اصفهان پایتخت فرهنگی

انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال ۲۰۰۶ عنوانی مایه مباهات و افتخاراست اعضای سازمان کنفرانس اسلامی پس از سال ۲۰۰۵ که مکه مکرمه این لقب را به خود اختصاص داده بود . اینک شهر سلمان فارسی صحابی پیامبر اسلام و اولین مترجم قرآن به زبان فارسی را شایسته عهده داری این رسالت سنگین دانستند .
عید قربان آغاز رسمیت یافتن پایتخت فرهنگی جهان اسلام برای اصفهان بود ، عنوانی که در چهارمین کنفرانس وزاری فرهنگ کشورهای اسلامی در تاریخ ۲۵ و ۲۶ آذرماه سال ۸۳ در الجزایر ، به اصفهان داده شد و این موضوع از سوی مدیرکل سازمان تربیتی ، علمی وفرهنگی IOC ( یسیسکو ) رسما به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام و از آن پس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به عنوان مجری این پروژه تعیین گردید .
● اندیشه ایجاد پایتخت فرهنگی
هر چند آرمان برقراری ارتباط عمیق فرهنگی بین کشورهای اسلامی یک ارزش اسلامی است که بسیاری از آیات قرآن و آموزه های اسلامی نیز بر آن تاکید دارد ، اما باید اقرار کرد که راهکار عملی آن از طریق انتخاب شهری به عنوان پایتخت فرهنگی با هماهنگی برخی از کشورهای همسایه ، دستاوردی غربی می باشد که در اواخر قرن بیستم با عنوان ( CULTURAL CENTER ) ابداع واجرا شده است .
اندیشه اعلام پایتخت فرهنگی به کنفرانسی بر می گردد که در سال ۱۹۸۲ زیر نظر سازمان ملل متحد در مکزیک در مورد راهبردهای فرهنگی برگزار شد . ایده مزبور بر این مبنا شکل گرفت که فرهنگ ، محور اساسی حیات فردی و اجتماعی انسان هاست و توسعه جامعه بشری اساسا" و ابسته به رشد فرهنگی می باشد که هدف آن تحقق خیر برای آدمیان است.
این ایده سپس از اروپا به جهان عرب سرایت کرد و از سال ۱۹۹۶ اتحادیه عرب هر سال یکی از شهرهای کشورهای عربی را به عنوان پایتخت فرهنگی جهان عرب معرفی نمود تا پایتخت فرهنگی در آن سال قطب تمرکز فعالیت های علمی ، فرهنگی ، برگزاری جشنواره ها ، همایش ها ، فستیوال های سینما ، تئاتر و نمایشگاههای فرهنگی و اقتصادی قرار گیرد .
دستاوردهای مثبت این رخداد ، سرانجام کشورهای اسلامی را به اجرای آن در سطح جهان اسلام تشویق نمود، تا وزرای فرهنگ ۵۷ کشور اسلامی عضو سازمان کنفرانس اسلامی در نشست خود در سال ۲۰۰۴ میلادی در نمایه ای ، شهرهایی را از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ به مدت ده سال آینده به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام تعیین نمایند [۱].سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی پس از کارشناسی های مختلف و با بررسی گزینه هایی مانند قم ، مشهد و اصفهان سرانجام اصفهان را به دلیل علاقه جهان اسلام به مشاهیر و پیشینه تاریخی این شهر ، از سوی جمهوری اسلامی ا یران پیشنهاد کرد .
"شهر اصفهان با فراز و فرودهای تاریخی، گنبدهای فیـــروزه ای، فرهنگ غنی و به قول ناصر خسرو قبادیانی ( ۴۸۱ – ۳۹۴ هـ .ق ) شهری بر هامون نهاده ، با آب وهوایی خوش ، بناهایی نیکو و مرتفع ، مسجد آدینه ای بزرگ که در همه ی زمین پارسی گویان ، شهری نیکوتر وجامع تر و آبادتر از اصفهان ندیدم"[۲].اکنون پس از دو بار تجربه پایتختی ، در دوره سلجوقی و صفوی یکبار دیگر جایگاه رفیع گذشته خود را تکرار می کند .
"اصفهان یا سپاهان شهری باستانی است که در افسانه ها ، آن را مرکز سپاهیگری ایران خوانده اند ، جایی که کاو ه آهنگر ، پس از پیروزی فریدون بر ضحاک بر آن فرمانروا گردید" [۳].
فرهنگ غنی و طبیعت زیبا ، این شهر را در قرون متمادی به یکی از بزرگترین و آبادترین شهرهای جهانی تبدیل کرده است ."حتی اسکندر مقدونی هم ، آن زمان که برای فتح ایران و نابودی اش به این ســـرزمین حمله ور می شود ، و قتی به اصفهان پا می گــــــذارد بسیار به آن علاقمند می گردد و از تخریبش خودداری می کند "[۴] .
شهری چنین باشکوه یکی از بزرگترین مسجدهای جهان ، چندین سازه ، مدرسه نظامیه و بسیاری بناهای باشکوه دیگری را که هر یک از شاهکارهای بی نظیر هستند در دل خود جای داده است ، چنان که « گنبد تاج الملک » عنوان زیباترین گنبد آجری جهان را دارد و تخت فولاد که سومین قبرستان در اسلام وکشورهای اسلامی پس از قبرستان بقیع و وادی السلام نجف است با مساجدی که از مربع کف ، که چون ضلع و زاویه دار است به نماد آغاز و انجام عالم خاکی تشبیه می شود و در گردن هشت ضلعی و بیست و چهار ضلعی و در نهایت دایره گنبدی ، که چون نه ضلع دارد و نه زاویه بی آغاز و انجام و نمادی از عالم ملکوتی و آسمانی است ( مسجد شیخ لطف اله ) ختم می شود .
تاریخ اصفهان سرشار از هویت است ، هویت علمی ، دینی ، معماری ، هنری ، تاریخی و سنتی و به قول پیرلوتی ( PIERRE LOTI ) نویسنده فرانسوی در کتاب به سوی اصفهان ،" اصفهان نه تنها آیینه تاریخ تمدن کهنسال ، که آیینه خلاقیت بشر است ، اصفهان خود به تنهایی کهکشانی است که دست یافتن به ژرفای زیبایی وعظمت آن ممکن نیست" [۵]. اما در این سال پایتختی نصف جهان بر جهان امری بود که ممکن شد .

سوسن مشهدی
کارشناس مسئول آموزش
اداره کل امور فرهنگی سازمان تربیت بدنی

منبع : سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران