سفرهای اروپایی آقای رئیس

در عالم سیاست معروف است که معمولاً خیلی حرف ها را که در پای میز شام می شود مطرح کرد در مذاکرات رسمی نمی توان بیان کرد و البته این موقعیت بسیاری اوقات نصیب نمایندگان مجلس و وکلایی می شود که خارج از قید و بند دولتی و بدون مسوولیت رسمی، یک طرف بحث قرار می گیرند و از این امکان برخوردارند که یک دیپلماسی ظریف و غیرآشکار را پیش ببرند. این موقعیت در هفته گذشته رو به ایران آورد و یک سخنرانی انجام شده و یک سخنرانی انجام نشده، رئیس مجلس شورای اسلامی را هفته گذشته در کانون توجهات قرار داد و باعث شد قوت و ضعف دیپلماسی پارلمانی ایران در معرض توجه قرار بگیرد. غلامعلی حدادعادل در واقع برای یک هفته سکان دیپلماسی کشور را در دست گرفت؛ وقتی که به اروپا سفر کرد و به مذاکره با همتایان خود روی آورد و از طرفی در واکنش به دیدار برخی مسوولان شورای اروپا با برخی اعضای منافقین، سفر خود به استراسبورگ فرانسه را لغو و از سخنرانی در مجمع پارلمانی شورای اروپا خودداری کرد. نکته جالب در عملکرد غلامعلی حدادعادل آنجا بود که وی وقتی تصمیم به لغو سخنرانی در فرانسه گرفت این تصمیمش بازتاب های بسیاری پدید آورد و وقتی به ژنو رفت و در اجلاس بین المجالس هم صحبت کرد باز خبرساز شد؛ به ویژه وقتی خواستار محدود شدن استفاده از حق وتو با هدف حذف نهایی آن شد. این اتفاقات چند هفته پس از آن روی داد که سفر تعدادی از نمایندگان عضو کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی ایران به روسیه به خاطر برخورد نامناسب ماموران در فرودگاه مسکو بسیار خبرساز شد و اعتراض سخنگوی وزارت خارجه را نیز برانگیخت. چنین است که دیپلماسی پارلمانی نمایندگان مجلس هفتم طی ماه های گذشته فراز و نشیب بسیاری را طی کرده و در سطوح مختلف واکنش ساز شده است. با این وجود نمایندگان اصولگرای مجلس هفتم معتقدند که پارلمان ایران در عرصه دیپلماتیک بسیار فعال عمل کرده و تاثیرگذاری خاص خودش را داشته است. اما آیا این ارزیابی ها بی طرفانه است و آیا روشن کننده تمام ماجرا است؟
● یک سوال ساده
حدادعادل که چند ماه پیش هنگام برگزاری یک کنفرانس خبری با سوال انتقاد آمیز خبرنگاری مواجه شد مبنی بر آنکه چرا در دیپلماسی پارلمانی جمهوری اسلامی ایران، به کشورهای شرقی بیشتر از غربی بها داده می شود و چرا رابطه مجلس ایران با مجالس کشورهای غربی چندان مساعد نیست با یک جواب ساده، از این سوال عبور کرد. با این حال برای آنها که مجلس هفتم را زیر ذره بین دارند این موضوع روشنی است که مجلس ایران با مجالس دیگر کشورها حتی در آسیا رابطه چندان خوبی ندارد. به عنوان نمونه در آبان ماه سال گذشته که اجلاس روسای مجالس آسیایی در تهران برگزار شد و تبلیغات فراوانی هم در این خصوص صورت گرفت با آنکه انتظار می رفت استقبال خوبی به عمل آید فقط کشورهایی چون فیلیپین، نپال، لبنان، سوریه، کویت و افغانستان حاضر شدند در سطح رئیس مجلس در آن حضور یابند و اکثر کشورهای مهم آسیایی ترجیح دادند که در سطح نماینده مجلس شرکت کنند. جالب تر آنکه نماینده مجلس ژاپن هم در این اجلاس تعارفات دیپلماتیک را به کناری گذاشت و طی سخنانی از برنامه های هسته یی ایران و کره شمالی اظهار نگرانی کرد.سطح رابطه مجلس ایران با پارلمان کشورهای اروپایی هم روشن تر از آن است که نیازی به توضیح داشته باشد. با این حال پس از آنکه حدادعادل به ریاست مجمع مجالس آسیایی انتخاب شد و به واسطه این انتخاب قرار شد که در جمع شورای اروپا هم صحبت کند این انتظار به وجود آمد که حضور حدادعادل در فرانسه بتواند رابطه مجلس ایران را با پارلمان های اروپایی بهبود بخشیده و به رفع برخی سوء تفاهمات کمک کند. با این وجود لغو سخنرانی حدادعادل در شورای اروپا، موجی از ناخرسندی را در میان نمایندگان مجالس اروپایی ایجاد کرد؛ چنان که رئیس مجلس اندونزی هم به رغم اظهارات حمایت آمیز و تلاش برای فرونشاندن نارضایتی اروپاییان موفق به انجام این کار نشد و اظهارات تند و تیزی در جلسه خطاب به رئیس مجلس شورای اسلامی بیان شد تا رابطه مجلس ایران و مجالس اروپایی در آخرین ماه های عمر مجلس هفتم تیره تر از قبل هم بشود.
● پذیرش تلویحی
تیرگی روابط مجلس ایران و اروپا چیزی نیست که از نظر رئیس مجلس شورای اسلامی هم دور مانده باشد. حدادعادل سال گذشته وقتی که از وی سوال شد چرا مجلس ایران با پارلمان کشورهای اروپایی رابطه خوبی ندارد به طور تلویحی پذیرفت که روابط پارلمانی ایران و غرب چندان مساعد نیست اما اروپا را اصلاً مهم ندانست و در واکنش گفت؛ آیا این همه کشور که ما با آنها ارتباط داریم اگر از اروپا نباشند یعنی با هیچ کشوری رابطه نداریم؟، اشتباه شما همین است که فکر می کنید فقط کشورهای اروپایی حرفی برای گفتن دارند.
اما ما معتقدیم همه ملت ها حرفی برای گفتن دارند. اگر غیر از این بود ما باید بساطمان را جمع کنیم و مثل قبل از انقلاب تسلیم اروپا شویم.واقعیت هم همین است که مجلس ایران با کشورهای مسلمان و همچنین کشورهای آسیایی و آفریقایی جهان سوم رابطه خوبی دارد. به عنوان نمونه حدادعادل در همین سفر اخیرش به ژنو با شماری از نمایندگان کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی دیدار کرد و درباره مسائل مهم جهان اسلام به بحث و تبادل نظر پرداخت و علاوه بر آن دیدارهای جداگانه یی هم با برخی روسای مجالس از جمله رئیس مجلس مغرب داشت اما دیپلماسی پارلمانی ایران در برقراری ارتباط مناسب با کشورهای صنعتی و قدرتمند نتوانسته انتظارات را برآورده کند.روابط نه چندان گرم ایران با کشورهای مطرح جهان البته مختص مجلس شورای اسلامی نیست چرا که در سطح دولتی نیز ما شاهد آن هستیم که دولتمردان ایرانی بیش از آنکه با کشورهای اروپایی که در تجارت و صنعت و اقتصاد حرف اول را می زنند رابطه داشته باشند با کشورهای امریکای لاتین رابطه گرم و دوستانه دارند. این نوع رابطه البته مورد دفاع دولتمردان هم هست و اساساً مسوولان سیاست خارجی در دو سال گذشته به صراحت اعلام کرده اند که اولویت آنها برای گسترش روابط، با کشورهایی است که در مناسبات خارجی معتقد به رویکرد عدالت محور بوده و نسبت به نظام سلطه جهانی رویکرد اعتراضی دارند. به همین دلیل هم هست که هرگاه مسوولان با پرسشی مواجه می شوند مبنی بر چرایی نگاه به شرق و برقراری رابطه دوستانه با کشورهای امریکای لاتین به دفاع جانانه از آن روی آورده و رسانه های اصولگرا حتی دولتمردان اصلاح طلب را بابت توجه به اروپا مورد سرزنش قرار می دهند.
● از حالا نگاه محلی
مجلس هفتم در انتهای کار خود قرار دارد و نمی توان انتظار داشت در این ماه های باقیمانده به برگزاری انتخابات مجلس هشتم تحولی در نوع نگاه نمایندگان پدید آمده یا تحرک جدیدی در دیپلماسی پارلمانی آن پدید آید. اتفاقاً هرچه به اسفند ماه نزدیک تر شویم رویکرد نمایندگان محلی تر شده و توجهات از مسائل ملی و بین المللی به مسائل حوزه های انتخابیه بیشتر معطوف می شود. در این اوضاع و احوال، نمایندگان به منظور جلب نظر مردم برای کسب رای بیشتر ترجیح می دهند به حوزه های انتخابیه سرکشی بیشتری داشته باشند تا اینکه وقت خود را با نمایندگان مجالس دیگر سپری کرده و وقتشان را به تعارفات دیپلماتیک بگذرانند.از اولویت خارج شدن مسائل دیپلماتیک از حوزه نگاه نمایندگان مجلس در شرایطی اتفاق می افتد که طی ماه های آینده، ایران روزهای حساسی را در عرصه دیپلماتیک پیش رو خواهد داشت و دیپلمات های ایرانی نیازمند آن خواهند بود به موازات فعالیت هایی که در عرصه دولتی خواهند داشت، در عرصه مجالس و پارلمان ها نیز نمایندگان ایرانی فعال بوده و زمینه های موفقیت دیپلمات ها را فراهم کنند. این انتظار البته یک چالش اساسی پیش رو دارد چرا که گرچه در عالم سیاست معروف است برخی حرف ها را در پای میز شام می توان مطرح کرد اما نمایندگان مجلس ممکن است در ماه های آینده یک شام ساده با جمعی از روستانشینان را به یک شام عالی رتبه دیپلماتیک ترجیح دهند؛ چراکه هرچه باشد فصل انتخابات نزدیک است.

سجاد سالک

منبع : روزنامه اعتماد