت‌های اساسی و بنیادی مدیریت بنگاهها است و سازمانهای مرتبط در حوزه صادرات سایر کشورها در زمینه تدوین استراتژی بنگاه‌ها برای صادرات به طور عمده کمک‌های فنی ارایه می‌دهند در حالی که این مهم جزو ماموریت‌های بنگاه است.
● تاکیدات سند
جمهوری اسلامی ایران قادراست با اتکا به تولیدات صادرات محور و توجه به صادرات غیرنفتی به عنوان محرک اصلی کشور در ایجاد رشدی پایدار، گسترش فرصت‌های شغلی و محو فقر یکی از پنج کشور دارای بالاترین رشد صادرات در بین کشورهای منطقه (خاورمیانه و شمال آفریقا) باقی بماند.
حمایت همه جانبه ازتولیدات صادرات محور و حداکثراستفاده از توان تولیدی و صادراتی بنگاه‌های کوچک و متوسط، برخورداری از زیرساخت‌های تسهیل‌کننده صادرات غیرنفتی، بهره‌مندی از ارگان‌های توانمند و سازمان یافته متولی صادرات، توسعه تجارت الکترونیک، استمرار و توسعه فعالیت‌های مقررات زدایی از محورهای مورد تاکید در تدوین سند استراتژی صادرات کشور است.
از دیگر موضوعات مهمی که در این سند بر ضرورت توجه به آن تصریح شده، تقویت ساختار و شبکه‌های حمل ونقل ارتباطات، تجدیدنظر دراهداف مناطق آزاد ، گسترش مشارکت دستگاه سیاست خارجی کشور در زمینه صادرات غیرنفتی، گسترش فرهنگ صادراتی،توسعه خدمات بانکی و بیمه‌ای صادرات محور، کاهش ریسک صادرات غیرنفتی، تنوع بخشی بازارهای هدف، تنوع‌سازی ترکیب کالاها و خدمات صادراتی است.
تثبیت قوانین و مقررات صادراتی با محوریت برنامه چهارم، استفاده از اهرم موافقتنامه‌های دو جانبه یا بلوک بندی تجاری،برخورداری از مشارکت بخش خصوصی توانمند و افزایش مشارکت آن در تصمیم‌سازی صادراتی، توانمندسازی صادرکنندگان و تشکل‌های صادراتی و تسریع در واگذاری واحدهای صادراتی بزرگ دولتی به بخش خصوصی در تدوین سند استراتژی کشور لحاظ شده است.
در تدوین استراتژی توسعه صادرات غیرنفتی بر گسترش رقابت پذیری محصولات، هدفمندکردن یارانه‌ها و جوایز صادراتی، تقویت و توسعه نظام اطلاع رسانی تجاری، توسعه مشتری‌مداری و شناخت نیاز بازارهای هدف، گسترش فعالیتهای تحقیق و توسعه و استمرار تلاش برای پیوستن به سازمان جهانی تجارت تاکید شده است.
● راهبردهای سند استراتژی
به طور قطع، با توجه به روندهای متغیر سیاسی و اقتصادی کشور و جهان که موجب شکل‌گیری تهدیدهای جدید برای صادرات غیرنفتی شده، ارایه راهبردهای اساسی در توسعه صادرات غیرنفتی نقش مهمی را ایفا می‌کند.
افزایش فشارهای غرب در خصوص تحریم، تثیبت نرخ ارز و برخورداری از نرخ تورم دو رقمی بستر نامطمئنی را برای صادرات غیرنفتی در سه سال آینده به همراه خواهد داشت و از سویی دیگر به ثمر رسیدن سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در بخش نفت و صنعت و افزایش انرژی در جهان فرصت‌های مناسبی را برای تولید در کشور فراهم کرده است.
رشد نقدینگی، افزایش سطح قیمتها و تثبیت نرخ ارز، ادامه بی‌ثباتی در کشورهای منطقه طرف معامله با ایران (عراق، افغانستان)، برتری بازارهای شرق از فرصت‌ها و تهدیدهای پیش روی جمهوری اسلامی در زمان حاضر است.
تداوم قیمتهای بالا برای نفت خام صادراتی در کشور، رشد بطئی نرخ تورم جهانی، رشد مستمر کشورهای چین و هند و حضور آن‌ها در بازارهای جهانی، افزایش سهم کشورهای جنوب غربی آسیا در تجارت جهانی و فزونی رشد تجارت از تولید در جهان از دیگر پیامدهای پیش روی محسوب می‌شود.
جمهوری اسلامی ایران قادراست با اتکا به تولیدات صادرات محور و توجه به صادرات غیرنفتی به عنوان محرک اصلی کشور در ایجاد رشدی پایدار، گسترش فرصت‌های شغلی و محو فقر یکی از پنج کشور دارای بالاترین رشد صادرات در بین کشورهای منطقه (خاورمیانه و شمال آفریقا) باقی بماند.
پیش‌بینی می‌شود ایران با بهره‌مندی از حمایت همه جانبه تمام ارکان نظام و با فراهم کردن شرایط برخورداری از ظرفیت‌های تولید صادراتی رشد بالنده و بااستفاده از شبکه و ساختاری قوی،متمرکز و پشتیبان در امر صادرات غیرنفتی با مجموعه‌ای متنوع از محصولات به ویژه محصولات با فناوری پیشرفته و ارزش افزوده بالا در مجموعه متنوعی از بازارها حضور یابد.

نویسنده : شهنار حسنی

منبع : بانک توسعه صادرات ایران