سه شنبه, ۱۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 7 May, 2024
مجله ویستا


بازنویسی‌ صنعت‌ نشر با جوهر الکترونیکی‌


بازنویسی‌ صنعت‌ نشر با جوهر الکترونیکی‌
زمانی‌ نه‌ چندان‌ دور، مردم‌ پایان‌ دوره‌ كتاب‌های‌ چاپی‌ (مجله‌ و روزنامه‌) را پیشگویی‌ كردند. البته‌، چنین‌ اتفاقی‌ نیفتاد. هرقدر هم‌ كه‌ تكنولوژی‌ خوب‌ باشد، لذت‌ خواندن‌ كتاب‌ چاپی‌ چیز دیگریست‌.
با این‌ حال‌ اكنون‌ در آستانه‌ تحول‌ قرار گرفته‌ایم‌. فناوری‌ نوینی‌ در حال‌ نفوذ به‌ كالاهای‌ مصرفی‌ است‌ كه‌ ممكن‌ است‌ كتاب‌های‌ الكترونیكی‌ را جایگزین‌ كتاب‌های‌ چاپی‌ كند. این‌ فناوری‌ جوهر الكترونیكی‌ نام‌ دارد و با آن‌ نمایشگر كامپیوتر مانند صفحه‌ كتاب‌ چاپی‌ به‌ نظر خواهد آمد. با این‌ همه‌ كتاب‌های‌ چاپی‌ به‌ راحتی‌ از میدان‌ بیرون‌ نمی‌روند. آنها ارزان‌، قابل‌ حمل‌، بادوام‌ و بی‌نیاز از باتری‌ هستند و علاوه‌ بر آن‌ می‌توان‌ آنها را به‌ دیگران‌ قرض‌ داد.
تلاش‌های‌ پراكنده‌ برای‌ كتاب‌های‌ الكترونیك‌ به‌ دلایل‌ متعددی‌ موفقیت‌آمیز نبودند. مثلا خواندن‌ در حالتی‌ كه‌ روی‌ مانیتور خم‌ شده‌اید چندان‌ آسان‌ نیست‌. خواندن‌ كتاب‌ در نوت‌بوك‌ سخت‌تر است‌ چرا كه‌ اندازه‌ صفحه‌ و لوازم‌ جانبی‌ آن‌ كوچكتر است‌. علاوه‌ بر آن‌ نگاه‌ كردن‌ به‌ صفحه‌های‌ LCD به‌ مدت‌ طولانی‌ سخت‌ است‌ چرا كه‌ از پشت‌ آنها نور می‌تابد. این‌ نكته‌ به‌ نظر كم‌ اهمیت‌ می‌رسد، اما این‌ طور نیست‌. هنگامی‌ كه‌ كتاب‌ كاغذی‌ می‌خوانیم‌ نور از روی‌ صفحات‌ منعكس‌ می‌شود. اما هنگام‌ خواندن‌ از روی‌ صفحه‌ كامپیوتر، نور از پشت‌ آن‌ می‌آید كه‌ طبیعی‌ نیست‌ و خواندن‌ را برای‌ چشم‌ سخت‌ می‌كند.
فناوری‌ نوین‌ درست‌ بر همین‌ مساله‌ متمركز شده‌ است‌: تلاش‌ برای‌ كاربردی‌ كردن‌ كتاب‌ الكترونیك‌: جوهر الكترونیك‌. پرشی‌ بلند از روی‌ فناوری‌ سنتی‌ LCD كه‌ خواندن‌ كتاب‌ الكترونیكی‌ را مانند كتاب‌های‌ كاغذی‌ ساده‌ می‌كند.
● نمایش‌ نور
درواقع‌ دو نوع‌ LCD در بازار موجود است‌. نوع‌ ساده‌ای‌ وجود دارد كه‌ اطلاعات‌ محدودی‌ را بارها و بارها نمایش‌ می‌دهد. ارقام‌ روی‌ ساعت‌ از این‌ دسته‌ هستند. به‌ جز آن‌ LCD های‌ قوی‌تر مانند آنچه‌ در مانیتور كامپیوتر می‌بینید هستند كه‌ تصاویری‌ با وضوح‌ بالا را به‌ نمایش‌ می‌گذارند.
نوع‌ اول‌ نور را مانند كتاب‌ كاغذی‌ منعكس‌ می‌كند اما برای‌ نوع‌ شكننده‌، شفاف‌ و پیوسته‌ در تغییر مناسب‌ نیست‌. نوع‌ دوم‌ تصاویر را با وضوح‌ بالا نمایش‌ می‌دهد اما چاره‌ای‌ جز این‌ نیست‌ كه‌ نور از پشت‌ آن‌ تابانده‌ شود.
جوهر الكترونیك‌ مزایای‌ هر دو نوع‌ را در خود دارد. وضوح‌ بالایی‌ دارد و از طرفی‌ نور را هم‌ منعكس‌ می‌كند (یعنی‌ نور از پشت‌ آن‌ تابیده‌ نمی‌شود) بنابراین‌ خیلی‌ شبیه‌ به‌ صفحات‌ چاپی‌ است‌. خواندن‌ آن‌ برای‌ چشم‌ آسان‌ است‌. درواقع‌، نگاه‌ كردن‌ به‌ صفحه‌ نمایش‌ جوهر الكترونیكی‌ بسیار شبیه‌ به‌ نگاه‌ كردن‌ به‌ صفحه‌ چاپی‌ است‌. علاوه‌ بر آن‌، LCD نیاز به‌ برق‌ مداوم‌ دارد درحالیكه‌ جوهر الكترونیكی‌ اینطور نیست‌. همانطور كه‌ كارت‌ حافظه‌ دوربین‌ بدون‌ باتری‌ اطلاعات‌ را نگهداری‌ می‌كند، جوهر الكترونیك‌ تنها برای‌ تغییر صفحه‌ نیاز به‌ جریان‌ دارد. در حال‌ حاضر بزرگترین‌ شركت‌ فعال‌ در حوزه‌ جوهر الكترونیكی‌ شركت‌ EInk در ماساچوست‌ است‌ كه‌ سرمایه‌گذاران‌ آن‌ گانت‌، هیرست‌، اینتل‌، موتورولا و فیلیپس‌ هستند. فناوری‌ EInk اوایل‌ سال‌ ۲۰۰۴ با لیبری‌ توسط‌ شركت‌ سونی‌ عرضه‌ شد. لیبری‌ نوعی‌ كتابخوان‌ الكترونیكی‌ است‌.
EInk و سونی‌ مشتركا روی‌ این‌ فناوری‌ فعالیت‌ كردند. به‌ گفته‌ دارن‌ بیشوف‌ مدیر بازاریابی‌ EInk توسعه‌ لیبری‌ آن‌ را به‌ جایی‌ رساند كه‌ سایر شركت‌ها هم‌ از این‌ فناوری‌ كه‌ از نظر تجاری‌ اجرایی‌ شده‌ بود، استفاده‌ كنند. لیبری‌ پیشگام‌ بود. بیشوف‌ در این‌ باره‌ توضیح‌ داد: سایر شركت‌ها آن‌ را دیدند و بازار بالقوه‌ آن‌ را درك‌ كردند. سونی‌ قصد دارد نسل‌ بعدی‌ كتابخوان‌ الكترونیكی‌ را در ماه‌ آوریل‌ به‌ بازار عرضه‌ كند. برخلاف‌ لیبری‌، این‌ فناوری‌ به‌ فرمت‌ كتاب‌ الكترونیك‌ اختصاصی‌ سونی‌ وابسته‌ نیست‌ و حتی‌ می‌تواند كتاب‌های‌ PDF را هم‌ بخواند.
iRex تكنولوژی‌ از زیرمجموعه‌های‌ فیلیپس‌ بر فرمت‌ بزرگتری‌ از كتابخوان‌های‌ الكترونیك‌ كار می‌كند كه‌ iliad نامیده‌ می‌شود و بیشتر برای‌ خواندن‌ مطالب‌ به‌ شكل‌ روزنامه‌ طراحی‌ شده‌ است‌. جینك‌ الكترونیكز در چین‌ هم‌ كتابخوانی‌ براساس‌ لینوكس‌ ساخته‌ است‌. اینها همه‌ محصولات‌ ابتدایی‌ هستند. اگر كتاب‌ الكترونیك‌ متداول‌ شود، این‌ محصولات‌ نمونه‌های‌ كوچكی‌ خواهند بود و محصولات‌ مشابه‌ فراوان‌ خواهند شد.
● همه‌ برنده‌اند
كتاب‌ الكترونیك‌ برای‌ ناشران‌ موهبت‌ است‌. درست‌ است‌ كه‌ هزینه‌ محتوای‌ كتاب‌ (نویسنده‌، ویراستاران‌، صفحه‌بند و حروفچین‌) تغییری‌ نمی‌كند، اما هزینه‌ تولید و توزیع‌ آن‌ به‌ طور قابل‌ ملاحظه‌ای‌ كاهش‌ می‌یابد. قرار نیست‌ كاغذی‌ خریداری‌ شود، هزینه‌ای‌ برای‌ حمل‌ پرداخت‌ نمی‌شود و ناشر نگرانی‌ از این‌ ندارد كه‌ كتاب‌ را در چه‌ تیراژی‌ چاپ‌ كند.
در این‌ صورت‌ اگر كتابی‌ فروخته‌ شود ناشر می‌تواند به‌ راحتی‌ ۱۰ صفحه‌ از عناوین‌ كتاب‌های‌ دیگر كه‌ ممكن‌ است‌ شما دوست‌ داشته‌ باشید، به‌ آن‌ اضافه‌ كند. آنها می‌توانند گزیده‌های‌ بلندی‌ از همه‌ عناوین‌ كتاب‌هایشان‌ به‌ كتابفروشی‌ها (یا هر كه‌ كتاب‌ها را می‌فروشد) بدهند تا خریدار در آنها «گشت‌ و گذار» كند.
به‌ همین‌ ترتیب‌ كتاب‌ الكترونیك‌ برای‌ نویسندگان‌ هم‌ موهبت‌ است‌. به‌ عنوان‌ مثال‌، نشر كتاب‌ آسان‌ می‌شود و كتاب‌ منتشر شده‌ به‌ این‌ روش‌ به‌ خوبی‌ كتاب‌های‌ حرفه‌ای‌ به‌ نظر می‌رسد. همچنین‌ ناشران‌ به‌ نویسندگان‌ ناشناس‌ فرصت‌ حضور می‌دهند زیرا هزینه‌ تولید بسیار پایین‌ می‌آید.
با توجه‌ به‌ این‌ مسائل‌، اثرات‌ جانبی‌ این‌ فناوری‌ جالب‌ خواهد بود. اگر كتاب‌ الكترونیكی‌ رواج‌ پیدا كند كتاب‌فروشی‌های‌ آجر و سیمانی‌ باید بیشتر بر «گشت‌ و گذار در دنیای‌ كتاب‌» متمركز شوند این‌ كاریست‌ كه‌ آنها بهتر از هر وب‌سایت‌ دیگری‌ انجام‌ می‌دهند.
با این‌ حال‌ آینده‌ كتابفروشی‌های‌ آن‌لاین‌ مبهم‌ است‌. ناشران‌ می‌توانند كتاب‌های‌ خود را مستقیما به‌ فروش‌ برسانند و نیازی‌ نمی‌بینند كه‌ این‌ كار را به‌ آمازون‌، بارنز یا نوبل‌ بسپارند، یا اصلا چرا باید كسی‌ كه‌ می‌تواند كتاب‌های‌ شما را بفروشد محدود كرد؟ چرا نباید به‌ همه‌ اجازه‌ داد كتابی‌ را كه‌ خریده‌اند بفروشند همانطور كه‌ سایت‌ آمازون‌ از طریق‌ برنامه‌ خاص‌ خود انجام‌ می‌دهد؟ اگر كتاب‌ها الكترونیكی‌ باشند محدودیتی‌ نیست‌ كه‌ چه‌ كسی‌ آن‌ را عرضه‌ كند. شاید ناشران‌ سهم‌ كمی‌ از فروش‌ خود را به‌ هر كتاب‌ راهنمای‌ آن‌ لاینی‌ بدهند كه‌ كالاهای‌ او را تبلیغ‌ می‌كند.
به‌ این‌ ترتیب‌ هر كس‌ برای‌ خود یك‌ كتابفروش‌ می‌شود. بنابراین‌ این‌ كه‌ هر كس‌ از كجا خرید می‌كند به‌ این‌ بستگی‌ دارد كه‌ بخواهد كمیسیون‌ خرید به‌ چه‌ كسی‌ برسد. حتی‌ مسجد و كلیسای‌ محل‌ می‌تواند روی‌ وب‌سایتش‌ كتاب‌ بفروشد و از اعضایش‌ بخواهد از آن‌ خرید كنند. در این‌ میان‌ كاربردهای‌ مربوط‌ به‌ بازار آموزش‌ سردرگم‌ خواهند شد. كوله‌پشتی‌های‌ سنگین‌ دانش‌آموزان‌ دبیرستانی‌ ناپدید می‌شوند؛ آنها به‌ جای‌ كتاب‌ نسخه‌های‌ الكترونیكی‌ download می‌كنند. درواقع‌ مدارس‌ در هزینه‌ چاپ‌ صرفه‌جویی‌ می‌كنند و برای‌ مطالب‌ به‌ روزتر هزینه‌ كمتری‌ می‌پردازند. آنها می‌توانند با استفاده‌ از هزینه‌ صرفه‌جویی‌ شده‌ كتابخوان‌ الكترونیكی‌ برای‌ دانش‌آموزان‌ فراهم‌ كنند.
اما بازار كتاب‌های‌ دانشگاهی‌ متفاوت‌ است‌. فروش‌ مجدد كه‌ اتفاقا بازار بسیار بزرگی‌ است‌. پس‌ كتاب‌ الكترونیك‌ به‌ مكانیسمی‌ نیاز دارد كه‌ بتوان‌ آن‌ را به‌ مالك‌ جدید منتقل‌ كرد. پیش‌ از آن‌ كه‌ MP۳ متداول‌ شود هركس‌ می‌توانست‌ CD خود را به‌ دوستش‌ بدهد. اما از وقتی‌ كه‌ رسانه‌ فیزیكی‌ اهمیت‌ خود را از دست‌ بدهد سلسله‌ كپی‌ كردن‌ و كپی‌ رایت‌ وجه‌ زشت‌ خود را نشان‌ خواهد داد.
برای‌ پیشگیری‌ از این‌ آشفته‌ بازار و حركت‌ به‌ سوی‌ صنعت‌ كتاب‌، ناشران‌ باید به‌ روشی‌ به‌ مردم‌ اجاره‌ دادن‌، بخشیدن‌ یا فروش‌ كتابهایشان‌ را یاد دهند. اگر این‌ فرمت‌ كاملا قفل‌ شده‌ باشد، صنعت‌ كتاب‌ الكترونیك‌ نافرجام‌ خواهد شد. (چه‌ بخواهید و چه‌ نخواهید موسیقی‌ دیجیتال‌ به‌ دلیل‌ سهولت‌ در استفاده‌ شراكتی‌ محبوب‌ شد، حتی‌ اگر این‌ شیوه‌ قانونی‌ نباشد).
فرمت‌ فایل‌ استاندارد - و آزاد ـ شروع‌ خوبی‌ است‌. امروز «استانداردهای‌» ادوب‌، میكروسافت‌، میكروپاكت‌ (احتمالا از همه‌ محبوب‌تر)، پالم‌ و سونی‌ با هم‌ رقابت‌ می‌كنند. هر فرمتی‌ كه‌ برنده‌ شود باید ویژگی‌های‌ كتاب‌ چاپی‌ را داشته‌ باشد و مالكیت‌ آزاد و آسان‌ انتقال‌ به‌ دیگران‌ را فراهم‌ كند. اگر ناشران‌ و فروشندگان‌ سخت‌افزار و نرم‌افزار هماهنگ‌ عمل‌ كنند این‌ بازار فرصت‌ رشد خواهد داشت‌.
آیا كتاب‌ الكترونیك‌ جایگزین‌ كتاب‌ چاپی‌ خواهد شد؟ اگر این‌ اتفاق‌ بیفتد مدت‌ زیادی‌ طول‌ نخواهد كشید و جایگزین‌ عملی‌ و با صرفه‌ای‌ خواهد بود.
نوشین‌ دیانتی‌
منبع : مجله صنعت چاپ