خانه‌ای با جمعیت ۱۳۶۸ نفر

خانه تئاتر از مهمترین نهادهای صنفی است كه در سال ۷۶ با هدف حمایت و دفاع از حقوق مادی و معنوی اعضاء تأسیس و تشكیل شد و همچون هر نهاد صنفی تاكنون برای دستیابی به اهداف خود تلاش كرده تا وضعیت حقوقی و معیشتی هنرمندان تئاتر را سامان دهد. در واقع ساماندهی فعالیت اعضای خانواده تئاتر از مهمترین اهداف این موسسه فرهنگی- هنری یا نهاد صنفی محسوب می‌شود. در این گزارش تحلیلی توصیفی قصد داریم هم وضعیت خانه تئاتر را تشریح كرده و هم عملكرد آن را از آغاز تاكنون بررسی كنیم.
●تاریخچه:
موسسه فرهنگی- هنری خانه تئاتر در زمستان سال ۷۸ توسط عده‌ای از هنرمندان و مسئولان وقت تئاتری تأسیس شد. زمانی كه دكتر حسین سلیمی رئیس وقت مركز هنرهای نمایشی دو سالی از مدیریتش در این سمت می‌گذشت، او به همراه دكتر مجید شریف‌خدایی (رئیس وقت شورای نظارت و ارزشیابی این مركز)، لاله تقیان (مسئول انتشارات نمایش و سردبیر ماهنامه نمایش)، حسین قرایی (مسئول وقت امور مالی مركز هنرهای نمایشی)، ایرج راد (بازیگر)، اصغر همت (بازیگر)، آتیلا پسیانی (بازیگر، نویسنده و كارگردان تئاتر) و دكتر محمود عزیزی (بازیگر، مدرس، پژوهشگر و كارگردان تئاتر) در دفترش گرد آمدند و پایه‌گذار نهادی صنفی شدند كه می‌باید شانزده هدف مهم و اساسی اهالی تئاتر را دنبال می‌كرد. این هیأت موسس پس از عضوگیری موقت اعضای خانه تئاتر، در جلسه مجمع عمومی كه به منظور تصویب اساسنامه و انتخابات هیأت مدیره موقت خانه تئاتر برگزار شد، ادامه فعالیت این تشكیلات صنفی را به آن هیأت مدیره واگذار كردند. بر اساس تصمیم‌گیری مجمع عمومی، هیأت مدیره موقت شش ماه فرصت داشت تا اشكالات و ایرادات اساسنامه را برطرف ساخته و پس از برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده این اساسنامه را به تایید نهایی اعضای خانه تئاتر برساند. هیأت مدیره موقت با برگزاری این مجمع عمومی در مهرماه ۷۹ پس از تایید نهایی اساسنامه خانه تئاتر توسط اكثریت اعضای حاضر در مجمع، نخستین انتخابات هیأت مدیره خانه تئاتر را به مدت دو سال برگزید. در این انتخابات ایرج راد، آتیلا پسیانی، اصغر همت، دكتر محمدرضا خاكی، بهزاد فراهانی، بهروز غریب‌پور، رویا تیموریان، داوود فتحعلی بیگی، دكتر فرشید ابراهیمیان و داوود آریا به ترتیب به عنوان هفت عضو هیأت مدیره، دو عضو علی‌البدل هیأت مدیره، بازرس و بازرس علی‌البدل خانه تئاتر انتخاب شدند و امور این نهاد صنفی را به آنها سپردند.
این هیأت مدیره پس از انتخابات، خانه تئاتر را در اداره ثبت شركتها به ثبت رساندند و سپس مقدمات هشت انجمن صنفی تئاتر را شامل انجمن بازیگران تئاتر، كانون كارگردانان تئاتر، انجمن نمایشنامه‌نویسان، انجمن منتقدان و نویسندگان تئاتر، انجمن نمایشگران تئاتر عروسكی، انجمن طراحان صحنه و لباس، انجمن كاركنان طراحان فنی و هنری، انجمن تئاتر خیابانی فراهم كردند كه به همت تعدادی از اعضای این انجمن‌ها تاسیس و تشكیل شد. البته به گفته ایرج راد رئیس هیات مدیره سابق، مدیرعامل و نایب رئیس كنونی خانه تئاتر در اساسنامه خانه تئاتر تشكیل ۱۱ صنف پیش‌بینی شده است كه اكثر این صنوف با تدوین اساسنامه و تشكیل مجمع عمومی و انتخاب هیأت مدیره كار خود را آغاز كردند(۱). بر اساس این پیش‌بینی‌ها قرار بود انجمن تئاتر سنتی، انجمن تئاترهای آزاد و انجمن مدرسان و پژوهشگران تئاتر تشكیل و تاسیس شود. هرچند كه تشكیلات انجمن مدرسان و پژوهشگران طی چند بار گردهمایی عده‌ای از مدرسان و پژوهشگران متاسفانه هنوز به دلایلی چند به سرانجامی نرسیده است،اما اساسنامه خانه تئاتر در ۳ فصل شامل ۳۷ ماده و ۹ تبصره با حضور اعضای حاضر قرائت شد و به تصویب رسید. به گفته رئیس سابق هیأت مدیره خانه تئاتر اساسنامه بعد از دقت نظرها و تغییرات صورت گرفته از طریق وزارت ارشاد تصویب شده است(۲).
بر اساس اهداف اساسنامه خانه تئاتر كه در ۱۶ بند تنظیم شده، خانه تئاتر موظف است از حقوق صنفی- اجتماعی و مادی و معنوی اعضای خود و امنیت شغلی و حرفه‌ای پشتیبانی و دفاع كند. همچنین تلاش برای فراهم آوردن امكانات رفاهی اعضاء از طریق راهنمایی-مشاوره- كمك به تشكیل صندوق تعاون و شركت تعاونی و نیز در ارتباط با بیمه كلی اعضاء و تامین اجتماعی از دیگر اهداف این موسسه (بند ح یا هشتم اهداف) به شمار می‌رود. حال اینكه این اهداف چقدر تحقق یافته و قرار است تحقق یابد نظر چند تن از اعضای هیأت مدیره را جویا شدیم كه در ادامه به آن پرداخته خواهد شد.
●اهداف خانه تئاتر:
بر اساس ماده هفتم اساسنامه خانه اعتلای سطح دانش و بینش عمومی به ویژه نسبت به هنر تئاتر و هدایت و رشد استعدادهای ارزنده بالقوه هنری و ایجاد هماهنگی و همكاری بین گرایش‌ها -گروه‌ها- ادارات- نهادهایی كه با امر تئاتر سروكار دارند از طریق زیر و دیگر روش‌های متناسب و پیشرفته امكان‌پذیر خواهد بود:
۱- تلاش به منظور دستیابی به تئاتر خلاق و پویا كه بیانگر خواست‌ها و نیازهای فرهنگی جامعه باشد.
۲- كوشش به منظور ارتقای سطح كیفی و كمی تئاتر و اعتلا و گسترش فرهنگ تئاتر.
۳- ارتباط و همكاری با سازمانها و نهادهای فرهنگی و هنری داخل و خارج كشور با در نظر گرفتن هماهنگی اهداف و گسترش فعالیت‌های پژوهشی و علمی و كوشش برای گسترش و فراگیركردن تئاتر از طریق تشكیل جلسات، سمینارها، انتشارات، آموزش و ثبت تئاترهای داخلی و داشتن مجموعه ثبت شده‌ای از تئاترهای خارجی.
۴- ایجاد فضای مناسب، تفاهم و همكاری بین‌ اعضاء.
۵- تلاش به منظور توسعه فعالیت‌های تئاتری و زمینه‌سازی و پشتیبانی از تولید مستمر تئاتر در كشور و تاثیرگذاری در بهبود سیاست‌های تولید تئاتر.
۶- تشكیل هیأت‌های كارشناسی برای بررسی مشكلات و ارائه راه حل‌های مناسب به منظور دستیابی به پیشنهادهایی برای بهبود وضعیت تئاتر.
۷- جلب همكاری سازمانها و نهادهای دولتی و عمومی، افراد حقیقی و حقوقی و اثبات اهمیت و ضرورت رشته تئاتر و جذب حمایت‌های مادی و معنوی آنان.
۸- ایجاد بانك اطلاعات تئاتر.
۹- حمایت از حقوق گروههای جوان و دانشگاهی تئاتر، تشكل‌های صنفی و مستقل تئاتر و ایجاد هماهنگی و همكاری بین آنها و خانه تئاتر.
۱۰- حمایت از تئاتر شهرستان و ارسال نشریات تخصصی و اعزام استادان و فن‌آوران به سراسر كشور برای آموزش‌های دوره‌ای.
۱۱- تشكل تمامی هنرمندان كشور در قالب انجمن‌ها و كانونهای وابسته به خانه تئاتر و ایجاد حس همكاری میان آنان.
۱۲- فراهم آوردن امكان مبادله گروههای تئاتری برای اجرا در خارج از كشور.
۱۳- اتخاذ روش‌های اصولی و مناسب برای رفع اختلاف‌ها و كمبودها، نارسایی‌ها و موانعی كه به اهداف خانه تئاتر آسیب می‌رسانند.
۱۴- تلاش برای ایجاد تالارهای جدید با مشاركت بخش خصوصی و سازمان‌ها و نهادهای ذیربط.
(لازم به توضیح است كه دو هدف دیگر اساسنامه در قسمت پیشین این گزارش درج شده است).
حال بر اساس بندهای ۱۶گانه اهداف خانه تئاتر، آیا این خانه به اهداف خود دست پیدا كرده است؟ البته بدیهی است خانه تئاتر به همه این اهداف نمی‌تواند یكباره دست یابد. اما اهدافی همانند حمایت از تئاتر شهرستانها، حمایت از حقوق گروههای جوان و دانشگاهی تئاتر، فراهم‌ آوردن امكان مبادله گروههای تئاتری برای اجرا در خارج از كشور، ایجاد كمیته حل و رفع اختلافها و كمبودها، تشكیل كمیته‌های كارشناسی برای بهبود وضعیت تئاتر، تاسیس بانك اطلاعات تئاتر، تلاش برای ایجاد تالارهای جدید، ایجاد هماهنگی با سازمانها و نهادهای دیگر در امر اجرای تئاتر و برگزاری جشنواره‌ها و ... مسائل و مواردی است كه هنوز خانه تئاتر به آن دست نیافته است. به نظر می‌رسد ایجاد كمیته‌های خاصی برای دستیابی به هر یك از اهداف و محول كردن بعضی از امور به انجمن‌ها و كانون‌های صنفی تئاتر می‌تواند در تسریع بخشیدن اهداف خانه و دستیابی به همه آنها موثر و مفید و مثبت باشد. به راستی حمایت از حدود هزار فارغ‌التحصیل كه سالانه از دانشكده‌های هنری فارغ‌التحصیل می‌شوند به عهده كیست؟ مگرنه این است كه این نوع حمایت جزو اهداف خانه تئاتر است؟
ایرج راد در همان مصاحبه یادآور شده است: "سالانه هزار فارغ‌التحصیل هنرهای نمایشی داریم و هنوز برای آنها فكری نكرد‌ه‌ایم"(۳). ظاهراً پس از گذشت چند سال از این نوع اعلام نظرات ما هنوز هم فكری به حال آنها و خیلی دیگر از مسائل و اوضاع تئاتر كشور نكرده‌ایم؛ گویا در همچنان بر همان پاشنه می‌چرخد. وضعیت تئاتر شهرستان هم معضلی است كه همچنان راه حل مناسبی برای آن اندیشیده نشده است. حمایت از این تئاتر جزو اهداف اساسنامه خانه تئاتر به شمار می‌رود و به گفته راد "باید در جهت تقویت تئاترهای شهرستانی تلاش‌های زیادی صورت گیرد. وضعیت جشنواره‌ها مشخص شود و پراكندگی‌ تئاتر به شكلی رفع شود"(۴).
●تعداد اعضاء و صنوف خانه تئاتر:
همانطور كه در ابتدای این گزارش آمد، خانه تئاتر با هدف ایجاد ۱۱ صنف تشكیل شد اما از سال شروع تاسیس تاكنون تنها ۹ صنف تاسیس و تشكیل شده و وضعیت صنف مدرسان و پژوهشگران تئاتر همچنان معلق است و از تشكیل صنوفی همچون انجمن تئاترهای آزاد و تئاتر سنتی هنوز خبری نیست. هرچند صنف تئاتر سنتی با عنوان كانون نمایش‌های سنتی- آئینی پیش از این به صورت مستقل تاسیس شده بود و ظاهراً لزوم تاسیس چنین صنفی با این عنوان در خانه تئاتر ضرورتی به شمار نمی‌رود. خانه تئاتر در ابتدا با ۱۲۰۰ عضو موقت از صنف‌های مختلف آغاز به كار كرد و اكنون با حدود ۱۰۰۰ عضو به كار خود ادامه می‌دهد. در جدولی كه در ادامه می‌آید، اسامی انجمن‌های صنفی خانه تئاتر به همراه تعداد اعضاء، تاریخ تاسیس و تشكیل انجمن، اسامی اعضای هیأت موسسان، اسامی اولین هیأت مدیره انجمن، اسامی آخرین هیات مدیره انجمن آمده است.●جشن‌ها:
خانه تئاتر از زمان فعالیت رسمی‌اش تاكنون چهار دوره جشن سالانه برگزار كرده است و در طی این چهار دوره هر سال تعدادی از اعضای خود را به عنوان فعال‌ترین عضو برگزیده و انتخاب كرده است. این جشن‌ها از سال ۸۰ شروع شده و تا سال ۸۳ ادامه یافته و هر سال در اردیبهشت یا خرداد ماه برگزار می‌شود. این جشن‌ها ابتدا قرار بود در روز جهانی تئاتر برگزار شود اما به دلایلی از جمله همزمانی با ماه‌های محرم و صفر و تعطیلات عید نوروز هر ساله در تاریخ مشخصی برگزار نمی‌شود. در طی برگزاری این جشن‌ها علاوه بر برگزیدگان فعال تئاتر سال، از تعدادی پیشكسوتان این عرصه تقدیر و تجلیل به عمل آمده است كه از جمله آنها می‌توان به رضا ارحام صدر و شاهین سركیسیان اشاره كرد. اما جدا از جشن سالانه خانه تئاتر، تعدادی از انجمن‌ها از دو سه سال گذشته جشن سالانه انجمن خود را برگزار كرده‌اند كه از جمله آنها می‌توان به نخستین جشن بازیگران توسط انجمن بازیگران تئاتر در تاریخ ۹ خرداد ۸۳ (اولین دوره)، جشن انجمن منتقدان و نویسندگان تئاتر ایران (سه دوره كه هر ساله در مرداد ماه به مناسبت روز خبرنگار برگزار می‌شود) و جشن انجمن نمایشنامه‌نویسان ایران كه نخستین دوره آن قرار است در اسفند ماه ۸۳ در تهران برگزار شود، اشاره كرد.
اما با برگزاری چندین دوره از برگزاری جشن سالانه خانه تئاتر و جشن انجمن‌های دیگر متاسفانه هنوز هیچ معیار مشخصی برای برگزیدگان این جشن اعلام نشده و هنوز این جشن‌ها دبیرخانه دائمی ندارد و بر اساس روش و سیستم تثبیت شده و روشنی برگزار نمی‌شود. به نظر می‌رسد كه اگر خانه تئاتر بر اساس اصول و روش مشخصی به برپایی این جشن همت گمارد و با ایجاد دبیرخانه یا آكادمی جشن سالانه خانه تئاتر، جشن خود را در تاریخ مشخص و معین و تثبیت شده‌ای برگزار كند، جشن سالانه خانه تئاتر می‌تواند تبدیل به یكی از بهترین و معتبرترین جشن‌های سالانه تئاتر گردد، به خصوص آنكه اگر هیات انتخاب و هیات داوری نمایش‌های این جشن و مدیریت اجرایی یا دبیر جشن سالانه خانه تئاتر هر سال توسط تعدادی از اعضای مجرب و خبره اعضای این خانه به شكل متفاوت انتخاب شوند تا جشن سالانه خانه تئاتر همپای دیگر جشن‌های معتبر جهانی تئاتر درآید.
●بودجه و قرار و تیپ:
از آن جا كه خانه تئاتر نهاد صنفی، غیرانتفاعی و مستقلی است، بودجه مشخص سالانه‌ای ندارد، اما بر اساس ماده ۳۳ فصل سوم اساسنامه خانه تئاتر، درآمد این موسسه از منابع زیر تامین می‌شود:
۱- دریافت ورودیه و حق عضویت ماهانه از اعضاء.
۲- جذب كمك‌های بلاعوض و بدون قید و شرط از نهادهای دولتی و عمومی و اشخاص حقیقی و حقوقی.
۳- روش‌هایی كه هیات مدیره با توجه به اهداف موسسه برای ایجاد درآمد تصویب و اجرا می‌كند.
۴- كمك‌های مالی اختیاری اعضاء.
۵- قبول آگهی و اعلانات در نشریه خانه تئاتر.
اما تاكنون موسسه خانه تئاتر از معاونت هنر و مركز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شهرداری تهران و... اعتبارات مالی دریافت كرده و صرف امور جاری از جمله برگزاری جشن‌های سالانه و نشست‌های پژوهشی و آموزشی خود كرده است. خوشبختانه خانه تئاتر از امسال با بودجه ۱۰۰ میلیون تومانی كه از سوی سازمان برنامه و بودجه تعیین شده می تواند بهتر از پیش به اهداف خود دست یابد و به ساماندهی امور جاری و آتیه خود بپردازد.
ایرج راد رئیس هیات مدیره خانه تئاتر در خصوص بودجه و استقلال مالی این نهاد در همان مصاحبه می‌گوید: "رفع نیازهای مالی می‌تواند از مراكز مختلف مثل شهرداری‌ها و وزارت ارشاد باشد. البته از نظر مالی تاكنون اعتبار زیادی دریافت نكرده‌ایم. در واقع از اعضای موقت مبلغی حدود ۲ میلیون تومان و از مركز هنرهای نمایشی حدود ۶۰۰ هزار تومان دریافت كرده‌ایم. تلاش ما این است كه با حفظ استقلال از هر جای ممكن امكاناتی را تهیه كنیم."(۵) البته این كمك‌ها و اعتبارات مالی خانه تئاتر مربوط به سال ۸۰ می‌شود و بودجه خانه تئاتر قطعا طی این سالها با رایزنی‌های هیات مدیره افزایش یافته است. مثلا پس از كش و قوس‌های بسیار برای تهیه مكانی ثابت و مستقل برای خانه تئاتر، به منظور تجهیز و بازسازی این خانه در خیابان صبای جنوبی كه از سوی شهرداری منطقه ۱۱ به این امر اختصاص یافته، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۲۴ میلیون تومان به این خانه كمك كرده است. این بودجه صرف بازسازی، تجهیز ساختمان از جمله نقاشی، مبله كردن اتاق‌ها و تهیه وسایل اداری و... شده است.
خانه تئاتر از زمستان سال گذشته تاكنون نسبت به یكی از مهمترین امور خود تاكید ورزیده و آن تهیه و تنظیم قراردادهای تیپ از سوی هر انجمن است. با تهیه و تنظیم قراردادهای تیپ در واقع میزان دستمزد هر یك از اعضای خانه تئاتر بر اساس میزان سابقه، تجربه، تحصیلات هنرمند تئاتر و نیز بر حسب عضویت در هر یك از انجمن‌های خانه تئاتر تعیین و مشخص می‌شود. بر این اساس تعرفه درجه‌بندی میزان كارمزد كانون كارگردانان خانه تئاتر به شرح زیر تنظیم شده و به تصویب هیات مدیره این كانون و خانه تئاتر رسیده است:
۱- كارگردان درجه یك عضو وابسته كانون با حداقل دارابودن ملاك عضویت در كانون حداقل مبلغ پیشنهادی ۳ میلیون ریال در ماه.
۲- كارگردان درجه دو عضو وابسته كانون با حداقل دارابودن ملاك عضویت در كانون حداقل مبلغ پیشنهادی ۵ میلیون ریال در ماه.
۳- كارگردان درجه سه عضو پیوسته كانون با حداقل دارابودن ملاك عضویت با داشتن حداقل فوق‌لیسانس و كارگردانی یك نمایش و با داشتن لیسانس كارگردانی با كارگردانی دو نمایش، لیسانس هنرهای نمایشی با كارگردانی ۳ نمایش و سایرین با كارگردانی پنج نمایش مبلغ پیشنهادی ۷ میلیون ریال در ماه.
۴- كارگردان درجه چهار عضو پیوسته كانون با دو اجرا بیش از اعضای درجه سه مبلغ پیشنهادی ۹ میلیون ریال در ماه.
۵- كارگردان درجه پنج عضو پیوسته كانون با سه اجرا بیش از اعضای درجه چهار مبلغ پیشنهادی ۱۲ میلیون ریال در ماه.
۶- كارگردان درجه شش عضو پیوسته كانون با سه اجرا بیش از اعضای درجه پنج مبلغ پیشنهادی ۱۵ میلیون ریال در ماه.
۷- كارگردان ارشد بنا به رای اعضای هیات مدیره كانون كارگردانان و هیات مدیره خانه تئاتر مبلغ پیشنهادی ۲۰ میلیون ریال در ماه.
اما بر اساس شیوه‌نامه موقت دستمزد تولیدكنندگان تئاتر حرفه‌ای تهران تا پایان سال ۸۳ كه توسط مركز هنرهای نمایشی تهیه، تنظیم و تصویب شده و به تایید هیات مدیره خانه تئاتر رسیده است، میزان دستمزد هنرمندان تئاتر در بخش نویسندگی، كارگردانی، بازیگری، طراحی صحنه و لباس به میزان دیگر اعلام شده است كه میزان آنها به طور مشخص و جداگانه در ادامه این گزارش درج می‌شود.
اما میزان دستمزد اعضای انجمن تئاتر خیابانی بر اساس قرارداد تیپ این انجمن كه توسط هیات مدیره كنونی آن تنظیم شده به این شرح است:
حداقل دستمزد بابت تولید و اجرای یك نمایش در شهر محل سكونت گروه هر اجرا ۴۰۰ هزار ریال معادل چهل هزار تومان تعیین می‌شود.
با این حال انجمن‌های دیگر خانه تئاتر قراردادهای تیپ خود را تنظیم و تصویب كرده و به هیات مدیره خانه تئاتر ارائه داده‌اند، هرچند كه یكی دو انجمن هنوز در حال تنظیم این قرارداد تیپ و تعیین میزان دستمزد اعضای خود هستند.
بر اساس ماده سوم قرارداد تیپ تنظیم شده انجمن طراحان صحنه و لباس، میزان دستمزد هر یك از اعضای آن كمترین و بیشترین به شرح زیر تنظیم شده است:
طراح درجه شش عضو موقت انجمن با حداقل ۳۰ امتیاز كه اولین اجرای حرفه‌ای خود را انجام می‌دهد برای طراحی صحنه ۲ میلیون ریال و برای طراحی لباس ۱۵۰۰۰۰۰ ریال. طراح درجه یك عضو پیوسته انجمن با حداقل ۸۰۰ امتیاز برای طراحی صحنه ۲۰ میلیون ریال و برای طراحی لباس ۲۰ میلیون ریال.
انجمن نمایشگران عروسكی یكی از یازده انجمن صنفی خانه تئاتر است كه بر اساس هماهنگی صنوف خانه تئاتر و هیأت مدیره این خانه اقدام به تهیه قرارداد تولید آثار نمایش عروسكی كرد. این انجمن میزان دستمزد هر یك از عوامل نمایش عروسكی را بر اساس سوابق فعالیت، تعداد آثار اجرا شده و میزان تحصیلات و نوع عضویت در انجمن نمایشگران عروسكی و همچنین نوع شغل در نمایش عروسكی تهیه و تنظیم كرده است.
به عنوان مثال نوع سابقه و درجه كارگردان‌های تئاتر عروسكی با نوع سابقه‌ و درجه عروسك‌گردانی در میزان دستمزد و نوع درجه‌بندی تفاوت دارد. در واقع درجه‌بندی هر یك از اعضا و مشاغل نمایشگران عروسكی با یكدیگر فرق كرده و در نتیجه در تعیین میزان دستمزد هر یك از آنان مؤثر است. در این انجمن درجه‌بندی‌ها براساس مشاغل كارگردانی تئاتر عروسكی، عروسك‌گردانی، نمایشنامه‌نویسی عروسكی، طراحی و ساخت عروسك، طراحی و ساخت دكور نمایش عروسكی تعیین شده و این انجمن هر یك از این مشاغل را در شش رتبه یا درجه تقسیم‌بندی كرده است و شرط اجرا را در سالن‌های تحت پوشش مركز هنرهای نمایشی یا سالن آمفی‌تئاتر كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان و جشنواره دانشجویی تئاتر عروسكی یا جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسكی اعلام كرده است. درجه‌بندی كارگردانی تئاتر عروسكی به ترتیب از یك تا ۶ برای عضو پیوسته با هفت كار كارگردانی، پنج كار كارگردانی، سه كارگردانی، یك كار كارگردانی، عضو وابسته یك كار كارگردانی و عضو وابسته یك كار كارگردانی در یكی از پنج شاخه نمایش عروسكی اعلام شده است. درجه‌بندی عروسك گردانی برای هر عضو به ترتیب از یك تا ۶ درجه برای عضو پیوسته با ۱۲ كار عروسك‌گردانی، ده كار عروسك‌گردانی، هشت كار عروسك‌گردانی، شش كار عروسك گردانی، عضو وابسته با چهار كار عروسك‌گردانی و عضو وابسته با یك كار در یكی از شاخه‌های نمایش عروسكی اعلام شده است.
همچنین درجه‌بندی نمایشنامه‌نویسی تئاتر عروسكی برای اعضای پیوسته و وابسته از درجه یك تا ۶ به ترتیب با سابقه پنج كار نمایشنامه تئاتر عروسكی، سه كار نمایشنامه عروسكی، دو كار نمایشنامه تئاتر عروسكی، یك كار نمایشنامه تئاتر عروسكی و یك كار نمایشنامه تئاتر عروسكی در یكی از پنج شاخه تئاتر عروسكی تعیین شده است.تعیین درجه‌بندی اعضایی كه در زمینه طراحی و ساخت عروسك فعالیت می‌كنند. این انجمن از یك تا ۶ به ترتیب با مشخص شدن عضو یك پیوسته و وابسته اعضا با یازده كار عروسك سازی، نه كار عروسك سازی، هفت كار عروسك سازی، عضو وابسته با پنج كار عروسك‌سازی، سه كار عروسك‌سازی، یك كار عروسك‌سازی اعلام كرده است و بالاخره درجه‌بندی طراحی و ساخت دكور تئاتر عروسكی برای اعضای پیوسته و وابسته این انجمن به ترتیب از یك تا ۶ به این شرح اعلام شده است: درجه یك، عضو پیوسته برای طراحی و ساخت دكور هفت نمایش عروسكی، درجه دو، طراحی و ساخت دكور پنج نمایش عروسكی، درجه سه، طراحی و ساخت دكور سه نمایش عروسكی، درجه چهار، برای عضو وابسته، طراحی و ساخت دكور دو نمایش عروسكی و درجه پنج، طراحی و ساخت دكور یك نمایش عروسكی، اما میزان دستمزد اعضای این انجمن براساس سوابق اعلام شده هنوز از سوی این انجمن تعیین نشده و هیأت مدیره انجمن نمایشگران عروسكی به زودی میزان دستمزدها را بر اساس سوابق مطرح شده اعلام می‌كند.
هرچند كه هر یك از انجمن‌های خانه تئاتر میزان دستمزد هریك از اعضای خود را بر اساس امتیازات عضو و بر اساس میزان سابقه، تجربه و تحصیلات، تهیه و تنظیم تصویب كرده‌اند، اما شیوه‌نامه موقت دستمزد تولیدكنندگان تئاتر حرفه‌ای تهران تا پایان سال ۸۳ از سوی مركز هنرهای نمایشی با توجه به قراردادهای تیپ ارائه شده از سوی انجمن‌های وابسته به خانه تئاتر و بر اساس موجودی، مقتضیات مالی و واقعی انجمن نمایش برای تولید در سال ۸۳ به شرح زیر تدوین شده است:
الف) نویسندگی:
گروه اول: با حداقل مدرك لیسانس ۱۰۰ نمایشنامه حرفه‌ای اجرا شده و ۱۰ نمایشنامه چاپ شده ۱۵ میلیون ریال.
گروه دوم: با حداقل مدرك لیسانس ۷ نمایشنامه حرفه‌ای اجراشده و ۷ نمایشنامه چاپ شده ۱ میلیون ریال.
گروه سوم: با حداقل مدرك لیسانس، ۵ نمایشنامه حرفه‌ای اجراشده و ۵ نمایشنامه چاپ شده ۷ میلیون ریال.
گروه چهارم: با حداقل مدرك لیسانس، ۳ نمایشنامه حرفه‌ای اجراشده و ۳ نمایشنامه اجراشده و ۳ نمایشنامه چاپ شده ۵ میلیون ریال.
گروه پنجم: با حداقل مدرك لیسانس، ۲ نمایشنامه حرفه‌ای اجرا شده و ۲ نمایشنامه چاپ شده ۳۵۰۰۰۰۰ ریال.
ب) كارگردانی:
گروه اول: با حداقل مدرك لیسانس و كارگردانی ۱۰ نمایش حرفه‌ای تا سقف ۳۰ میلیون ریال.
گروه دوم: با حداقل مدرك لیسانس و كارگردانی ۸ نمایش حرفه‌ای تا سقف ۲۰ میلیون ریال.
گروه سوم: با حداقل مدرك لیسانس و كارگردانی ۵ نمایش حرفه‌ای تا سقف ۱۵ میلیون ریال.
گروه چهارم: با حداقل مدرك لیسانس و كارگردانی ۳ نمایش حرفه‌ای تا سقف ۷ میلیون ریال.
گروه پنجم: با حداقل مدرك لیسانس و كارگردانی ۱ نمایش حرفه‌ای تا سقف ۵ میلیون ریال.
ج) بازیگری:
گروه اول: با حداقل مدرك لیسانس و ۱۰ سال بازی نقش محوری در ۱۰ اجرای حرفه‌ای ۲۵ میلیون ریال.
گروه دوم: با حداقل مدرك لیسانس و ۸ سال بازی نقش محوری در ۸ اجرای حرفه‌ای ۱۸ میلیون ریال.
گروه سوم: با حداقل مدرك لیسانس و ۵ بازی نقش محوری در ۵ اجرای حرفه‌ای ۱۰ میلیون ریال.
گروه چهارم: با حداقل مدرك لیسانس و ۳ سال بازی نقش محوری در ۳ اجرای حرفه‌ای ۷ میلیون ریال.
گروه پنجم: با حداقل مدرك لیسانس و ۲ سال بازی نقش محوری در ۲ اجرای حرفه‌ای ۵ میلیون ریال.
د) طراحی صحنه و لباس:
گروه اول: با حداقل مدرك لیسانس و ۱۵ سال سابقه كار حرفه‌ای ۱۰ میلیون ریال.
گروه دوم: با حداقل مدرك لیسانس و ۱۰ سال سابقه كار حرفه‌ای ۵ میلیون ریال.
گروه سوم: با حداقل مدرك لیسانس و ۵ سال سابقه كار حرفه‌ای ۳ میلیون ریال.
و) ساخت موسیقی:
گروه اول: با حداقل مدرك لیسانس و ۵ سال سابقه ساخت موسیقی اكوستیك ۷ میلیون ریال.
گروه دوم: با حداقل مدرك لیسانس و ۳ سال سابقه ساخت موسیقی اكوستیك ۵ میلیون ریال. میلیون‌
بر اساس تبصره ۴ این شیوه‌نامه در این بخش كه دستمزد افراد در كلیه موارد در صورت نداشتن مدرك لیسانس با یك درجه نزول در گروه محاسبه خواهد شد. همچنین بر اساس تبصره یك طراحی پوستر و بروشور و اقدام تبلیغی دیگر با نظر شورای ساخت تا حداقل ۲۵۰۰۰۰۰ ریال لحاظ خواهد گردید. همچنین بر اساس اعلام مركز هنرهای نمایشی این شیوه‌نامه از تاریخ ۱۸/۳/۸۳ قابل اجراست.
●تجربه‌های خارجی:
تشكیلات صنفی هنرمندان تئاتر همانطور كه در سطور پیشین به آن اشاره شده، در پیش از انقلاب نیز وجود داشت اما خیلی زود این تشكیلات منحل شد و فعالیت‌های آن ناكام ماند و هرگز به صورت كامل تحقق نیافت. اما با نگاهی به تاریخ تئاتر جهان، چنین تشكیلاتی در تعدادی از كشورهای اروپایی و امریكایی تشكیل و تاسیس شد و از حقوق مادی و معنوی صنف هنرمندان تئاتر حمایت‌های لازم را برعهده داشته و دارد. برای نمونه می‌توان به سندیكای تئاتری آمریكا، اتحادیه تئاتر نیویورك و تعاونی نمایشگران آلمانی اشاره كرد كه در ذیل این تشكیلات به طور مختصر معرفی می‌شود.(۶)
●سندیكای تئاتریtheatrical syndicate) )
در سال ۱۸۹۶ صاحبان تئاتر ایالات متحده امریكا یك تراست تئاتری تشكیل دادند كه شانزده سال تمام تئاترهای تجاری این كشور را تحت نظارت خود داشتند.
این سندیكا می‌كوشید تا دیگر تئاترها را با اعمال قدرت به عضویت خود درآورد. بسیاری از تئاترها مقاومت كردند و حاضر نشدند در اتحادیه فعالیت بكنند و در رده تئاترهای درجه دوم قرار گرفتند. اعتراض بسیاری از نویسندگان، كارگردانان و بازیگران و همچنین برخی از صاحبان تئاترها، قدرت این اتحادیه را درهم شكست.
●اتحادیه تئاترtheatre union) )
نهادی است تئاتری كه در سال ۱۹۳۲ در نیویورك تشكیل شد. هدف از اتحادیه اجرای نمایشنامه‌های با موضوع‌های اجتماعی و با بهای بلیت ارزان و جایگاه مجانی برای بیكاران بود. در بنیاد این اتحادیه هنرمندانی چون سیدنی هووارد، المررایس تلاش كردند. این اتحادیه در سراسر ایالات دیگر امریكای شمالی فعال شد و هواداران بی‌شماری یافت اما در سال ۱۹۳۷ از فعالیت خود بازماند و كارش به انحلال كشید.
●تعاونی نمایشگران آلمانیcenossens chaft Deutseher Buene Angehoier) )
اتحادیه كاركنان و هنرمندان تئاتر آلمانی در سال ۱۸۷۱ در وایار تشكیل شد. درصدر برنامه‌های این اتحادیه تامین شرایط كار مناسب، اعتلای معنوی تمامی عوامل تئاتری، برگزاری سمینارها و نشست‌های آموزشی، تكامل تئاتر، فراگیركردن این اتحادیه در میان مردم و جذب نمایشنامه‌نویسان قرار داشت. تلاش‌های این اتحادیه و حمایت نمایشگران در سال ۱۹۱۹، بستن قراردادهای كاری را به صاحبان تئاترها قبولاند. تا پیش از برقراری حكومت فاشیستی در سال ۱۹۳۳ تعداد اعضای آن به دوازده هزار نفر رسید. این اتحادیه پس از جنگ به گونه‌ای دیگر بازسازی شد و اكنون در راستای دفاع از حقوق نمایشگران فعالیت می‌كند.
●عملكرد خانه تئاتر:
تاكنون سه هیأت مدیره در خانه تئاتر به فعالیت پرداخته‌اند. هر یك از این هیأت مدیره‌ها تلاش كرده‌اند تا خانه تئاتر را به جایگاه مطلوبی برسانند. حال عملكرد خانه تئاتر فراز و نشیب‌های زیادی را طی كرده است. اما این عملكرد دچار قوت و ضعف است كه در ذیل نظر چند تن از اعضای هیأت مدیره سابق و كنونی را جویا شده‌ایم.
دكتر محمود عزیزی از اعضای پیشین هیأت مدیره خانه تئاتر، در خصوص وضعیت خانه تئاتر و عملكرد مثبت و موفقیت‌آمیز آن می‌گوید: تاكنون فعالیت‌هایی انجام شده است اما خانه تئاتر تعریف و تشكیلاتی دارد. خانه تئاتر به تعبیری باید فراهم كننده امكانات رفاهی مختلف برای هنرمندان تئاتر شود. البته در بسیاری از كشورها به خصوص ممالك بلوك شرق تسهیلات فراوانی در اختیار پژوهشگران و هنرجویان تئاتر قرار گرفته كه كاخ موزه‌ها از این جمله است.
این فعال عرصه تئاتر در ادامه یادآور می‌شود: در این اماكن هنرمندان دور هم جمع شده و به تعاملات و مباحثات میان خود می‌پردازند البته به تعبیر صنفی، تئاتر ایران این رنگ و بو را ندارد. در آغاز تأسیس خانه تئاتر جناب آقای خاتمی ریاست محترم‌جمهور در خصوص ایجاد نهادهای مردمی از هنرمندان دعوت كردند كه ثمره آن افتتاح خانه هنرمندان بود. بنده هم درخواست كردم كه با همت ایشان تئاتر در میان عموم مردم و به ویژه اهل هنر نهادینه شود و این تشكل از طریق دولت بتواند به تشكیلات منسجم و كارا برای جامعه تئاتر تبدیل شود.
این مدرس و پژوهشگر تئاتر همچنین اضافه می‌كند: برای تأسیس این نهاد قوی لایحه‌ای باید تهیه و تنظیم شود تا با تأیید ریاست‌جمهوری پس از تصویب در هیأت دولت این حرفه و هنر در زمره مشاغل مشمول قانون كار قرار گیرد تا به مشاغل ویژه همانند شغل تئاتر بیمه و پشتیبانی‌های مختلف وزارت كار تعلق گیرد و وزارت كار نیز با ایجاد بخشی جداگانه به این حرفه، هنرمندان تئاتری را از این حقوق برخوردار كند. نبود این بخش در وزارت كار در آینده به معضلی مبدل و بی‌توجهی یا كم اعتنایی به خانه تئاتر سبب بروز مشكلات فراوان می‌شود.
وی با بیان اینكه صنوف هنری باید روند مذكور را طی می‌كرد، می‌افزاید: رسمیت یافتن مشاغل هنری در قالب تصویب لایحه در دولت و مجلس به هنرمندان این اجازه را می‌دهد تا به حقوق طبیعی و مسلم خود برسند و نهادهای هنری از امكانات عمومی بهره جویند. متأسفانه این اتفاق رخ نداد از سویی هم فعالان مختلفی در حوزه تئاتر از جمله نویسنده و كارگردان می‌توانند دستور‌العمل‌هایی به هیأت تئاتر بدهند كه این امر در مدت زمان دیگر به مشكل بزرگی مبدل می‌شود زیرا از خاستگاه خود عدول می‌كند و از سوی دیگر موجب می‌شود خانه هنرمندان ره به جایی نبرد.
بهروز غریب‌پور از دیگر اعضای هیأت مدیره و مسئول امور حقوقی خانه تئاتر درباره عملكرد این نهاد صنفی می‌گوید: موفقیت خانه تئاتر از جوانب مختلفی قابل بررسی است. دوام و بقای تشكیلات كنونی تا امروز در این دوره كوتاه مدت چند ساله به همراه سیاسی نشدن آن می‌تواند از دستاوردهای موفقیت‌آمیز خانه تئاتر به شمار آید و اشكال مختلفی با توجه به فعالیت متنی یا حاشیه‌ای جریان فعلی به خود گیرد. تئاتر در طی این سال‌ها مورد توجه بوده و وضعیت، معیشت و اقتصاد آن نیز به انحاء مختلف مورد تحقیق و مطالعه قرار گرفته و می‌گیرد.
وی با اشاره به اینكه این حركت فرهنگی و صنفی است می‌‌گوید: هنرمند باید مشكلات صنفی خود را بشناسد و با همطرازان و مسئولین گفت‌و‌گو كند. باید دید تاكنون تئاتر به چه نتایجی رسیده و مورد تأمل قرار گرفته است، همین‌طور مفید بودن تشكیلات مورد نقد و بررسی قرار گیرد.
اصغر همت عضو دیگر هیأت مدیر این خانه معتقد است: خانه تئاتر با شرایط قبلی خود فرق كرده و در وضعیت جدید به شكل وسیع‌تر رشد یافته و آماده شده است.
فعالیت پنج، شش ساله اخیر مبین و مؤید آن است و به نظر می‌رسد تعامل خانه تئاتر و مسئولان تئاتری به نحو بهتر و گسترده‌تری وجود دارد و این موضوع نوید روزهای بهتری را می‌دهد.
وی درباره معضلات و مشكلات خانه تئاتر می‌گوید: البته معضلات فرا روی تئاتر به صورت ریشه ای است و به همین دلیل باید به صورت ریشه‌ای و با ژرف‌نگری حل و فصل شود. نبود سالن، كمبود بودجه، نبودن گروه‌های تئاتر منسجم از جمله معضلات كنونی خانه تئاتر است و متولیان تئاتر آن را قبول دارند و به سوی حل آنها گام بر می‌دارند. تأیید قرار داد "تیپ" از سوی انجمن‌های خانه تئاتر در شورایی كه تشكیل نشده نشانگر حسن نیت این شورا و مسئولان تئاتر است.كاظم هژیرآزاد رئیس انجمن بازیگران تئاتر و یكی از اعضای هیأت مدیره خانه تئاتر عملكرد خانه تئاتر را مثبت ارزیابی می‌كند و در این باره می‌گوید: در كشور ما جمع كردن عده‌ای تئاتری در كنار هم و فراهم آوردن بستری مناسب برای گفت‌و‌گو آنها كاری بسیار مشكل است. فعالیت اجتماعی و فرهنگی با شرایط حاضر و مسائل موجود بسیار دشوار به نظر می‌رسد. ما باید تمرین، گفت‌و‌گو، مباحثه و تعامل میان خود را انجام دهیم. این كار مهمی محسوب می‌شود تا در محیطی صلح‌آمیز این تعامل را برقرار كنیم و از طرفی هم یكی از اهداف پیش‌بینی شده اساسنامه به شمار می‌آید.
وی با اشاره به مسئله بیمه شدن هنرمندان تئاتر یادآور می شود: با حمایت‌های دولت بسیاری از هنرمندان تئاتر بیمه شدند. در حدود ۲۵۰ تا ۲۶۰ نفر تاكنون زیر پوشش بیمه سازمان تأمین اجتماعی هستند و بقیه نیز به تدریج در این فهرست قرار می‌گیرند. چه چیزی از این بهتر است؟ با گفت‌‌و‌گوهای انجام شده، هنرمندان تئاتر طبق قرارداد "تیپی" ضمن تعامل با مركز هنرهای نمایشی بدون عقد قرارداد به روی صحنه نخواهد رفت. این روند جنبه بسیار مثبتی دارد. هم اكنون صحبت این است كه برای فارغ‌التحصیلان تئاتر كه تعدادشان سالانه به هزار نفر می‌رسد، فكری كرد. باید برای‌ آنان سالن‌های تمرین نمایش فراهم شود و به طور كلی فعالیت‌های مناسبی متناسب با تخصصشان صورت بگیرد. این هنرمند همچنین در ادامه بیان می‌كند: جامعه ما كه مدعی فرهنگی ۲۵۰۰ ساله است به تئاتر قوی و محكمی نیاز دارد. در این میان با هماهنگی و افزایش تعاملات عناصر، نهادهای دولتی و خصوصی با اهالی تئاتر باید همكاری‌ها افزایش یابد كه این مورد از ایده‌های خانه تئاتر محسوب می‌شود.
این عضو هیأت مدیره با بیان اینكه سوله‌های موجود در خیابان ایرانشهر در حال فعال شدن است تصریح می‌كند: وزارت ارشاد و شهرداری باید در این مورد گام‌هایی بردارند. اگر چه هزینه‌هایی تاكنون لحاظ شده، اما سازمان یافته نیست. امیدوارم كه با همفكری و همیاری این دو ارگان مطرح و خود هنرمندان این سالن‌ تئاتر هر چه زودتر راه‌اندازی شود.
وی خانه تئاتر را پر تلاش ارزیابی می‌كند و می‌افزاید: با همكاری خانه تئاتر و انجمن‌های زیر نظر آن كارهایی انجام و امكاناتی فراهم شده كه تشكیل سمینارها، بزرگداشت از پیشكسوتان و بزرگان این حوزه هنری، انتشار مجلات و برپایی نشست‌های تخصصی از خدمات اساسی و بزرگ آن به شمار می‌رود.
دكتر محمد رضا خاكی از اعضای هیأت مؤسس و هیأت مدیره دوره اول خانه تئاتر عملكرد آن را چنین ارزیابی می‌كند: هدف از تأسیس خانه تئاتر، ساماندهی وضعیت اعضای آن در تمام كشور بود مخصوصاً از نظر شرایط حقوقی و جنبه‌ صنفی آن كه از بندهای اولیه اساسنامه آن محسوب می‌شود. تاكنون فعالیت‌هایی در این خصوص انجام شده كه ثمره آن بیمه شدن اعضا و تأسیس مكانی برای گرد هم آمدن اعضای آن است.
وی در ادامه با اشاره به اینكه پس از گذشت حدود ۶ سال از فعالیت این نهاد صنفی، انتظارات بیشتری از آن می‌رفت گفت: به نظرم خانه تئاتر می‌بایست درباره وضعیت كیفی تئاتر ایده‌هایی ارائه می‌داد و در مورد مشكلات مدیریتی آن پرسش‌هایی از متولیان و نظارت‌كنندگان می‌كرد. اینكه بودجه كنونی به چه نحوی تخصیص می‌یابد و با توجه به اساسنامه چه فعالیت‌هایی انجام شود.
ایرج‌راد- رئیس هیأت مدیره خانه تئاتر - عملكرد خانه تئاتر را به طور كلی بسیار موفق ارزیابی می‌كند و در این باره می‌گوید: خانه‌تئاتر دراین مدت نه چندان طولانی توانسته كار بزرگی را انجام دهد. به سرانجام رساندن تشكیلات كنونی، تأسیس انجمن‌های مختلف و عضوگیری آنها، تدوین و تنظیم اصول اساسنامه و تصویب آن توسط اعضا با توجه به سیر تكاملی تحقق تشكل‌های تئاتر، انجمن‌‌ها و مدیریت‌ها از جمله عملكردهای موفق و مؤثر خانه تئاتر تاكنون است.
وی با بیان اینكه تاكنون ۹ انجمن شكل گرفته كه در حال حاضر ۱۰۰۰ عضو دارد تصریح می‌كند: برای تصویب اساسنامه مراحل مختلفی باید طی می‌شد همینطور ثبت خانه تئاتر در شركت‌ها از جمله آن است كه از نظر تشكیلات فعلی بسیار حائز اهمیت بود. پیرامون مسائل صنفی نیز دستاوردهایی داشته‌ایم؛ زیر پوشش قرار دادن اعضا از بابت بیمه تأمین اجتماعی، درمان، حقوق بازنشستگی و مسائلی از این حیث و دیگر اینكه بیمه‌های تكمیلی نیز در نوبت‌های دیگر به آنها اضافه شد.
این‌ فرآیند بدین شكل است كه حق بیمه را اعضا می‌دهند و در شرایطی آنها به طور دسته جمعی از این نوع بیمه‌های تكمیلی استفاده می‌كنند. اما با توجه به افزایش مبلغ بیمه و كاهش خدمات موقتاً این روند متوقف شد. در حال حاضر و حدوداً از اول اردیبهشت ماه طی قراردادی كه با بیمه دانا بسته شد مجدداً اعضا تحت پوشش قرار گرفتند.
این عضو هیأت مدیر خانه تئاتر همچنین بیان می‌كند: تشكیل جلسات فرهنگی و هنری، نمایشنامه‌خوانی، بر پایی جلسات سخنرانی و مراسم‌هایی به طور مثال به مناسبت روز جهانی تئاتر و همچنین برگزاری یادبودها، بزرگداشت‌ها و گرامیداشت هنرمندان فقید از دیگر فعالیت‌های این مركز به شمار می‌رود. نیز سعی می‌شود كه با انعقاد نوعی قرارداد تیپ از اعضای خود حمایت كنیم. این قراردادها در حال گذراندن مسیرهای نهایی خود است.
دكتر عزیزی در پاسخ به این سئوال كه خانه تئاتر بر پایه اساسنامه خود تا چه حد به اهداف خود رسیده است، خاطرنشان می‌كند: قرار بر این بود كه بر پایه اساسنامه، هیأت مدیره اولیه مصوبات را به سوی صنفی شدن هنر تئاتر پیش ببرند اما هیچ ماهیتی از ارزش‌ها و خاستگاه صنفی در آن درج نشد و مطالباتی مانند تلفن همراه، زمین و امكانات اینچنینی در دنیا به عنوان مطالبات صنف هنری نیست، بلكه حق و حقوق صنفی هنرمندان باید مورد دفاع متولیان آن قرار گیرد و در ضمن معیارهای دیگر سیاستگذاری شوند.
این مدرس تئاتر با اشاره به مصوبه دولت مبنی بر اینكه هر كارگری در دوره بیكاری خود موظف به استفاده از حق بیكاری خویش است یادآور می‌شود: بخشی كه در وزارت كار برای اهل تئاتر می‌باید پیش‌بینی شود، سبب خواهد شد كه هر هنرمند تئاتر همانند هر كارگری از حداقل زندگی یك انسان فعال بهره ببرد هر چند كه جامعه ما در حال حاضر به این مرحله نرسیده و افكار فئودالی و آرسیتوكراسی در اذهان عمومی كم و بیش‌ وجود داشته و دارد.
وی همچنین تأكید می‌كند: اهل تئاتر تمنای مالی ندارند و از سوی دیگر گروه‌های تئاتر با میزان بودجه‌ای كه با تناسب شرایط و وضعیت گروه‌ها در اختیار دارند در میان افراد خود توزیع می‌كنند.
همت با تأكید بر این كه حرفه تئاتر بیش از آنچه كه هست باید از سوی مسئولان درك شود گفت: در حال حاضر تئاتر ما آنطور كه باید و شاید جدی نشده و تفكر حاكم بر آن تاكنون دارای روند مشخصی نبوده است. هنر تئاتر در طول تاریخ به خاطر برخی دیدگاه‌ها و نظرات سلیقه‌ای و شخصی بزرگان كشور حركت‌هایی كرده و گاه از حركت باز ایستاده است. به طور كلی با توجه به حركت فعالان این عرصه هنری و احساس مثبت مسئولان و متولیان آن امیدوارم كه این همیاری منجر به بیداری صاحب‌‌منصبان مملكتی شود و نیز كمیسیون فرهنگی مجلس تصمیمات لازم را در این خصوص بگیرد و هماهنگی میان اهالی تئاتر و مسئولان آن را برقرار كند.
وی همچنین عقیده دارد: در راس مشكلات تئاتر، بودجه اندك آن است كه با افزایش آن گروه‌های تئاتر و سالن‌ها ساماندهی و بهبود می‌یابد و نیز هنرمندان احساس امنیت شغلی می‌كنند و بدین طریق حقانیت تئاتر ادا می‌شود.
راد در ادامه با تأكید بر این موضوع كه هیأت مدیره خانه تئاتر سعی دارد مطابق اساسنامه، به اهداف خود برسد، یادآور می‌شود: در پایان سال ۸۲ مبلغی از طریق كمك‌های ریاست‌محترم جمهور دریافت و به حساب خانه تئاتر واریز شد.
این بودجه صرف بازسازی ساختمان جدید خانه تئاتر از سوی شهرداری به اهالی تئاتر تعلق گرفته و همچنین به منظور استفاده برای برپایی جلسات انجمن‌ها، احداث سالن كوچك اجتماعات، ساماندهی وضعیت ارتباطات و اطلاعات شده است. همچنین قرار بر این است كه سایت مجهزتری ایجاد شود تا اخبار تئاتر به خوبی و گستردگی بیشتری در اختیار علاقه‌مندان قرار گیرد.
هژیر آزاد در خصوص اینكه آیا خانه تئاتر تاكنون به اهداف خود به درستی دست یازیده، چنین پاسخ می‌دهد: نباید ایده‌آلیست بود بلكه باید عمق‌اندیشی را در دستور كار خود قرار داد. ما یاد گرفته‌ایم كه امیدوار باشیم، تلاش كنیم و اشكال تراشی نكنیم و با این شرایط به فعالیت خود مشغول شویم. ما در كشورهایی نظیر فرانسه و انگلیس زندگی نمی‌كنیم. كشور ما در آسیا واقع شده و شرایط و ضوابط این قاره و محدودیت‌های آن بر كشور ما نیز اثرگذار است. بنابراین با گفت‌و‌گو، همكاری و همفكری می‌توانیم به نتایج آبرومندانه برسیم.
تاكنون این روند بوده، تعامل با نهادهای خصوصی و دولتی نیز بخشی از سیاست‌های خانه تئاتر است.
دكتر محمود خاكی عضو هیأت مؤسس خانه تئاتر معتقد است: متأسفانه گویا به اساسنامه چندان توجهی نمی‌شود و ظاهراً باید در هر جلسه خوانده شده و در اختیار اعضا قرار بگیرد. در هنگام تهیه و تنظیم اساسنامه خانه تئاتر، مباحثات فراوانی پیرامون مواد و بندهای آن انجام شد اما بعد از تصویب متأسفانه چندان به نكات مندرج در آن توجه نمی‌شود. تلاش برای تعالی و پیشرفت وضعیت صنفی و حقوقی حوزه تئاتر از اولین بندهای اساسنامه است. اما موضوع این است كه این تلاش در تمام زمینه‌های تئاتر باید انجام می‌گرفت و نه فقط به حفظ آن اكتفا می‌شد.
این پژوهشگر تئاتر با اشاره به تشكیل انجمن‌های تئاتری می‌گوید: مذاكرات انجام شده در این خصوص به نوبه خود بسیار خوب است: اما خانه‌تئاتر در خصوص وضعیت تئاتر كشور ایده‌های پژوهشی مناسبی می‌تواند ارائه دهد و به گسترش و بسط تئاتر كشور كمك كند.
اما باید دید كه تاكنون خانه تئاتر چقدر براساس اساسنامه خود موفقیت داشته است. به نظرم خانه تئاتر پیشرفت زیادی نكرده اما فعالیت‌هایی را انجام داده كه قابل توجه است خانه تئاتر نماینده تئاتر كشور است و باید نقطه نظرات آن بیشتر در سطح جامعه عنوان شود و هیأت مدیره آن مسائل بیشتری پیرامون وضعیت كنونی و روند آن مطرح كند.
●مؤخره:
خانه تئاتر اكنون در ششمین سال فعالیت خود قرار دارد و هنوز تا رسیدن به شرایط ایده‌آل آن فاصله دارد. برنامه‌ریزی دقیق و منسجم، داشتن بودجه كافی، تشكیل كمیته‌های تخصصی، هماهنگی و همیاری اعضا با هیات مدیره خانه تئاتر و هیات مدیره انجمن‌های صنفی و همچنین همكاری مراكز دولتی و خصوصی با این خانه می‌تواند در دستیابی به اهداف این خانه و رسیدن به شرایط مطلوب كمك كند. با این همه هرچند كه خانه تئاتر تنها نهادی است كه كاملا وظیفه حمایت از حقوق مادی و معنوی اعضای خود و اهالی تئاتر را بر عهده دارد، اما فعالیت این خانه در صورت داشتن امكانات كافی و بایسته و شایسته می‌تواند بیش از پیش توسعه یافته و مشكلات و دغدغه‌های هنرمندان تئاتر را كاهش داده تا آنان همواره با فراغ بال و آسودگی خاطر به خلاقیت‌های هنری و صحنه‌ای خویش دست زنند و بر ارتقای سطح كیفی تئاتر این مرز و بوم بیفزایند. امید كه خانه تئاتر با هیات مدیره كنونی كه متشكل از آقایان ایرج راد، عزت‌الله انتظامی، مجید سمندریان، بهروز غریب‌پور، بهزاد فراهانی، كاظم هژیرآزاد، اصغر همت و عبادالله كریمی است، بتواند با مدیریتی قدرتمندتر و قوی‌تر از همیشه این نهاد صنفی را به درختی تنومند تبدیل نماید تا تئاتر نه تنها در هر گوشه از سرزمین كشورمان بلكه در عرصه جهانی به جایگاه شایسته و بایسته خود دست یابد. البته لازم به یادآوری است كه خانه تئاتر با مشكلات آغازین و اولیه خود كه در پیش داشته و همچنان دارد، توانسته خدمات ارزشمندی برای اعضای خود و هنرمندان تئاتر انجام دهد كه از جمله آنها می توان به بیمه تامین اجتماعی اعضا و بیمه مكمل، تهیه و تنظیم قراردادهای دستمزد اعضاء بر اساس عضویت در هر یك از انجمن‌های تئاتر، برگزاری نشست‌های پژوهشی و تخصصی ماهانه، تهیه مكان مستقل به عنوان دفتر امور اداری و اجرایی، انتشار نشریات داخلی انجمن‌ها و گاهنامه خانه تئاتر، برگزاری جشن سالانه و... اشاره كرد.

بهزاد صدیقی - علی نجمی‌
پی‌نویس:
۱- روزنامه ایران، شماره ۱۸۵۰، سه‌شنبه ۱۹ تیرماه، گفت و گو با ایرج راد رئیس هیات مدیره خانه تئاتر در صفحه فرهنگ و هنر.
۲، ۳، ۴، ۵ - همان‌
۶- شماره یك نشریه داخلی كانون كارگردانان تئاتر.

منبع : فرهنگ و پژوهش