شناسایی مارها

الف) مارهای غیر سمی یا آگلیفا
توجه به شكل، وضع قرار گرفتن و تعداد پولكهای بدن مار، تشخیص را تا حدی آسان میكند. مارهای غیرسمی دارای دندانهائی ساده هستند كه راهی به غده سمی ندارند. شكل پولكهای ناحیه سر با شكل پولكهای ناحیه بدن كاملا متفاوت است. به عبارت دیگر پولكهای ناحیه سر و تنه، مشخص و قرینههستند. در بعضی پولكهای ناحیه پشتی صاف است و برعكس در بعضی پولكهای ناحیه پشتی تیغدار است، یعنی در وسط این پولكها خطی برجسته مشاهده میشود. پولكهای سطح شكمی صاف و بزرگتر از پولكهای ناحیه پشتی است. مردمك چشم اغلب گرد و دم مار معمولا گرد و دراز است. پولكهای زیر ناحیه دم در یك ردیف قرار دارد و پولك آنال یا مخرج ممكن است یك عدد ویا دو عدد باشد. بطور كلی طرز قرار گرفتن این پولكها و شمارش آنها در تشخیص مارها حائز اهمیت است. مارهای غیر سمی اصولا در حركت خیلی سریع و چابك هستند.
ب) مارهای نیمه سمی یا اوپیستو گلیفا
این مارها كم و بیش شبیه مارهای غیر سمی هستند یكی از وجوه تمایز آنها داشتن فنگ Fang یا نیش دندان خلفی شیاردار است. فنگ كه از سایر داندانها بزرگترو دارای كانال باز یا شیار است در قسمت عقب دهان، در فك بالاییقرار دارد و به غده سمی متصل است. از نظر ظاهری مردمك چشم این مارها عمودی یا گرد است. تیرمار كه یكی از این مارها محسوب میشود با داشتن چهار خط سفید رنگ كه در سرتاسر بدنش امتداد دارد مشخص میشود.
ج) مارهای سمی
تمام انواع این مارها دارای فنگ یا نیش دندان لوله ایشكل یا توخالی هستند كه در قسمت قدامی دهان و در فك بالایی قرار دارد و به غده سمی متصل است. سر این مارها غالبا مثلثی شكل و ناحیه گردن كاملا مشخص است. اكثرا دمشان كوتاه و در حركت كمی تنبل هستند. در بعضی از انواع این مارها حفره ای بین چشم یا بینی وجود دارد كه به سادگی قابل تشخیص است. اكثرا پولكهای ناحیه سرشان ریز و قرینه نمی باشند. در برخی دیگر پولكهای ناحیه سر قرینه هستند مانند كفچه مار كه هنگام خشم چنبره زده و یك مرتبه به طرف دشمن حمله میكند. در این حال ناحیه گردن متسع میشود و به این ترتیب سطح بزرگی ایجاد میكند. این سطح بنام كفچه نامیده میشود.
در ایران چهار گروه مار سمی بشرح زیر وجود داردكه ممكن است گزش آنها عوارض نامطلوبی ببار بیاورد:
۱) گروه افعیها یا ویپریدهViperidae با ۱۰ گونه خطرناك.
۲) گروه مارهای كبرا یا الاپیده Elapidae با ۲ گونه خطرناك.
۳) گروه مارهای دریایی یا هیدروفیده Hydrophidae با ۵ گونه سمی.
۴) گروه ماهای نیمه سمی یا اوپیستوگلیفا Opisthoglypha با۸ گونه نیمه سمی.

مارهای ایران : تالیف دکتر محمود لطیفی

منبع : پرشین بلاگ