نمایش سیره عملی سیدالشهدا(ع) قلبها را منقلب می کند

عاشورا اتفاق بزرگ تاریخ است که با گذشت قرنها از آن لحظات، هنوز آن حماسه ها و جانبازیها، تازه تر از قبل در اذهان به تصویر می آیند. اما واقعاً چطور باید از عاشورا، این عامل حفظ کننده کیان اسلام پاسداری کنیم. دوست دارم مطلع این گزارش را با شعری از دکتر اکرامی فر شروع کنم. این شعر عاشورایی حس خوبی را به ذهن متبادر می کند، شما هم لحظه ای در این حال و هوای تازه تنفس کنید.
عصر عاشورا کنار خیمه های سوخته
ذوالجناحی ماند با یالهای سوخته
کاروان می رفت و می بلعید دشت دیرسال
کودکان تشنه را با دست و پای سوخته
در کجا دیدید یا خواندید روی نیزه ای
آسمان قرآن بخواند با صدای سوخته
قطره قطره شرم شد، آب فرات از دیدن
رقص خون آلود شمشیر و هوای سوخته
چارده قرن آسمان بارید و می بارد هنوز
چشم زینب را به خاک کربلای سوخته
فلسفه برپایی مراسم عزاداری و یادآوری رنجها و مصائب اهل بیت(ع) چه در کربلا و چه در هنگام اسارت فرزندان رسول خدا(ص) همین بوده که این حوادث در اذهان ماندگار شود و این حرارت حسینی با تاریخ قدم به قدم جلو آمده تا امروز که این امانت به دست ما سپرده شده است.
با این همه، هیچ وقت از آسیبها، آفتها و احیاناً سوء استفاده ها در امان نبوده و مثل هر پدیده تاریخی، هر از گاهی در معرض تحریف قرار گرفته است. در این مجال، بر آن شدیم تا آسیبهای وارد بر عزاداریها، سخنرانی خطیبان و ذکر مصیبت ذاکران اهل بیت(ع) در سوگواریهای محرم و صفر را از دیدگاه علمای بزرگ دین و برخی ذاکران اهل بیت(ع) بررسی کنیم و از آنجا که بخشی از این گزارش به آخرین گفتگوی ما با استاد و اندیشمند مرحوم سیدجعفر شهیدی اختصاص یافته، ضمن تسلیت فقدان این استاد فاضل، برای ایشان علو درجات، رحمت جاویدان و همنشینی با سیدالشهدا(ع) را آرزو داریم. همراه ما باشید.
● گسترش روح تدین و غیرت دینی در میان آحاد مردم
حضرت آیة ا... خامنه ای، رهبر فرزانه انقلاب در بیانات خود درخصوص عزاداری سید و سالار شهیدان فرمودند: «عاشورا و نهضت امام حسین(ع) بزرگترین و ماندگارترین حرکت تاریخ است. پس برای بزرگداشت و عزاداری امام حسین(ع) باید به مسایل مهمی توجه شود و هدف اصلی همه گویندگان و ذاکران اهل بیت(ع) باید گسترش تفکر دینی، آگاه سازی مردم و محکم کردن ایمان آنها باشد.» ایشان در ادامه تصریح کردند: «روح تدین، شجاعت و غیرت دینی باید از همین قیام الهی در وجود مردم متجلی شود و این مسأله وظیفه ذاکران را سنگین تر می کند.
بیان سیره عملی امام حسین(ع) و یاران ایشان چه در ورود به کربلا و چه زمان شهادت، دنیایی حرف برای مردم است که می تواند معنای واقعی قیام حسینی را به مردم انتقال دهد. خواندن روضه های دروغ که موجب هتک حرمت شود جایز نیست و ذاکران اهل بیت(ع) و افراد خطیب باید به این مسأله توجه کنند. ترویج حرکات غیرعقلی که موجب وهن مذهب و دین می شود، شایسته عزاداران اباعبدا... الحسین(ع) نیست. از روح بزرگ و قدسی امام حسین(ع) برای رستگاری و قرب الهی مدد بخواهیم تا در عزاداریهایمان روح حسینی جاری شود.»
اما آیة ا... مکارم شیرازی هم ضمن اشاره به مقام بلند حضرت اباعبدا... الحسین(ع) و مسأله ذکر مصیبت اهل بیت(ع) گفت: «استفاده نامناسب از الفاظ و انتساب برخی داستانها به ائمه(ع) موجب وهن در دین و کوچک کردن مقام بلند اهل بیت(ع) بخصوص امام حسین(ع) و یاران ایشان است که این مسأله با اصل دین در تضاد است. گاهی در برخی عزاداریها دیده می شود که برخی افراد کلمات کفرآمیزی مثل «من بنده حسینم»، «من غلام حلقه به گوشم» و... را تکرار می کنند. این کلمات نه تنها بار معنوی ندارد، بلکه به نوعی حرمت امام حسین(ع) را می شکنند. عزاداریها باید در نهایت احترام برگزار شود چرا که هدف از قیام امام حسین(ع) از بین بردن ذلت و خواری انسانها و تعالی روح بشر بوده و شهادت ایشان هم به دلیل نپذیرفتن ذلت بیعت با یزید و سپاه کفر، اتفاق افتاده است.
خون سرخ امام حسین(ع) درخت اسلام را آبیاری کرد و اگر اسلام تا امروز زنده مانده، به خاطر این خونهای به ناحق ریخته شده در کربلاست. شایسته است عزاداران امام حسین(ع) و ذاکران اهل بیت(ع) به این مسأله توجه کنند.»
آیة ا... ناصر مکارم شیرازی در ادامه به بحث استفاده از علم در هیأتهای عزاداری اشاره کرده و گفت: «در برخی جاها می گویند علم امام حسین(ع) را بچرخانیم، نذر کنیم و شور بگیریم.
مردم هم پول می دهند. ببینید، علم یعنی پرچم و پرچم نشانه عزاداری است اما این که مثلاً جوانی زیر علم قرار بگیرد و بگویند، علم شور حسینی گرفته، وهن در دین است. بیاییم عزاداریهایمان را به عزاداریهای امام صادق(ع) و امام رضا(ع) نزدیک کنیم. در آن دوره این عزاداریها بسیار سنگین برگزار می شد و شاعران و مداحان در رثای سالار شهیدان امام حسین(ع) به عزاداریها رونق می دادند.
اشعار کمیل، فرزدق و سایر شعرای زمان ائمه(ع) باید الگوی مداحان و ذاکران اهل بیت(ع) باشد که موجب جهت گیری دینی برای جوانان شود. در این صورت، می توانیم بگوییم که عزاداری ما در شأن امام حسین(ع) برگزار شده است.»
استاد فقید سید جعفر شهیدی در آخرین روزهای حیات پربرکت خویش، در گفتگویی کوتاه به عزاداری سیدالشهدا اشاره کرد و گفت: «عزاداری برای امام حسین(ع) قرنهاست که سینه به سینه به ما مسلمانان انتقال پیدا کرده و در حال حاضر در تمام دنیا این عزاداریها برگزار می شود.
خون به ناحق ریخته شده امام حسین(ع) درخت اسلام را بارور کرده و لبهای تشنه آن عزیز بلند مرتبه و یاران با وفای ایشان، حرارت و شور حسینی را در ما ایجاد کرده است و این مسأله تا ظهور امام زمان(عج) ادامه خواهد داشت، چرا که منتقم اصلی شهدای کربلاست.
به همین دلیل است که باید شأن عزاداری امام حسین(ع) را بشناسیم. ذاکران و مداحان اهل بیت(ع) سعی کنند که در راستای برنامه عزاداری مطالعه و تحقیق داشته باشند تا آنچه در مراسم عزاداری به مردم عرضه می کنند، برپایه اسناد و مدارک تاریخی باشد. اگر در گذشته گاهی در تاریخ به واقعه عاشورا تحریفهایی واقع شده، امروز دیگر این مسأله پذیرفته نیست چرا که کتابها و تألیفات زیادی درخصوص این حوادث عرضه شده که می تواند برای علاقه مندان بخصوص ذاکران اهل بیت(ع) راهگشا باشد.
ذاکران می توانند در عزاداریها مردم را به فهم و معرفت بیشتر اهل بیت(ع) سوق دهند و این نمایش دادن سیره عملی زندگی بزرگان دین بخصوص اباعبدا... است که قلبها را منقلب می کند نه حرکات نادرست در برخی عزاداریها مثل، چنگ زدن و لطمه زدن به بدن.
چرا تصور می کنیم که عزاداریها باید به سینه زنی ها و گریه های طولانی منتهی باشد؟ مگر نه اینکه امام حسین(ع) و سایر امامان معصوم(ع) رسالت عظیمی داشته اند؟ بیاییم ذهن مردم را به رسالت آنها معطوف کنیم. ذکر مصیبت امام حسین(ع) همراه با معرفت و شناخت تأثیرگذار خواهد بود، در غیر این صورت تعالی مقطعی برای رسیدن به رستگاری کافی نیست.»
این استاد و اندیشمند در ادامه خاطرنشان کرد: «بیاییم به عزاداریها غنا و قوت ببخشیم، حماسه و جانبازی شهدای کربلا را برای مردم تشریح کنیم تا بدانند اسلام چطور تا امروز به دست آنها رسیده است. عزاداریها را منحصر به توصیف چشم و ابروی کمان، قد رعنا و تصاویر خیالی نکنیم، چرا که شأن امام حسین(ع)، حضرت عباس(ع) و همه شهدای کربلا بالاتر از این تصورات و تصاویر دنیوی و ظاهری است.»
ذاکران اهل بیت(ع) درخصوص آسیبهای عزاداری چه می گویند؟
حاج علی خورشیدی درخصوص مقام والای حضرت سیدالشهدا(ع) معتقد است: «قبل از هر چیز باید هدف امام حسین(ع) را بشناسیم. آیا امام حسین(ع) برای مقام و جاه طلبی قیام کرده؟ این طور نیست. هدف امام حسین(ع) هدفی خدایی بوده و به همین دلیل است که با گذشت این همه سال از آن واقعه عظیم، هنوز هم خون سیدالشهدا(ع) در وجود مردم جاری است. اما شأن امام حسین(ع) در همین عزاداریها به مردم شناسانده می شود.و ما باید در عزاداریها دقت نظر بسیاری داشته باشیم.»
وی در ادامه افزود: «متأسفانه برخی عزاداریها آسیبهای زیادی به دین و شخصیت حضرت سیدالشهدا(ع) وارد می کنند. اجرای برخی حرکات مهیج که مثلاً شور حسینی ایجاد کنند.
مجلس سیدالشهدا(ع) باید در نهایت ادب و احترام برگزار شود، زیرا صاحب عزا حضرت زهرا(س) است. فریاد کشیدن در عزاداری، نعره زدن و حتی انتساب برخی از خوابهای دروغین به اهل بیت(ع) گناه بسیاری دارد.
برخی از مداحان هم که به جای تحقیق در عزاداریها تقلید می کند، در حالی که یک ذاکر اهل بیت(ع) بویژه در مورد عزاداری امام حسین(ع) باید مقاتل گوناگون را بخواند و مطالعه زیادی داشته باشد تا حرفهایش با سند و مدرک همراه باشند.»
وی در ادامه خاطرنشان کرد: طبق فرموده مقام معظم رهبری، باید درخصوص عزاداریها دست به انقلاب تازه ای بزنیم و تلاش در این زمینه به سه قشر از جامعه معطوف می شود: اول، مداح که باید به مطالعه و تحقیق دینی مسلط باشد. دوم، بانی محترمی که مداح را دعوت می کند، باید از او بخواهد در عزاداریهایش از مدارک مستند استفاده کند و توجه بیشتر او به شناساندن شخصیت وجود مقدس امام حسین(ع) به مردم باشد و سوم، مربوط به مستمعین محترم می شود که در مجالس شرکت می کنند که باید به صحبتهای مداح توجه کنند و اگر مورد اشتباهی را دیدند، اعتراض کنند تا منبع دقیق آن حرف از طرف مداح مشخص شود و به عقیده من در این صورت است که ما شاهد عزاداریهای همراه با غنا و قوت درخصوص سیدالشهدا(ع) خواهیم بود.»
حاج علی انسانی از مداحان کشورمان، هم به مشکلات موجود در برخی عزاداریها اشاره کرد و گفت: «متأسفانه در برخی عزاداریها دیده می شود آقایان برهنه می شوند برای سینه زنی که این مسأله در شأن عزاداری نیست. مورد دیگر این که گاهی در سینه زنی ها دیده می شود ذاکر می گوید، «من سگ امام حسینم» که مستمعین هم تکرار می کنند. امام حسین(ع) اگر قیام کردند، برای گسترش کرامت انسانی بود و ایشان و سایر اهل بیت(ع) نیازی به این ندارند که ما سگ در خانه آنها باشیم، همین که انسانی درستکار و در مسیر دین باشیم بالاترین ارزش برای سیدالشهداست، چرا که خون ایشان به دلیل نپذیرفتن ذلت و خواری ریخته شد. لذا باید شأن عزاداریها را بیشتر بشناسیم و به درک درستی از وجود مقدس امام حسین(ع) برسیم، چرا که دنیا و آخرت ما در گرو همین مجالس عزاداری امام حسین(ع) است.

ملیحه پژمان

منبع : روزنامه قدس