چگونگی پرداخت مالیات عشایر در عهد صفویه و قاجاریه

▪ پرداخت مالیات درتمامی دوره های تاریخ ایران مشهود است .
در تمام دوره های تاریخ ایران پرداخت مالیات ازسوی سکنه شهرها، روستاها و عشایر همه مناطق متداول بوده است و سرپرستان خانوارهای عشایر کوچنده لر بزرگ و لر کوچک مانند روستاییان و شهروندان دیگر رسما مالیات سالیانه می پرداختند.
اساس این مالیات بر دامداری و بعضا کشاورزی استوار بود. اخذ مالیات در قدیم «خراج»، سپس «منال» و از زمانی که اداره های دولتی به مناطق آمدند، «بهره مالکانه» نامیده می شد.
از سال ۱۳۴۲ که سال اجرای قوانین اصلاحات ارضی است، پرداخت مالیات خانوارهای عشایر بر حسب کالاهای دامی و محصولات کشاورزی ای محاسبه می شود که آنها به دولت می فروشند، اما بر دیگرمعاملات خصوصی این قوم کوچنده، مالیاتی تعلق نمی گیرد.
در قدیم مالیات بگیران که فرمانروایان، والیان آبادی، کلانتران و سرپرستان مناطق بودند، علاوه بر مالیات سالیانه مرسوم، مالیات های دیگری که زمان پرداخت مشخص نداشت نیز از عشایر اخذ می کردند، مانند عیدی دادن به سرپرستان، اهدا و پیشکش هایی از فرآورده های محل مانند روغن، عسل، هیزموغیره. علاوه بر تمام اینها مالیات های مقطعی نیز می پرداختند که بستگی به رخدادهای محلی مثل عروسی و سوروسات (جمع آوری نیازهای غذایی هنگامی که برای خان میهمان می رسید)، داشت.
قوم کهن لر که در بیش از ۱۲۳ هزار کیلومتر مربع یعنی حدود ۵/۷ درصد از پهنه کنونی خاک ایران پراکنده شده اند، از سال ۳۰۰ ه.ق رسما به دو قسمت لر کوچک و لر بزرگ تقسیم شدند. حکومت های محلی این منطقه بزرگ برای سهولت در اخذ مالیات دست به ابداع های گوناگونی زدند. مثلا در زمان صفویه به خاطر سهولت در جمع آوری مالیات، کل منطقه بختیاری را به دو قسمت «هفت لنگ» و «چهار لنگ» تقسیم کردند و این تقسیم بندی و شیوه جمع آوری مالیات در این دو منطقه تا پایان حکومت قاجار به همان روال اولیه باقی بود.
اصولا تمامی عشایر ایران که ساختار سنتی اجتماعی آنها بر اساس اقتصاد کوچ استوار بود، همه ساله بر اساس جدول مالیاتی از پیش تنظیم شده ای، مقدار سرانه مالیات خود را پرداخت می کردند و در صورتی که این ایلات، مالیات خود را به مقدار و در زمان تعیین شده می پرداختند، می توانستند بر زندگی کوچ رو خود ادامه دهند.

منبع : حسابیران