تحولات ذوق هنری در غرب

كتاب «تحولات ذوق هنری در غرب (گرایش به اصول هنرهای آغازین)» اثر ارنست هانس گامبریچ و با ترجمه محمدتقی فرامرزی در شمارگان ۱۵۰۰ نسخه منتشر شد.
هنر حاصل ذوق، حس زیبایی شناختی هنرمند، تجربه ها و آموخته های اوست. هنرمند در این مسیر، در تعامل با هنر و دانش اقوام و ملل دیگر، بر غنای تجربه خود می افزاید و افق دید خویش را می گستراند و از این رهگذر آثار و اندیشه های هنری به منصه ظهور می رسد و میراث هنری شكل می گیرد. این میراث هنری جلوه تلاش هنرمندان، اندیشمندان و انسان هایی است كه در آفرینش اثری زیبا سهم داشته اند.
در واقع، آنچه به منزله دست ساخته ای انسانی در قالب بنایی عظیم، مجسمه ای زیبا، تابلوی نقاشی ای چشم نواز و خطوط اسرارآمیز خودنمایی می كند، تحت تاثیر انگاره ها و اندیشه های رایج در تمدن های گوناگون بشری است. مهم آن است كه این میراث شناخته و ابعاد گوناگون هنری، فلسفی، تاریخی، جامعه شناختی، انسان شناختی آن تحلیل و بررسی شود.
كتاب حاضر كه پس از درگذشت ارنست گامبریچ چاپ و منتشر شده است، حاصل بیش از چهل سال پژوهش اوست. این كتاب روایتی سرشار از بحث و استدلال همراه با نقل قول های گسترده را بازمی گوید كه نقش آفرینندگان، منتقدان و هنرمندان را در شكل دادن به اندیشه و متحول ساختن آن به روشنی نشان می دهد.
گامبریچ پس از بازنگری در آثار نویسندگان عصر كلاسیك كه نوشته هایشان بخش عمده ای از مسیر این بخش را ترسیم می كند، پیشرفت این اندیشه را از احیای آن در سده هجدهم پی می گیرد و به اسناد كافی در تایید تغییرات ظریف ذوق و قضاوت هنری اشاره می كند كه غالبا بر نقش محوری رافائل در تاریخ هنر تكیه دارند. در فصل های پایانی، به موضوع انقلابی بدوی گرایی در سده بیستم می پردازد و تحولات مهم ذوق هنری را كه خود نیز از شاهدان عینی آن بوده است تحلیل می كند.
«این كتاب درباره آن جنبشی از ذوق هنری به نگارش درآمده است كه در دوره زندگانی من به اوج كمال رسید و به نظر می رسد كه قدرتش را در طی چند سال گذشته از دست داده باشد.»
آنچه به بحث این كتاب مربوط می شود این واقعیت است كه تكامل تمام هنرها یا دست كم تكامل اغلب هنرها به صورت موازی صورت گرفته است. به بیان دیگر، سده های بسیار سپری شد تا هنرها توانستند به آن جذابیت آسانشان برای حواس ما برسند كه سیسرون در آن مورد هشدار می داد.
معلمان باستانی بلاغت، به خوبی بر این وجه تشابه آگاهی داشتند و غالبا به آن استناد می كردند تا نكته ای را اثبات كنند.
لحن سنگین نثر آغازین، آشكار با معماری اولیه كه كارش انباشتن قلوه سنگ بر گرداله سنگین در دیوارهای معروف به «غولسنگی» بود مقایسه می شد، و خود سیسرون در خطابه پیشینش به نام بروتوس، مقایسه ای مشروح بین تاریخ خطابه و تاریخ هنر پیكره سازی به عمل آورده بود: از شكل های سخت و گوشه دار هنر كهن گرایانه تا زیبایی انعطاف پذیر شاهكارهای هلینستی.
كتاب حاضر از هفت فصل و یك پیشگفتار كه به موضوع گرایش به اصول هنرهای آغازین پرداخته، تشكیل می شود. اولویت های افلاطون، سلطه عنصر اعجاب انگیز، آرمان پیشا رافائلی، در جست وجوی معنویت، آزادسازی ارزش های صوری، سده بیستم، آغازین به چه معنی؟ عناوین فصول این كتاب را تشكیل می دهند.

منبع : روزنامه جوان