درباره روز کارگر

روز جهانی كارگر دارای ماهیتی متفاوت با سایر مناسبت های ملی و بین المللی است. ماهیتی كه ریشه در تاریخ مبارزات طبقاتی كارگران جهان دارد. مبارزاتی كه هدفشان بهبود شرایط زندگی كارگران، كسب حقوق برابر با سایر گروه ها و طبقات اجتماعی و مهمتر از همه مقابله با استثمار همه جانبه و روزافزون نوع بشر در چارچوب نظام سرمایه داری جهانی است.
• تاریخچه
ایده بزرگداشت روز كارگر به عنوان ابزاری جهت دستیابی به هشت ساعت كار روزانه نخستین بار در استرالیا شكل گرفت. كارگران استرالیایی در سال ۱۸۵۶ تصمیم گرفتند در یك روز خاص با توقف كامل كار و برگزاری گردهمایی ها و انجام سرگرمی های مختلف، خواسته خود یعنی تحقق حداكثر هشت ساعت كار در روز را مطرح نمایند. این روز ۲۱ آوریل بود. در ابتدا، كارگران استرالیایی قصد داشتند این برنامه را تنها در همان سال یعنی ۱۸۵۶ اجرا كنند، اما از آنجا كه اجرای این مراسم تاثیر عمیقی بر توده های كارگری استرالیا بر جای گذاشت و شور و اشتیاق و روحیه مبارزه جویانه جدیدی را در آنها برانگیخت، كارگران تصمیم گرفتند این مراسم را هر ساله برگزار نمایند. كارگران آ مریكایی نخستین كارگرانی بودند كه از كارگران استرالیایی پیروی كردند. مقایسه میزان اعتصابات كارگری سال های ۱۸۸۵ تا ۱۸۸۶ با سال های پیش از آن نشانگر افزایش روحیه مبارزه جویانه جنبش های كارگری در این دوره است. در طول سال های ۱۸۸۴ _ ۱۸۸۱ به طور متوسط تعداد اعتصابات كارگری در سال كمتر از ۵۰۰ و تعداد متوسط كارگران شركت كننده ۱۵۰هزار نفر بود. در سال ۱۸۸۵ تعداد اعتصابات به ۷۰۰ و تعداد كارگران در یك جهش ناگهانی به ۲۵۰ هزار نفر افزایش یافت. در سال ۱۸۸۶ تعداد اعتصابات به بیش از دو برابر سال ۱۸۸۵ یعنی ۱۵۷۲ و تعداد كارگران به ۶۰۰ هزار نفر رسید. در اول ماه مه ،۱۸۸۶ شیكاگو شاهد اجتماع عظیم كارگرانی بود كه ابزارهای كار خود را با فراخوان جنبش سازمان یافته كارگری شهر شیكاگو، زمین گذاشته و به خیابان ها ریخته بودند، این نخستین بار بود كه جنبش كارگری می توانست انسجام طبقات كارگری را به گونه ای عینی به نمایش گذارد. اما از آنجا كه پیش از پیروزی هر انقلابی، در برابر انقلابیون همواره گروه های ضدانقلاب نیز وجود دارند، گردهمایی كارگران در كارخانه ماشین آلات مك كورمیك (Mc Cormick) توسط پلیس به خشونت كشیده شد كه در نتیجه آن ۶ كارگر كشته و تعداد زیادی نیز زخمی شدند. در واكنش به این اقدام پلیس، كارگران در ۴ مه در میدان هی ماركت (Haymarket) تظاهراتی را برگزاركردند. گردهمایی با آرامش برگزار شده بود و جمعیت در حال متفرق شدن بودند كه پلیس ناگهان به تظاهركنندگان حمله ور شد و در همین میان نیز بمبی به داخل جمعیت پرتاب شد. این انفجار موجب كشته شدن ۷ پلیس و ۴ كارگر شد. پس از سركوب و بازداشت رهبران جنبش كارگری شیكاگو، فدراسیون كارگری آمریكا در گردهمایی ۱۸۸۸ خود در سنت لوئیس (St. Louis) تصمیم به احیای جنبش هشت ساعت كار روزانه گرفت. در ۱۴ جولای ۱۸۸۹ و در صدمین سالگرد سقوط زندان باستیل فرانسه، رهبران جنبش های كارگری كشورهای مختلف در پاریس گردهم آمدند تا یك بار دیگر پس از گذشت ۲۵ سال از شكل گیری انترناسیونال اول توسط آموزگار بزرگ كارگران (كارل ماركس)، انترناسیونال را احیا نمایند. كنگره پاریس روز اول ماه مه را به دلیل عملكرد قابل توجه كارگران آمریكایی در ،۱۸۸۶ به عنوان روز جهانی كارگر (May Day) انتخاب كرد. با آغاز جنگ جهانی اول به دلیل شكل گیری شرایط جنگی و با حمایت روسای اتحادیه های كارگری از سرمایه داران، كارگران مجبور شدند در روز جهانی كارگر نیز همچون سایر روزهای عادی به سر كارهای خود بروند. در این زمان بود كه لنین، لوگزامبورگ و لیبنخت (Liebknecht) بر علیه وطن پرستی افراطی سران احزاب سوسیالیست اروپا به پا خاستند، اعتصاب های پراكنده و درگیری های خیابانی در اول ماه مه ۱۹۱۶ نشان دهنده این واقعیت بود كه كارگران كشورهای درگیر جنگ، خود را از تاثیرات زهرآلود رهبران خیانتكارشان رها ساخته اند. در این زمان بود كه پس از پیروزی انقلاب اكتبر ،۱۹۱۷ لنین با اعتقاد به اینكه در دوره جنگ سران احزاب سوسیالیست كشورهای اروپایی درگیر جنگ، در جهت منافع سرمایه داران و غارت منابع كشورهای مستعمره حركت كرده و انترناسیونال سوم را به بیراهه كشیده اند، در ۱۹۱۹ كمینترن (Comintern) یا انترناسیونال كمونیستی را پایه گذاری كرد كه در واقع به ابزار بین المللی اتحاد شوروی برای كنترل و هدایت احزاب كمونیستی سایر كشورها تبدیل شد.
• ماركس و روز جهانی كارگر
ماركس در سال ۱۸۶۷ در فصلی از جلد اول كاپیتال درباره عملكردهای اتحادیه ملی كارگران آمریكا می نویسد: «در ایالات متحده آمریكا، هر نوع جنبش مستقل كارگری تا زمانی كه برده داری چهره یك بخش از كشور را آلوده كرده بود، نمی توانست شكل بگیرد. كارگر سفیدپوست نمی تواند رهایی یابد هنگامی كه كارگر سیاهپوست داغ بردگی خورده است. اما با از بین رفتن برده داری زندگی پرنشاطی شكل گرفت. نخستین ثمره جنگ داخلی در آمریكا شكل گیری مبارزه برای تحقق هشت ساعت كار روزانه و به دنبال آن جنبشی بود كه با سرعت فراوانی مسیر خود از اقیانوس اطلس تا اقیانوس آرام و از نیوانگلند تا كالیفرنیا طی كرد.»
• لنین و روز جهانی كارگر
لنین در باب اهمیت روز جهانی كارگر (May Day) خطاب به كارگران روسیه گفته است: «در فرانسه، انگلستان، آلمان و سایر كشورهایی كه كارگران قبلاً در اتحادیه های قدرتمند كارگری با یكدیگر متحد شده و موفق به كسب حقوق ارزشمندی شده بودند، اول ماه مه را به عنوان روز تعطیل عمومی برای كارگران اعلام كردند. در این روز كارگران با ترك كارخانه های خفقان آور به خیابان ها ریخته و با در دست داشتن پرچم های برافراشته و خواندن سرود در خیابان های اصلی شهرها به حركت درمی آیند تا به روسای كارخانه ها نشان دهند كه قدرتشان مرتباً در حال افزایش است. آنها در گروه های بزرگ گردهم می آیند و درباره پیروزی های سال گذشته خود در برابر كارخانه داران و همچنین برنامه های مبارزاتی آتی خود به گفت وگو و ایراد سخنرانی می پردازند. به دلیل خطر شكل گیری اعتصابات، كارخانه داران جرأت نمی كنند كارگران را در این روز به دلیل عدم حضور در كارخانه ها جریمه كنند. همچنین در این روز كارگران خواسته های خود را به روسا گوشزد می كنند: ۸ ساعت كار، ۸ ساعت استراحت و ۸ ساعت تفریح. این هدفی است كه امروز كارگران سایر كشورها به دنبال تحقق آن هستند.»

بابك حقیقی راد

منبع : روزنامه شرق